Beste vrienden en vriendinnen,

Ziezo, de cursus frans is afgelopen. Het viel wat tegen. Ik vond niet helemaal wat ik had verwacht.
--"Voor meer grammatica moet u naar de classe moyenne", zei ze, "maar daar zult u zich nòg meer vervelen, want qua conversatie is het niveau er nòg lager."
Ik zat tegenover de docente die mij had getest en daarna had ingedeeld in de classe supérieure. Na een dag bleek al dat daar iedereen de grammatica veel beter kende dan ik. Maar hun conversatie was uitermate moeizaam. Bij mij was het precies andersom. Ik zocht juist steun om mij precieser en correcter uit te drukken.
--"Maar hebt u dan geen talenlab, of iets van die aard, waar ik mijn grammatica eens lekker kan opfrissen?"

Nee, dat hadden ze niet, maar met een cursus op maat konden ze mij wel helpen. Bovenop de toch al stevige prijs zou dat nog eens 260FF per uur moeten kosten. Een van de oudere cursisten, een Schot, die als manager van een Engelse onderneming enkele nederzettingen in Frankrijk had gesticht, leerde er de typische commerciële vocabulaire. Hij was tevreden, maar de zaak betaalde. Mij was het te duur. Ik had gerekend op een instituut met meer technische outillage zoals ik dat van andere cursussen kende. Naast de groepsbenadering, hadden ze een soort remedial teaching voor bepaalde aspecten. Daarvoor lenen de moderne middelen zich uitstekend.

In mijn groep zaten studenten uit de halve wereld die om allerlei reden hun Frans wat wilden bijspijkeren of oefenen. Twee Engelsen, waarvan er een uitdrukkelijk op haar herkomst uit Wales, Pays de Galles, wenste te worden aangesproken, een paar uit de V.S, een uit Kuwait, een journaliste van Chinese herkomst uit Canada, een Australische met haar moeder, die het puur als hobby deed, een Koreaanse en een vrouw uit Jamaica. Heel boeiende mensen, ook een boeiende groep. De excursies, waar alle klassen aan deelnamen, waren ook heel interessant, maar die vulden mijn 'tekort' niet aan; lekker Frans babbelen kan ik wel.

Geleidelijk aan kreeg ik door dat dit para-universitaire instituut zich specialiseerde op cursussen op maat voor groepen. Deze zeer on-homogene groep is een uitzondering. Een schnabbeltje voor een stille maand. David, de man op de Canarische Eilanden die mij enthousiast op dit instituut had gewezen bleek tot een van de doelgroepen de behoren, hij was leraar Frans. Die cursus is in Juli en Augustus, en ze laten daar geen 'amateurs' toe. De rest van het jaar hebben ze contracten, zoals, bijvoorbeeld, voor de groep van 25 Chinezen die er al vanaf Maart zit en die klaargestoomd wordt om in September aan een Franse universiteit te studeren. Dat is deel van een meerjarenplan van de Chinese regering om China meer opening naar het buitenland te geven. Allemaal jonge mensen die in China een pittige academische studie achter de rug hadden en de opdracht hebben datzelfde onderwerp in Frankrijk te gaan studeren de komende drie jaar. Dergelijke groepen worden naar diverse landen in de wereld gestuurd, vertelde een van de deelneemsters. Inderdaad, een grondige manier om de communicatie met de buitenwereld op lange termijn te verbeteren.

Voor mijn ´tekort´ vond ik een oplossing toen ik in de boekhandel wat eenvoudige oefenboekjes ontdekte, bedoeld voor middelbare scholen of zelfstudie. Alle bekende schrijf- en grammaticafouten passeren de revue; met oefeningen. De antwoorden staan achterin. Dat werkt goed. Ik ga er mee door.

Het einde van de cursus heeft verlichting gebracht in mijn programma. Ik heb meer tijd om kranten te lezen en brieven te schrijven. Misschien krijg ik nu ook tijd om wat computerprobleemtjes op te lossen. Ik heb weliswaar telefoon, maar de internetaansluiting kreeg ik niet voor elkaar.

--"Goed, dat was de cursus. En verder?", hoor ik jullie vragen.

Ik geniet van het stadsleven. Na het eenzame avontuur van Yzerfontein, kom ik hier ruimschoots aan mijn trekken. Montpellier is een fascinerende stad met een heel eigen karakter. Het is er niet alleen toeristisch; het is een echte levende stad. Zeker in dit seizoen als er na elkaar een dans-, een theater- en een muziekfestival is. Het is hoofdzakelijk op straat en gratis. Het Grote Werk ontbreekt echter niet. Op de cursus hadden wij ons grondig voorbereid op Molière's Le Malade Imaginaire. In een prachtig openluchttheater zagen wij er heel nieuwe uitvoering van: Inderdaad een buitengewone ervaring.

Het officiele aanbod wordt spontaan aangevuld met allerlei juweeltjes die in geen enkel programma staan. Het mediterrane klimaat maakt alles mogelijk. De historische kern van Montpellier met zijn labyrinth van straatjes, en de pleintjes die soms op een besloten patio lijken, lenen zich uitstekend voor een verkenningstocht te voet. Het restaurantgebeuren speelt zich sowieso af op straat en op terrasjes. Ik kon niet nalaten foto's de maken, ook al weet ik dat ik die niet kan meenemen. De beste zal ik op mijn website zetten.

In sommige, soms perfectionistisch gerestaureerde, stadjes in deze streek is 'toerisme' vrijwel de enige economische activiteit van de historische kern. De kern van Montpellier, daarentegen, heeft gewoon winkels en ambachten die de bevolking nodig heeft. Natuurlijk merk je wel dat het toerisme, en de 80.000(!) studenten, mede de sfeer bepalen, maar de historische kern is er niet van afhankelijk. Dat kun je gelukkig ook zeggen van Béziers, Narbonne en Perpignan, maar Montpellier is veel meer 'een grote stad'. Het is een genot daar avonden-lang doorheen te zwerven. Ik ging weer geloven dat ik 'eigenlijk' een echte stedeling ben. Per slot was mijn droom voor mijn derde leeftijd het hebben van een definitief pied à terre in een grote stad. Lissabon, en later Parijs, stonden daarvoor op mijn verlanglijstje.

Dat is allemaal verleden tijd. Genietend van Montpellier, werd ik mij ook bewust van mijn vluchtelingenstatus: Ik ben op de vlucht voor luchtvervuiling. In het Frans heb ik daarvoor een aardige woordspeling bedacht op refugié politique: Ik noem mij refugié pollutique. Ik werd mij pijnlijk bewust van wat ik op het platteland niet heb. Ik denk aan San Sebastian of, nog erger, de eenzaamheid van Yzerfontein. Maar ook de luchtvervuiling ervaar ik dagelijks als een domper. De dagen dat een frisse wind Montpellier schoonblaast (en dat is gelukkig vaak, behalve de eerste week) leef ik opeens op. Opeens niet meer dat vermoeide voortslepen. Die permanente spierpijn. Ik loop dan kwiek en ontspannnen, en met een heldere kop.

--"Je bent niet voor niets op de vlucht", zeg ik dan tevreden tegen mezelf.

Maar af en toe een frisse wind is niet voldoende om de schade in te halen. Het wordt hoog tijd dat ik naar de zuivere lucht vertrek. Ik merk dat aan allerlei lijfelijke signalen. Toch is Montpellier geen smerige stad. Het is eigenlijk alleen het autoverkeer dat me de das omdoet, want petrochemische industrie of met kolen of olie gestookte centrales zijn er niet in de buurt. Frankrijk heeft 75% van zijn electriciteit uit kernenergie en is daarmee een schoolvoorbeeld van hoe kernenergie ons kan helpen luchtvervuiling te vermijden. We hebben juist deze laatste weken het betreurenswaardige besluit van Duitsland meegemaakt om kernenergie volledig af te bouwen en zich te conformeren aan het wanhoopsscenario van de olie-industrie. Die heeft zelfs Groenen op haar hand heeft weten te krijgen door de volstrekt ontoereikende bronnen als wind en zon zwaar te subsidiëren. De werkelijke bedreiging voor de olieindustrie is de kernenergie, die zowel qua prijs als qua milieuvervuiling verreweg superieur is. Angst voor rampen als Tschernobyl speelt hun in de kaart. Maar niemand piept over de optelsom van de zee- en kustvervuilende rampen van duizende olietankers, zoals hier in Bretagne laatstelijk. De lokale politiek doet zijn best om dat te kleineren terwille van de heilige koe die 'toerisme' heet. Je moet er niet aan denken wat voor luchtvervuiling er wordt ontketend als straks Afrika en China (volkomen legitiem!) hun energieconsumptie gaan opvoeren tot ons niveau. Maar gelukkig is er onze hypocrisie. Duitsland zal zijn industrie geen strobreed in de weg leggen om kerncentrales te exporteren en aarzelt ook niet om (kern)energie te kopen in Frankrijk. Het is net zo'n probleem als openbare toiletten in een stad. Iedereen smeekt er om, maar ... 'liever niet in onze straat'.

Maar om terug te komen op Montpellier. Ze hebben eergisteren een electrische tram geïnaugureerd. Een juweeltje!! Ik heb gisteren meteen een proefritje gemaakt. Vroeger heeft Montpellier ook een tram gehad weten ouderen zich te herinneren, maar die is verdrongen door autobussen. En nu moet de tram zowel de autobussen als het autoverkeer in het centrum verminderen. Verminderen van luchtvervuiling speelt een grote rol in de overwegingen, want het lange-termijnplan houdt ook in dat de bussen op LPG gaan rijden. En ook blijft het niet bij deze ene lijn van 15 kilometer die uiterst Zuid-Oost met uiterst Noord-West verbindt en vlak langs de historische kern scheert.

De tram maakt furore in Frankrijk. Zo'n tien jaar geleden werd een lijn van Parijs-Noord naar Le Bourget aangelegd. Nu heeft Straatsburg en Nantes er een. Over vijf maanden wordt die van Orléans geopend. De tram is 'terug van weggeweest'. Maar wel in een modern jasje: Meer vrije baan om het stadscentrum sneller te bereiken dan bussen of personenauto's. Volgestopt met moderne electronica. Ergonomisch verbeterd (rolstoelen kunnen op eigen kracht in- en uitstappen). Ondanks de vrije baan, is de tram in Montpellier mooi geïntegreerd in het straatbeeld. Niet alleen de abri's zijn juweeltjes, ook wordt de lijn bij het passeren van bruggen of rotondes geaccentueerd door fraaie kunstwerken, waterpartijen of monumenten. Enkele daarvan kende ik als voetganger of vanuit de autobus. Met de tram geeft het een heel andere kijk. Het is de moeite van een proefrit waard.

Ze hebben meteen ook maar alle abri's in deze nieuws stijl opgetrokken: Een soort hi-tech sfeertje. Sommige stations van de tram hebben een meer monumentaal karakter. Ook zijn er veel bomen geplant; in groepen als decoratieve bosjes of in strakke rijen aan weerszijden van de vrije-baantrajecten. Over enkele jaren zullen dat heel schaduwrijke lanen zijn die aan de landwegen met de platanen van de Midi zullen doen denken.

Wat mijn verdere plannen betreft, kan ik weinig zeggen. Over een paar dagen komt Ghislaine en dan wonen we korte tijd samen in Cessenon. De (klein)kinderen zijn er van 22 juni tot 12 Augustus, maar verder weet ik het niet. Ik heb mij voorgenomen veel vrienden en kennissen op de zoeken; samen met Ghislaine, of alleen. Het meest urgente op dit ogenblik is echter het herstellen van deze grote-stadervaring. De goede herinneringen moeten blijven; de rest moet ik er zo vlug mogelijk uit laten waaien.

Hartelijke groet,    Gérard