|
Een oude bekende Gérard van Eyk San Sebastián de La Gomera, maandag 15 mei 2000 Ik was verrast toen ik dit boek opeens weer zag: een oude bekende van wel 20 jaar geleden. Het is De Stad van Axen een geromatiseerde vorm van de relatietheorie van Nand Cuvelier. Het beschrijft een ideale stad op een vergelegen eiland. Het schaart zich in de traditie van Jonathan Swift en Gullivers Reizen. Een utopie dus, maar wat voor een! De verteller is opeens in die stad waarin men zich zeer bewust is van de relaties met elkaar en van de spelregels die daaraan ten grondslag liggen. Kinderen worden er van jongs af mee opgevoed, de verteller wordt op een vanzelfsprekende manier in dit leven geïntroduceerd. Het is een wetenschappelijk onderbouwde theorie, dat weet ik omdat ik er later meer diepgaand mee te maken kreeg, maar daar maalt het boek niet over. Het is een vertelling, een avontuur, en met spanning wacht je op verdere avonturen en de afloop. De mythische grondlegger van de stad heeft een soort bijbel nagelaten in de vorm van een gedicht met 36 strofen. Ieder van die strofen beschrijft een relatiesituatie die je al lezend, in de situatie die van toepassing is, leert kennen. Wat is een relatiesituatie? Het zijn situaties als 'ik geef orders', 'ik verzet mij tegen het ontvangen van een kado' of 'ik ontvang van jou aandacht' enz. Daarvan zijn er 36 omdat Cuvelier zes posities onderscheidt (geven, opdringen, over je heen laten komen e.d) en zes 'dingen' die je kunt 'uitwisselen' (instructies, aandacht, aanwezigheid e.d.). Iedere combinatie is een strofe. Ik heb die strofen ooit voor mezelf verzameld op een of twee A4-tjes want het gedicht in zijn geheel kwam er (in die uitgave) niet in voor. De strofen staan verspreid door heel het boek. Ik las bepaalde strofen wel eens na omdat ze op een heel dichterlijke wijze de gevoelens beschreven van de persoon in die situatie, het genot en de valkuilen. Het taalgebruik, zeker voor een noordnederlander, is wat archaïsch en voor de begrippen die hij introduceert grijpt hij vaak terug op archaische termen. Axen, enkelvoud ax, wordt in noordnederland niet gebruikt en staat ook niet in Van Dale, maar het betekent (drijf)kracht. Iedere relatiepositie, of je geeft, neemt, verzet of het over je heen laat komen is een 'kracht' die de ander(en) beïnvloedt. Een stad dus met een rijk krachtenspel tussen mensen. Cuvelier is filosoof-psycholoog (ik weet niet wat de huidige flaptekst er van zegt) en heeft een aanzienlijke praxis opgebouwd rond deze 'theorie' in de vorm van de Relatie Studio waar kortere en langere cursussen worden gegeven. Het taalgebruik mag dan wat archaïsch zijn, het verraad de filosoof in de schrijver. Het is een heel precies taalgebruik, zowel in het proza als in de gedichten. Hij is ook een verteller en een gevoelsmens, wat het enigszins strenge taalgebruik toch de benodigde warmte geeft. Hij weet zich inderdaad 'in relatie' met de lezer. Voor wie deze benaderingswijze van een 'theorie' ligt, is het een uitstekend boek om een begin te maken met 'anders kijken' naar je medemens en wat er tussen jou en hem 'eigenlijk' gebeurt. Ik vind het een belangrijk boek, zeker in deze tijd waarin iedereen zijn kleine neo-kapitalistische fortjes om zich een bouwt en 'relaties' gereduceerd zijn tot 'zakenrelaties' enerzijds en (vluchtige) 'liefdesrelaties' anderzijds. Daar is niets tegen, maar er is zoveel meer dat ons menselijk leven kan verrijken dan deze twee extreme 'relatiesituaties'. Ik denk dat ik die nieuwe uitgave nog eens ter hand neem. De herinnering aan deze oude bekende doet mij verlangen naar weerzien en herlezen. © 2000 G.H.A. van Eyk De Stad van Axen: Ik schreef deze 'recensie', (het is meer een boekkarakteristiek), voor BOL, maar zij hebben het nog steeds niet op hun site geplaatst. Ik vond het wel aardig om hem alvast op mijn site te zetten. terug Cuvelier, F., De stad van Axen
|