Mijn Dagboek 114

Dit is Dagboek 114. Het loopt van 1 tot 30 November 2009 en begint met het begrijpelijk maken van Berlusconi met behulp van de theorie van een Nederlander. Ik sla een keer over, vijf keer doe ik het in 100 woorden, en over Sintermèrte schrijf ik een mini-non-stukje. De maand begint en eindigt weliswaar op La Gomera, maar ik maak een bliksemreis naar Barcelona en Tarragona om twee kennissen-van-vroeger te ontmoeten. Er zijn wat Euro-beschouwingen naar aanleiding van "De Val Van De Muur" twintig jaar geleden [6 9 10 12]. Ik citeer uit het LIBER AMICORUM en maak melding van de vorderingen [8 25]. Het thema van fictie vs werkelijkheid mocht niet ontbreken [17 18 19 20] en verschijnt in verschillende situaties. De meest verrassende is wel de relatie tussen de huidige financiële crisis en de duivelse kunsten van Faust. WOII komt aan de orde, vooral de laatste maanden [24 26 28]. De maand eindigt met een toekomstvisie in de stijl van een Sinterklaasgedicht [30].
Index November 2009
1,   2,   3,   4,   5,   6,   7,   8,   9,   10,   11,   12,   13,   14,   15,   16,
17,   18,   19,   20,   21,   22,   23,   24,   25,   26,   27,   28,   29,   30.
San Sebastián de La Gomera, Zondag 1 November 2009
--"Als er één woord is waarmee je de reaktie op Berlusconi buiten Italië kunt beschrijven, dan is dat 'verbijsterend'."
Zo begint César García Muños zijn beschouwing over de 'La coherencia cultural de Berlusconi'. Het is buiten Italië onbegrijpelijk dat hij met zijn gerechtelijke processen, zijn sexuele schandalen, zelfs met drugs erbij, midden in een recessie gesteund wordt door meer dan de helft van de Italiaanse burgers.
De logica verleidt ons te denken, zo vervolgt Muñoz zijn beschouwing, dat het ligt aan de controle die hij op de media heeft, speciaal de TV, en ook zijn machtsmisbruik om de scheiding van de machten te bemoeilijken. Maar deze factoren zijn niet zozeer oorzaak van die situatie, maar meer het gevolg van antropologische factoren en de relatie tussen het media-model en de politieke cultuur in Italië.
En dan komt Muñoz voor de dag met de studies van Geert Hofstede waarin hij meer dan dertig jaar geleden op basis van ondervragingen van IBM-employees in zeventig landen kwam tot een structuur met vijf dimensies waarmee culturen kunnen worden beschreven. Dat werk staat nog steeds centraal, en ondergaat nieuwe belangstelling, maar volgens Muñoz wordt het slechts gelezen door internationale verkopers. Bovendien, vindt hij, wordt het zeker in Spanje te weinig gelezen. Muñoz hoogleraar communicatie bij Central Washington University. Ik zal eens uitzoeken of dit heel boeiende artikel wellicht ook in het engels bestaat.
Van de vijf Hofstede-dimensies haalt Muñoz er drie aan. Allereerst de mannelijkheid-vrouwelijkheidsschaal. Die heeft niet zozeer te maken met gelijkheid van de sexen als wel met de 'mannelijke' waarde van zekerheid bij jezelf, vertrouwen, hardheid in de houdingen, en vooral 'het succes' en 'het overwinnen'. Op de schaal van Hofstede scoort Italië hier vierde. Winnen door dik-en-dun, al is het maar in schijn, is duidelijk een van de waarden die Italianen in Berlusconi waarderen.
De tweede waarde is de 'power distance', zoals Hofstede die noemt. Het gaat om de privileges die in een dergelijke cultuur aan 'hogeren' als zodanig worden toegekend. De overigens pas opgeheven wet omtrent Berlusconi's immuniteit is daar een voorbeeld van. Dat is ondenkbaar in Noord-Europa, evenmin als de talloze andere privileges die de politieke klasse 'vanzelfsprekend' geniet. Spanje en Frankrijk scoren hier ook hoog, maar Italië spant de kroon met grootste aantal dienstauto's ter wereld.
De derde dimensie die Muñoz noemt is de 'accountability'. Daarvoor bestaat niet eens een Italiaans of Spaans woord. Het gaat erom in hoeverre een politicus door de burger of belastingbetaler rechtstreeks verantwoordelijk wordt gehouden.
In de VS, kon/moest Clinton zich in de Lewinsky affaire rechtstreeks tot de kiezers wenden. In Spanje en Italië is dat beperkt tot de politieke partijen. Met het verzwakte links hoefde Berlusconi zich nieteens rechtstreeks tot de kiezers de wenden, en beperkte hij zijn beroep daarop tot enkele kreten over 'de kiezerswil'. Het 'individualisme' en de 'acceptatie van onzekerheid', de andere waarden van Hofstede, haalt Muñoz niet aan. Hofstede (1928) is qua opleiding werktuigkundig ingenieur uit Delft. Hij doceerde 'cultuurkunde' in Maastricht, Tilburg en Groningen.
________________________________
César García Muños, La coherencia cultural de Berlusconi, El País, 31-10-2009 pag 25
Geert Hofstede, Culture's consequences: International differences in work-related values [van 1980 !]
Ik schreef er eerder over op 3 4 5 september 2006, Als ik een vertaling vind van het Muñoz- artikel laat ik van mij horen.

terug eerste dagboekregel

Barcelona, Hotel Condal, Maandag 2 November 2009
Toen Ignacio mij vanmorgen naar de boot van acht uur bracht, vertelde hij dat gistermiddag, op het buureiland Tenerife, recht tegenover ons, een grote rotsmuur naar beneden was gestort, en dat er twee doden waren. Het is niet zomaar een hoge rotsmuur, en zijn de bekende Los Gigantes, bijna vertikaal meer dan honderd meter oprijzend met alleen een strand ervoor. Een buitenlandse vrouw van 47, en een vrouw van 34 uit de buurt werd gedood. Haar verloofde was net aan het zwemmen, en zag het gebeuren. De brandweer heeft met speciale honden nog lang gezocht naar andere slachtoffers. Volgens ooggetuigen was dit stel de enige op dat stuk.
Van het strand werd wel gezegd dat het gevaarlijk was wegens vallende stenen, maar daarbij dacht men toch meer een kleinere brokken. Het nog niet uitgevoerde plan van de gemeente Santiago el Teide behelsde 'cemento proyectado', een laag cement die met grote kracht op de rots wordt gespoten, maar tegen het afroetsjen van een muur van 100 meter helpt het niet.
Ignacio herinnerde mij er aan dat aan de tegenoverliggende kant van La Gomera, enkele weken geleden, ook een hoge muur was afgeroetsjt, maar dat is een veel eenzamer stuk, al kun je het heel goed zien vanaf de Ermita van Puntallana. Bij mijn wandeling daarheen vorige Zondag, had ik inderdaad een heel licht verkleurde rotswand gezien op een stuk dat normaal veel donkerder en verweerder is. Dát moet het zijn geweest.
Ignacio wist erbij te vertellen dat beide afroetsjingen precies tegenover elkaar lagen op dezelfde breuklijn onder de zeebodem. Dat is niet toevallig.
Wat wèl toevallig is, moet het krantenbericht zijn dat ik aantrof in de Diario de Aviso die ik zojuist hier op het vliegveld kocht om alles in geuren en kleuren te lezen. Daar wordt melding gemaakt van het eeuwfeest van de uitbarsting van de Chineyro, ook hier op Tenerife, in 1909. Met wat 'voorspel', heeft zich dat tussen 18 en 28 November van dat jaar afgespeeld. Het is de eerste vulkaan van de Canarische eilanden waarover uitgebreid is bericht. In de pers, met fotografen, en ook met wetenschappelijk onderzoek van die tijd. Te midden van dat geweld, zijn de dorpelingen toen in processie met beelden en relikwieën op 15 November rond het dorp getrokken. Drie dagen later stopte de uitbarsting. Deze processie is er nog ieder jaar, en zal aanstaande 15 November met extra groot vertoon worden worden gevierd.
Zo gaat dat hier met grof natuurgeweld.
Dat ik opeens in Barcelona zit? Tja, ik zoek morgen met een bliksembezoek twee goede kennissen op in Tarragona. Een woont daar al langer, en die zou ik sowieso eens opzoeken. De andere is een kennis van mijn bezoek aan Venezuela. Zij is op een rondreis door Europa, en logeert bij haar nichtje in Tarragona. Zodoende ;-) Twee vliegen in een klap. Woensdag vlieg ik terug.
terug eerste dagboekregel

Tarragona, Estación RENFE, Dinsdag 3 November 2009
Ik zit in de wachtkamer van Estación de Tarragona. Ik ben zojuist aangekomen met de trein uit Barcelona. Ik wacht op Alba, de pensionhoudster die ik leerde kennen op Isla Margarita. Toen de zon precies vertikaal stond, en ik de foto's maakte die nu in Het Kado staan. Het is de Señora Alba die ik op 12 April 2006 beschreef. Zij had mij uit de brand geholpen toen ik met Pasen letterlijk nergens onderdak kon vinden. Nu is zij op een Europa-reis. Dat kan ze doen omdat haar moeder, die zij dagelijks moest verzorgen, inmiddels is overleden.
Ze is flink aan het reizen geslagen. Miami, Buenos Aires, London. Nu was ze in Parijs. Voor de weken dat ze telkens weg is, heeft ze een vervanger die voor de pensiongasten zorgt. Na jaren van zorg en aan-huis-gebonden-zijn, maakt ze er wat van. Ik zou haar vanmiddag pas ontmoeten, maar de afspraak voor de ochtend met mijn ex-profesora Mariángel ging plotseling niet door. Ik stond al op het station Barcelona-Sants toen ze mij belde en zei dat onze ontmoeting haar niet raadzaam leek met haar fel doorzettende verkoudheid waarover ze gisteravond al een mailtje had geschreven. Misschien was het wel een griep, zei ze, en dat zou mij ook niet goed kunnen bekomen.
Ik heb al gebeld met Señora Alba en haar nichtje uit Tarragona. Ze zijn onderweg.
Intussen kan ik mooi schrijven van mijn prachtige zonnige treinreis langs de kust, en de herinneringen die daarbij opkwamen. De kust en de huizen lijken erg op wat er vlak ten Zuiden van Tarragona is, en daarnaar gingen mijn dromerige herinneringen. Ik was er heel begin '60 geweest met een auto. Ik heb toen een lange zakelijk reis gemaakt met talloze tussenstops bij toeleveringsbedrijfjes tot voorbij Alicante.
Maar nu gingen mijn herinneringen naar laat '60 of misschien wel '70 of '71. Toen was ik er voor een vier-weekse strandappartementvakantie. Het was allemaal nog heel pril daar voorbij Tarragona. Van Port Aventura was, geloof ik, wel sprake, maar er was nog niets. Het kernplaatsje in die streek was Salou. Dat was nog 'origineel', en begon daarna pas explosief te groeien. De meer precieze plek waar ons appartement nogal eenzaam in de vlakte stond, heette geloof ik Piñeda, of Piñeda de Salou. Er was een bocht in de weg, waar veel Mediterrane Pinus stond, Parasol Pinus, maar die kon ik een paar jaar later op een zakenreis ook al niet meer terugvinden. Port Aventura domineerde de streek toen al.
Maar het waren vooral romantische en nostalgische herinneringen die werden gestimuleerd door het kustlandschap. Nietééns dat waar ik doorheen reed, en bovendien dacht ik aan een veel oudere versie van die bebouwingen.
Het was zogezegd mijn laatste gezinsvakantie. Kort daarna, en onverwacht, trof ons de scheiding. Ik herinner mij vagelijk dat vóór die vakantie iets van een 'conflict' moet hebben gespeeld. Of eerder een 'verwijdering'. Maar juist die vakantie herinner ik mij óók als 'nieuwe start'. Het is er niet uitgekomen. Integendeel. Maar het bezette vanmorgen wel al mijn gevoelsherinneringen. Zoveel, dat ik hier in de wachtkamer van Estación de Tarragona dit éérst dit moet opschrijven. Dat moet het regionale krachtenveld zijn. Onverwacht was er tijd voor. Het geluk bij het ongeluk dat ik Mariángel niet kon ontmoeten.
terug eerste dagboekregel

Barcelona, Hotel Condal, Woensdag 4 November 2009
Ziezo, het bliksembezoek is voorbij, althans de missie is voltooid. Om negen uur stap ik op de vliegveldbus. Gisteren heb ik een lekkere lange middag met Señora Alba en haar nichtje Griecy bijgepraat. Zo weet ik weer alles van Porlamar en Pampatar van Isla Margarita, en ook over het leven in Tarragona buiten het toerisme. Daarvan wist Griecy te vertellen, want die werkt en woont daar met veel genoegen met man en kinderen.
We aten in een uitstekend restaurant, een Bufet Català. Dat was een ontdekking van Griecy. Ik noteer dat adres alvast. Ik kom daar nog wel eens terug. (100 woorden)
_________________________________
El tiberi, Bufet Català, C/ Martí d'Ardenyà, 5, 43001 Tarragona. www.eltiberi.com 977 242 896 en 977 235 403 en 686 480 983

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 5 November 2009
Gisteravond, op het laatste traject, met de boot van Los Cristianos naar San Sebastián, zat ik naast Michel. Hij bleek onafhankelijk journalist te zijn, en maakte zich nu druk en bezorgd over verdwijnende kinderen. De laatste tijd had hij enkele artikelen in dagbladen geschreven over zijn research naar een "spirituele" organisatie die Satan in allerlei vormen als cult gebruikten. Hij liet mij fotokopieën zien.
--"Maar het is een puur misdadige organisatie", zei hij erbij, "ze hebben het speciaal gemikt op twaalf tot zestienjarigen. Die zijn heel gevoelig voor 'cult'. Helaas"
Ons gesprek was daarmee niet begonnen. Toch drukte hij mij nog vlug het visitekaartje van het Red Parental Europa in handen. Dat was zijn 'baby'. Ik zal de websites en Facebook-referentie straks natrekken. Ik brand van nieuwsgierigheid.
Je weet nooit hoe zo'n gesprek precies begint, maar al heel snel waren we op de 'cult' van het Catalaans gekomen. Hij woonde nu in Barcelona, en had ermee te maken. Hij vond het een vreselijk aanstellerige beweging die op niets anders berustte dan 'het behoud van steeds slechter uitgesproken patois'.
Ik had dat in de Languedoc ook wel aangetroffen, die breuk tussen het gecultiveerd en correct gesproken en geschreven Occitaans, en het pretentieuze brabbeltaaltje dat daarvoor vaak doorgaat. Michel was vooral gebeten op dat super-nationalistische en xenofobische van zo'n 'sekte'. Hij vertelde dat hij in Luxemburg was geboren en deels opgegroeid in het èchte 'Letzeburg'-milieu. Hij baalde nog.
Maar zo kwamen we op de herkomst van het Catalaans, ouder dan het huidige Frans en Spaans. Die zijn er min of meer uit voortgekomen. En zo ook over de Katharen en de rol van de Moren in die streek. Hij wist interessante feiten over de 'Moren' in Frankrijk nadat ze door Karel Martel in 732 bij Poitiers waren verslagen. Die leefden onopvallend en nogal geïntegreerd waar ook de Katharen woonden. In Catalonië werden ze tenslotte verdreven. Dat had niets met religie te maken.
Met de Katharen was dat ook zo. Ik vertelde van de theologie van de Katharen, en de rol van de 'aartsduivel' Lucifer in de bestrijding van die 'ketterij'. De kernvraag waarmee zo'n Kathaarse ketter voor de bijl ging was: "Is Lucifer een gevallen engel?" Dat onthulde het formeel-theologische strijdpunt.
En opeens begreep Michel waarom die Satan-aanhangers waarmee hij te maken had, hun 'heiligdom' midden in het Katharenland vonden, in Chateau de La Reine, ten Zuiden van Carcassonne. We waren toen al bijna in de haven. Hij kwam nog vlug voor de dag met de organisatie van bezorgde ouders, met de cultgevoeligheid van de huidige jeugd, mogelijk wegens de verdwijnende religies. En met de 'praktische strijd'. Hij liet mij kopieën zien van recente artikelen in Canarische dagbladen, en gaf mij het visitekaartje van die organisatie van bezorgde ouders.
Op de kade wachtte Ignacio mij op. Ik liet hem dat kaartje zien. Hij keek meteen bezorgd, en noteerde zorgvuldig de gegevens. Hij is een enthousiaste trainer voor die jeugd, speciaal voor marathons. Hij is er erg gevierd, en kent er 'iedereen'.
--"Ik ga contact daar mee opnemen", zei hij, "want ik zie hier ook vreemde dingen op dat gebied waarmee ik niet terecht kan bij 'de instanties' van het eiland, en ook niet in Tenerife". _________________
Red Parental Europa, +34646700400, red.parental@gmail.com, Michel GINDERS +33663357925
http://reseau.parental.free.fr http://parentales.blogspot.com Facebook.com: EUROPARENTAL

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 6 November 2009
De vorige week Zaterdag stond hier op de voorpagina van El País een groepsfoto van Gorbachov, Bush en Kohl als Tres líderes que derribaron el muro, Drie leiders die de muur naar beneden haalden. Ik denk dat deze prachtige foto met op de achtergrond een stukje "Muur+graffiti", wel meer voorpagina's heeft gehaald in de wereld. Terecht! Het is een belangrijk historisch evenement van mijn generatie.
Voor mij persoonlijk was dat jaar 1989 ook het 'transformatiejaar' van mijn gezondheid. Het was een keerpunt. Het jaar begon met de betrekkelijke zekerheid dat het wel het einde van mijn leven zou zijn, en het eindigde met 'nee, voorlopig nog niet'. De transformaties in mijn lijf liepen evenwijdig met die in Europa. Ook daar maakte de donkere uitzichtloze toekomst --waarbij iedereen en alles 'tegen de muur' liep-- plaats voor gaten, breuken en heel nieuwe uitzichten. Ik beleefde de verrassingen van mijn lijf even intensief als de veranderingen van Europa. Het was voor mij meer dan een 'leuke metafoor'.
Maar, terugkijkend op die twintig jaar, heb ik die metafoor snel losgelaten. 'Ik bén Europa niet', moest ik in het begin tegen mezelf zeggen. Daarom kan ik nu de latere ontwikkelingen van mezelf, en die van Europa, ontspannen volgen.
En zo werd ik --opgewarmd door die groepsfoto-- gisteren verrast door een beschouwing van Gorbachov over die gebeurtenis: 'Twintig jaar na de Muur, en de geschiedenis draait door'. Ik citeer wat fragmenten die de sfeer van die beschouwing goed weergeven.
--"De eerste optimistische waarneming is dat het 'Einde van de Geschiedenis' zich niet heeft voorgedaan. Maar evenmin zijn wij, de politici van onze generatie, er in geslaagd de wereld te realiseren waarin wij geloofden. Een wereld zonder wapenwedloop, waarin het veilig was om te leven, zonder regionale conflicten en steriele ideologische discussies, met een rationeel gebruik van de middelen, en het einde van armoede en ongelijkheid".
Wat ik boeiend vind in zijn beschouwing is de verantwoordelijkheid die hij ervoor neemt met zinnetjes als 'wij de politici van onze generatie' of 'wij de politici van de vorige eeuw'. Zoals bijvoorbeeld ook:
--"Wij, de politici van de vorige eeuw, mogen trots zijn dat we een nucleaire oorlog hebben weten te vermijden. Maar toch is de wereld er niet veiliger op geworden. Ontelbare etnische, regionale en religieuze conflicten zijn er op de politieke wereldkaart gekomen. De defensiebudgetten van veel grote en kleine landen zijn groter dan tijdens de koude oorlog. Het lijkt wel of onderdrukkingsmethoden opnieuw het algemene middel zijn geworden om conflicten op te lossen, en dat ze weer een gebruikelijk onderdeel vormen van het internationale beleid".
--"Wat wij wél kunnen vieren is de afschaffing van totalitaire ideologieën [...] maar we zien intussen óók dat het bureaucratisch socialisme evenals het ultraliberale kapitalisme een menselijker gezicht nodig hebben. Ze hebben allebei nog een soort 'perestrojka' nodig.
Ik weet dat ik nogal kort door de bocht ga met deze citaten. Deze bezadigde beschouwing van een ex-insider zal vast in meer talen verschijnen. Let er maar op. Ik heb het nog niet gevonden.
[PS Ik heb de engelse versie en de bron gevonden. Het is een toespraak van Gorbachev, een stuk uitgebreider, en zeer de moeite waard. Zie voetnoot]
________________________________
Mijaíl Gorbachov, 20 años después del Muro la historia continúa, El País, Opinión, 5/11/2009 [IPS Inter Press Service]
De Engelse versie staat in The Guardian van 30 okt: The Berlin wall had to fall, but today's world is no fairer
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/oct/30/1989-capitalism-in-crisis-perestroika
De oorspronkelijke, meer uitgebreide tekst is de openingstoespraak van Gorbachev van bij Twenty Years After: the World(s) Beyond the Wall, International Conference World Political Forum, 9-10 October 2009, Bosco Marengo-Italy
http://www.theworldpoliticalforum.net/twentyyearsafter/ en
http://www.theworldpoliticalforum.net/wp-content/uploads/message-by-president-gorbachev.pdf

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 7 November 2009
Deze dagen van dodenherdenking zijn hier in Spanje ook altijd de momenten van de pijnlijke gewaarwording dat er nog steeds een taboe rust op het herdenken van de 'rooien' die 'wild' zijn gefusilleerd tot 'het toerisme' er aanstoot aan ging nemen.
Maar nu probeert men aandacht te richten op de massafusillades die in het voorjaar van 1940 in de Spaanse gevangenissen plaatsvonden. Dat is, zo mogelijk, een nòg groter taboe. Aanleiding daarvoor is de film Katyn van de Poolse regisseur Andrzej Wajda, van enkele jaren geleden, die nu pas Spanje bereikt.
Het gaat om de fusillades die in precies dezelfde periode plaatsvonden, maar omgekeerd. In de franquistische gevangenissen waren 'communisten', de slachtoffers. In Katyn waren communisten de daders. Dat was op een uiterst geheim bevel van Beria, gedateerd 5 Maart 1940, dat op de site van Wajda kan worden bekeken. Toen Hitler een jaar later de massafusillades ontdekte, kreeg hij daarvan, internationaal gesproken, zélf de schuld. Stalin ontkende namelijk feilloos, en Roosevelt en Churchill speelden het spelletje mee. Ook Gorbachov weigerde aanvankelijk in te gaan op petities, maar zijn eigen 'perestrojka' dwong hem tenslotte. Bij de machtsoverdracht aan Yeltsin overhandigde hij het dossier persoonlijk. Hij gaf het meteen ook aan de Poolse president Lech Walesa.
Maar in Spanje was 'Katyn' perfect bekend. Het diende als 'verantwoording' voor hun eigen gevangenismoorden. Maar, omdat Franco toen nog Hitler adoreerde, en hem de División Azul had geschonken om tegen het communisme te vechten, was van 'Auschwitz' niets bekend. Dat mochten de Spanjaarden pas na 1976 weten.
Maar ook de eigen gevangenismoorden zijn 'nogal taboe'. Nog steeds. Alleen bekend via buitenlandse geschiedvorsers. De actieve onderzoeksrechter Balthasar Garzón, die alles 'officieel' van die 'gevangenismoorden' wilde weten is door de eigen Spaanse Hoge Raad, El Tribunal Supremo, kortgeleden de pas afgesneden en teruggefloten.
De franquistische sfeer van 'wèl Katyn, maar nìet Auschwitz, Mauthausen en Buchenwald', blijft gehandhaafd. Het 'èchte Spanje', met De Kerk, en die andere krachten die de Franco-traditie voortzetten, zijn nog niet toe aan deze waarheden.
Overigens wordt 'Katyn' ook in het Rusland van Putin weer onder de mat geveegd. De Frankfurter Allgemeine van 23 augustus j.l. maakte daar een punt van: Putin heeft géén behoefte aan die moord op Poolse intellectuelen bij Katyn, maar wél aan de Glorieuze Vernietiging van het Nazisme door Stalin.
Precies zoals het Echte Spanje en De Kerk géén behoefte hebben aan die gevangenismoorden van het voorjaar van 1940. Ze hebben hun handen al vol aan de zich ieder jaar meer opdringende waarheid over de wilde fusillades en het miskennen van de rechten van de nabestaanden.
_______________________
LLUÍS BASSETS, Katyn sin Auschwitz, El País, Internacional, jueves 22 de octubre 2009
http://www.elpais.com/articulo/internacional/Katyn/Auschwitz/elpepiint/20091022elpepiint_9/Tes/
De officiële site van Andrzej Wajda geeft een uitstekende [engelse] synopsis van de film en van de historische feiten. Ook een kopie van het bevel van Beria, mede ondertekend door twee leden van het Politburo http://www.wajda.pl/en/filmy/katyn.html
Een [engelse] trailer van de film http://www.youtube.com/watch?v=V1RmYD3OOik
Over de Blauwe Divisie, de División Azul, schreef ik 1+2 december 2004
Over de franquistische fusillades: 29 mei, 22 sep en 3 nov in 2002; op 25 mei 2003; op 21 mei en 14 juni 2004 en later.
Reinhard Veser, Hitler-Stalin-Pakt, Eine Last für die Nachgeborenen, Frankfurter Allgemeine, Mijn Dagboek 23 augustus 2009

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 8 November 2009
Tot nu toe kon ik mijn Liber Amicorum, dat ik op mijn verjaardag kreeg, alleen maar bekijken als ik in een I-café was, en dan zijn er zoveel 'andere prioriteiten'. Het zijn allemaal teksten en foto's waar ik rustig in moet kunnen grasduinen. Zo'n 'flitsbezoek' aan Tarragona, zoals in het begin van deze week, bevordert die sfeer ook niet.
Maar nu heb ik alles op mijn harde schijf gezet. Zo kwam ik er toe eens rustig de gelukwensen van mijn jongste zus Ria opnieuw te bekijken. Ik citeerde 7 oktober al het gedicht van Judith Herzberg waarmee ze haar gelukwensen verwoordde.
Om te beginnen beschreef ze háár perspectief van onze relatie. Dat vind ik van de bijdragen aan dit Liber Amicorum een van de boeiendste dingen, dat "perspectief van de ander" waarin je je dan ziet. Sta daar maar eens bij stil:
--"Wéét ik wel waar de ander mij plaatst in zijn universum?", vraag ik mij dan af.
--"Je bent mijn 9 jaar oudere broer. Je was al het huis uit voordat ik de lagere school afhad. Thuis in Venlo was je in mijn schooltijd al niet meer", begint haar verhaal.
Daar sta ik eens goed bij stil. Dat is de plek die ik in haar universum heb. Mijn 'jongste zusje' inderdaad, maar ik heb haar in al die jaren zien opgroeien door alle fasen van volwassenheid en ouderdom.
En toch: " ... thuis was je in mijn schooltijd al niet meer ... ".
Mijn zus Tini positioneert mij ook vanuit de Lagere School:
--"Die zomer 1942 verliet je de 6e klas, ik zou naar de 4e gaan. Jan was al twee jaar eerder naar de middelbare school vertrokken, maar dat gebeurde zonder dat ik me daarvan bewust was"
Die zomer wordt Tini zich van haar eigen perspectief bewust, " ... over twee jaar zal ik de school verlaten ... "
Maar dan, als ze dan eindelijk ook naar de middelbare school kan, geniet ze er maar één dag van:
--"Het was "dolle Dinsdag", september 1944 ! De ene chaos na de andere rolde over ons heen. Officieel waren direct nergens lessen meer, alle scholen werden gesloten [... ]In januari evacueerde het grootste deel van Venlo op bevel naar het noorden van het land, werd daar bevrijd door de Canadezen en ook wij kwamen daar eind mei 1945 van terug. Het schooljaar was voorbij"
Dan komt ze terug op de beginvraag van haar bijdrage:
--"Wanneer besef je als kind uit een middelgroot gezin dat jouw thuis niet gewoon een feit is, een vanzelfsprekend geheel, maar dat dat gezin uit individuen bestaat?"
Het antwoord komt niet, wel de beschrijving van wat ze ziet gebeuren:
--"In het gezin had ieder zijn doel. De individuen maakten zich los. Het vanzelfsprekende bij elkaar zijn had zijn beperkingen gekregen, de samenkomsten werden kostbaar, voor en na werd al uitvliegen getest".
En ze voegt er een foto bij van zo'n kostbare samenkomst. Zittend aan een bosrand gedurende een wandeling met ons tweeën, ergens in de omgeving Venlo, op een weekend in 1953. Ik herinner mij zulke kostbare momenten ook.
Het zijn allemaal gemeenschappelijke herinneringen die zij bij mij wakker maakt, maar ook dat we ieder ons eigen perspectief daar in hadden.
--"Een gezin bestaat uit individuen", is haar jeugd- en levenservaring. Dat vult mij met onpeilbare nostalgie. Vorüber ... vorbei ... voorgoed.
Maar zo is het: "Een gezin bestaat uit individuen".
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 9 November 2009
Gorbachov zag in 1989 af van gebruik van geweld. Dat gaf ruimte aan het andere model, het 'fluwelen', dat het bloedige van 1789 verving. Gorbachov is een lichtend voorbeeld van het belang van één individu in de geschiedenis. De VS hebben weinig gebakken van hun hegemonie sindsdien. In China probeerden ze dat voorjaar hun eigen fluwelen revolutie, maar het werd toch een bloedbad. Deng Xiaoping, net als Gorbachov een moedig en lichtend voorbeeld, ontwikkelt een 'hybride': lacherig genoemd 'Leninistisch Kapitalisme'. Dat schrijft de erudiete Euro-observater Timothy Garton Ash in El País van Zaterdag. Daar kom ik zeker op terug. (100 woorden)
_______________________
Timothy Garton Ash, 1989 fue el momento dorado de Europa, [1989 was het gouden moment van Europa], El País, 7/11/2009
Timothy Garton Ash, 1989 changed the world. But where now for Europe?, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/nov/04/1989-changed-the-world
Timothy Garton Ash, 1989!,The New York Review of Books, http://www.nybooks.com/articles/23232

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 10 November 2009
De kranten staan natuurlijk vol over "20 jaar geleden". Ook in NL, hoorde ik door de telefoon. Het gaat er nu dus om door de bomen het bos te blijven zien, en niet uitgeput te raken van de 'bla-bla'-beschouwingen vóór je bij de 'goede' komt. Misschien helpt het als ik verslag doe van mijn ervaringen.
Verleden Vrijdag schreef ik hoe ik in El País verrast werd door 'de bezadigde beschouwing van een ex-insider', Gorbachov. Ik vond die versie later ook in The Guardian, zodat mijn lezers het kunnen natrekken.
Ik vond toen ook de bron van beide versies, namelijk de openingstoespraak van Gorbachov bij Twenty Years After, op het World Political Forum, jongstleden in Italië. Daar kun je het beste metéén heensurfen. Het is een stukje langer, maar door de details en verteltrant is het veel authentieker en leesbaarder. [zie noten bij 6 nov.]
De andere 'ontdekking' begon met het korte stukje waarover ik gisteren --kort & enthousiast-- schreef. Dat was natuurlijk ook in El País, maar ik heb intussen de variant van The Guardian gevonden. Per slot is Timothy Garton Ash daar een vaste columnist. Hij wijst daarin op het 'fluwelen' karakter van de 1989-revolutie in tegenstelling tot die van 1789. Helaas zonder in de gaan op het fundamentele karakter daarvan zoals uit niet-europese praktijken blijkt, en ik eerder schreef over Petkoff en de "Allende-stommiteit" waar Chávez niet in trapte. Ook wijst hij op Deng Xiaoping en Gorbachov als lichtend voorbeeld van de rol van één [moedig] individu in de geschiedenis. Dat korte artikel staat vol 'frisse observaties'.
Veel grondiger is echter het essay [of beter, de eerste helft van een essay, want de andere helft moet nog komen] dat Garton Ash in The New York Review of Books de vorige week publiceerde. Daar bespreekt hij negen(!) studies die in de vorm van (dikke) boeken kortgeleden zijn verschenen. Ik heb het op zeven kantjes A4 afgedrukt. Het zijn zo'n 5000 woorden, en het is een goudmijn! Deze studies gaan niet zozeer in 'wát er eigenlijk gebeurde', maar hóe' het gebeurde. Vooral de passieve rol van de grote mogendheden ["the United States and the Soviet Union were largely passive midwives"] en sommige details van de 'fluwelen' revolutie. Maar omtrent dat laatste definieert Garton Ash het belangrijkste ongeschreven boek: We weten eigenlijk niet hoe dat precies verloopt. Oude onderzoekingen zijn gebaseerd op ooggetuigen en hun interpretaties, maar nu hebben we urenlange televisieverslagen. Ook van minuut-tot-minuut. Wat dát weten we intussen ook, het minuut-tot-minuut gebeuren is belangrijk. En dat was al zo vóór SMS-and-all-that was uitgevonden.
Tja, en dan is er nog een studie die ingaat op 'wát' er eigenlijk is gebeurd. Die is van Slavoj Žižek, de man die het 'poëtisch-militaire complex' beschreef dat Karadzic bedacht. Hij beschrijft de afgelopen periode als '20 Years of Collapse': twintig jaar desillusies, en de taboes daaromheen. Wat gebeurde er eigenlijk? En waarom die taboes?
Dus als je klaar bent met je weekend-NRC, dan weet je waar verder kunt lezen.
_________________________________
Timothy Garton Ash, 1989 changed the world. But where now for Europe?, The Guardian, Wednesday 4 November 2009
http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2009/nov/04/1989-changed-the-world-europe
Timothy Garton Ash, 1989!, The New York Review of Books, VOLUME 56, NUMBER 17 · NOVEMBER 5, 2009
http://www.nybooks.com/articles/23232
SLAVOJ ZIZEK, 20 Years of Collapse, NYT, November 9, 2009, http://www.nytimes.com/2009/11/09/opinion/09zizek.html
De "Allende-stommiteit" en het inzicht dat wapengeweld zóveel aandacht en energie opeist, dat van de wèrkelijke doelen niets terechtkomt, rijpte bij mij toen ik in Venezuela en Chili was. Later ontdekte ik moderne franse studies over de onaantastbare mythes van 1789. Zie 14 nov + 12 dec 2007 over Luego François Furet, La Révolution Française, en ont-mythologisering van De Revolutie à la Fidel Castro. Zie 6+19 Augustus 2008 voor "Le complexe poético-militaire" en Slavoj Žižek.

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 11 November 2009, Sintermèrte in Venlo
Vandaag geen stukje. Ik ga eens lekker mijmeren over hoe het was om met een lampionnetje te lopen, of met een uitgeholde biet [die we 'reuben' noemden] met een kaarsje. Of over toen ik weer wat groter was. Toen mocht ik de 'grote jongens' helpen om tuinafval bij elkaar slepen voor een 'groot vuur' in onze buurt. Lang vóór het van gemeentewege 'in de stad' werd georganiseerd, op het Nolensplein, dat we toen nog 't Gáásplein' noemden.
Sintermèrte in Venlo .....
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 12 November 2009
In de interviews met mensen die '1989' van nabij hebben meegemaakt, wordt natuurlijk ook de vraag gesteld wat ze er achteraf van vinden. 'Desillusie' is het meest voorkomende gevoel dat wordt uitgedrukt. Slavoj Žižek vat het aldus samen:
--"If capitalism is really so much better than Socialism, why are our lives still miserable?" [ Slavoj Žižek, 20 Years of Collapse, zie 6, 9 en 10 November].
Dat brengt Žižek er toe in te gaan op 'wàt' er eigenlijk is gebeurd. Hij doet dat vanuit het perspectief van de [oude] Oostbloklanden. Hij is Bulgaar, en een kiene analyst van die wereld 'met andere ogen'. Eerder formuleerde hij het 'poëtisch-militaire complex' dat Karadzic in dat morele vacuum had 'uitgevonden'.
Het kapitalisme is inderdaad gekomen, maar niet de democratie in de vorm zoals de 'dissidenten' in het Oostblok dat hadden gedroomd. Žižek wijst er zelfs op dat de idealen van die dissidenten ten diepste *niet* voortkwamen uit het denken van het kapitalisme, maar uit het oude oorspronkelijke socialisme zelf. "The ideals that led the protesters were to a large extent taken from the ruling Socialist ideology itself ". Wat zij zochten was "Socialism with a human face [...] liberated from the primitive ideological indoctrination and the prevailing cynical hypocrisy".
Maar wat zij zochten kreeg de naam --het niet-weg-te-branden-etiket-- van 'kapitalisme'. Dáár zit de grote wisseltruc. Het doet denken aan onze Vadertje Catz,
--Daer twee honden vechten om een schinckel te kluyven
--Gaet een derde gemenelijck me hene schuyven.
Het 'kapitalisme' wist zich altijd te tooien met het geur van 'menselijkheid', terwijl het juist het [oude originele] socialisme was dat er op wees dat die keizer géén kleren had. Extra verbouwererend is het, zegt Žižek, als je kijkt naar wat in China gebeurt. Daar bloeit het kapitalisme op onder een autoritair regime, dat gaat beter dan met al dat democratische gedoe. "Democratie als lastpost", dat is precies waarom het [menselijke] 'socialisme' veranderde in het [bureaucratisch] communisme.
--"What if democracy is no longer the necessary and natural accompaniment of economic development, but its impediment?", vraagt hij zich bezorgd af.
Hoe lastig het is om deze 'nuances' in de praktijk te brengen laat Žižek zien aan de geschiedenis van Victor Kravchenko, de Russische ingenieur die naar het Westen vluchtte, en de bestseller schreef "I Chose Freedom", ook in NL heel bekend als "Ik koos de vrijheid". Dat leidde er in 1949 wèl toe dat in het Westen de ogen opengingen voor de misstanden in onze 'oorlogspartner'. Maar toen Kravchenko in de VS wees op de heksenjacht van Joseph McCarthy, als 'iets dergelijks', had hij afgedaan. Aan dat soort analyses had het kapitalisme geen behoefte. Kravchenko schreef nog een boek om zijn ideeën te verduidelijken: "I Chose Justice". Dat was het wèrkelijke verschil waar het hem om ging. Ook nu zegt Gorbachov hetzelfde: "Het bureaucratisch socialisme, evenals het ultraliberale kapitalisme, hebben een menselijker gezicht nodig". Hij zegt het veel voorzichtiger als die whistleblower-klokkeluider Kravchenko. Die kwam dan ook aan een tragisch einde.
--" 'Wàt' is er dus eigenlijk is gebeurd?"
--"Het kapitalisme heeft gewonnen. Punt uit!"
In China zelfs met openlijke achterlating van zijn democratie-camouflage, want kapitalisme heeft niets --maar dan ook niets-- met democratie te maken. Net als religie, dient het hooguit als camouflage. Wat is zijn volgende camouflage?
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 13 November 2009
[Laat het nou "vrijdag de dertiende" zijn! Wat moet ik daarmee? Niets dus. Gewoon doorgaan met ademhalen.]
Een tijdje geleden --1 november-- schreef ik over Berlusconi en de enorme 'tolerantie' die de Italiaanse maatschappij had tegenover zijn escapades. In het spaanse artikel dat daarvoor de aanleiding was, werd toen de NLse cultuuranalyst Geert Hofstede aangehaald. Zijn studies, die lange tijd geleden begonnen zijn als [internationale] managementstudies binnen IBM, hebben geleidelijk steeds wijdere toepassing gevonden. Dat komt vooral door het opmerkelijk eenvoudige analyse-apparaat dat hij ontwikkelde om culturen met elkaar te vergelijken. Hij heeft daarvoor vijf schalen --of dimensies-- gevonden, die in latere studies zijn verfijnd.
De twee waarden die bij Berlusconi een rol speelden, zullen we allemaal wel herkennen als 'Latijns'. Het ging om het 'mannelijke' van uiterlijk vertoon van zekerheid, van vertrouwen, van hardheid, en vooral van 'succes', 'overwinnen' en 'scoren' als bewijs daarvan. Zelfs 'schijnoverwinningen' worden een tijdlang geaccepteerd in dat soort culturen, zoals in het geval Berlusconi bleek.
De andere 'waarde' die daarbij een rol speelde was de 'power distance', zoals Hofstede die noemt. Dat is zichtbaar aan de privileges die in een dergelijke cultuur aan 'hogeren-als-zodanig' worden toegekend. Berlusconi genoot zelfs een tijdlang officieel immuniteit. Tot het te gek werd natuurlijk.
Die twee waarden kwamen mij voor de geest toen ik een terugblikkend verslag las van de Madoff-affaire. Madoff zit de komende 150 jaar in de petoet. Het verslag van de onderzoekingen, die tien maanden duurden, omvat 6157 pagina's. Er worden o.a. zes concrete aantijgingen gedurende de looptijd van het bedrog behandeld die door de hoge ambtenaren van de SEC niet zijn nagetrokken en terzijde gelegd. Madoff blijkt zelf nog het meest verbaasd dat zijn doorzichtige bedrog niet eerder is ontmaskerd, al scheelde het enkele malen niet veel. Bij één van de 'narrow escapes' constateert hij dat het natrekken achterwege is gelaten "because of [my] stature in the industry". Dat argument blijkt vaker te worden gebruikt.
Maar dat is helemaal de 'power distance' die op Berlusconi van toepassing was!Madoff is wel de laatste die je daar aan doet denken. Netzomin als de 'waarde' van publiekelijk 'scoren' die daarbij hoort. Dat hoort bij Berlusconi, niet bij Madoff. Ook doet die sfeer in New York niet onmiddellijk denken aan de Latijns-Italiaanse persoonsverheerlijking die bij deze twee waarden hoort.
Ik sta dus voor raadsels. De enige verklaring --vind ik-- is dat het micro-klimaat van 'haute finance' zo'n 'onaantastbaarheidscultuur' wèl levensvatbaar maakt. Misschien was het daarom dat Madoff de kring van 'gegadigden' voor zijn superwinsten beperkt hield, waardoor het een 'gunst' werd. Juist in zo'n Anglo-Saksische cultuuromgeving is het 'gevaarlijk' als je daar ongecontroleerd pottekijkers --zonder respect voor 'power distance'-- toelaat.
Het bedrog van Madoff slaat dus niet alleen terug op de SEC, zoals het NYT-artikel betoogt, maar ook op het hele financiele wereldje, en op onszelf als we dat soort kliekvorming toelaten.
____________________
DIANA B. HENRIQUES, Lapses Kept Scheme Alive, Madoff Told Investigators, NYT, October 31, 2009
http://www.nytimes.com/2009/10/31/business/31sec.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 14 November 2009
Vandaag geen stukje.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 15 November 2009
Hier Spanje is een 81-jarige man benoemd tot voorzitter van de staatstelevisie. De RTVE is bestuurlijk in de puree. Hij is géén specialist uit die hoek. Alberto Oliart is wetenschapper, hoogleraar èn gepensioneerd èn actief in diverse raden. Hij is ook eens aangetreden als minister van defensie, en na een succesvolle termijn teruggekeerd naar de universiteit. Aan zijn kwalificatie om van de netelige problematiek bij de TV nog iets te bakken, wordt niet getwijfeld. Zijn deskundigheid en wijsheid overstralen zijn politieke opvattingen. Dat komt goed uit, want juist in dit bestuursprobleem lijken de politieke opvattingen de deskundigheid te overstralen.
Het accent van de discussie ligt daarom op de leeftijd, en wel in positieve zin:
--"Waarom zouden capabele mensen van die leeftijd moeten worden uitgesloten?"
--"Tachtig jaar is gewoner dan u denkt", zou ik willen roepen, want ik baal een beetje van mensen die mij een uitzonderingspositie aanpraten.
Er blijken bijna twee miljoen tachtigjarigen in Spanje te leven. Maar dat is 'statistiek'.
Het getal komt uit het artikel uit El País van gisteren: 'Elogio de la veteranía' [De Loftrompet steken over veteranen]. Het gaat 'nominatief' verder met kunstenaars en schrijvers van tachtig en méér. Niet altijd wordt de leeftijd genoemd [Ik ben in in het weekend niet op het Internet om het aan te vullen.] Hier is de lijst:
De dichter Francisco Ayala die kortgeleden helder-en-wel als 103-jarige is overleden. De 'buitenlanders' Louise Bourgeois en de honderdjarige Portugese regisseur Manoel de Oliveira. De actieve politici Manuel Fraga (87) en Santiago Carillo (94).
--"Je moet er niet aan denken", zegt de schrijfster van het artikel Carmen Morán, "dat we José Luis Sampedro, Delibes, of de dichteres María Victoria Atencia hadden opgedragen hun pen op hun 65ste neer te leggen!!".
De dichter Marcos Ana, die 23 jaar onder Franco in de gevangenis heeft gezeten, en nu bijna negentig --iets jonger dus dan Nelson Mandela-- laat weten dat hij druk doende is en 'No tengo tiempo ni para envejecer' [Ik heb geen tijd om oud te worden].
De schrijfster Ana María Matute (84), die vanuit een rolstoel leeft, maakt er grapjes over: "Ik rij wel in een rolstoel, maar mijn hoofd gaat gewoon door". Ze schrijft weer een boek, en, zoals ze zegt, 'ik zoek mijn weg naar de toekomst'.
Morán wijst er op dat het om méér gaat dan de over-gebruikelijke en over-geroemde "ervaring'. Er moet zoiets zijn als 'onverstoorbaarheid bij de oordeelsvorming', en 'geduld'. Dat is nooit onderzocht, maar intussen blijven wij de kinderen opvoeden met symbolen van ouderdom en aftakeling.
Twintig jaar geleden zei mijn huisarts bij mijn 'rare' uitputtingsziekte-van-toen:
--"U hebt geen specifieke ziekte. U hebt de constitutie van een tachtigjarige. U zou eens in uw omgeving moeten kijken naar gezonde tachtigjarigen".
Dat heb ik gedaan.! De laatste jaren verzamelde ik beelden van honderdjarigen, en toen ik vanmorgen die galerij --die grotendeels op Flickr staat-- weer eens bekeek schoot mij een troostrijke gedachte door het hoofd:
--"Ook die honderjarigen zijn ooit tachtig geweest".
________________________
Carmen Morán, Elogio de la veteranía, El País, Vida & Artes, 14 november 2009
Selectie; er is méér: Ouma Fienie Uys:http://farm4.static.flickr.com/3340/3444148231_8c78444beb_o.jpg
Ouma Eli Jaars: http://farm4.static.flickr.com/3560/3444966934_66b0b64bcb_o.jpg
Dawid de Bruyn: http://farm4.static.flickr.com/3329/3444966740_ff86ff8ba1_o.jpg
Skrywer kuier op dorpe: [Ik ben dan nog 79]: http://farm4.static.flickr.com/3543/3444966652_9d25caa154_o.jpg

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 16 November 2009
We zijn er weer! De Millennium-people hebben weer toegeslagen. Het einde van de wereld is weer in zicht. De Maya-kalender en Nostrodamus zijn het er over eens.
21 December 2012 is het gebeurd met ons.
De 'geruststellende gebeurtenis', dat zowel 1 januari 2000 [en voor anderen 1 jan 2001] zijn afgelopen met het gebruikelijke vuurwerk, heeft zijn kracht verloren.
Maar nu zal het midden in de Kerstdrukte gebeuren. Hoe precies is nog niet duidelijk. Maar daarover gaan al bijna 600.000 websites als je de "The Complete Idiot's Guide to 2012" moet geloven. En geloven moet! Geloven is goed! (100 woorden)
________________________
GAIL COLLINS, Once Again, Into the Apocalypse, NYT, November 14, 2009,
http://www.nytimes.com/2009/11/14/opinion/14collins.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 17 November 2009
De vorige week verscheen in de Franse kranten de Facebook-aantekening van Sarkozy van Zondag 8 November. Hij maakte daarin melding van zijn aanwezigheid bij de val van 'De Muur' twintig jaar eerder. Maar de feiten klopten niet bleek snel in de Spaanse kranten, die er vervolgens lacherig over deden dat dit tegenbericht niet in de Franse kranten mocht verschijnen. Sarkozy, althans zeker Juppé, waren die dag bij een De Gaulle herdenking in Colombiers-les-Deux-Églises.
Maar zo bleef het niet. De 'leugen' werd zó Euro-wijd besproken, dat het ook in de Franse kranten terecht móest komen. Libération Digital kwam er mee.
Het enthousiasme over 'De Muur van 1989' klopt ook niet met de werkelijkheid. Frankrijk had juist die zomer het dubbele eeuwfeest van Haar Revolutie gevierd, en het is bekend dat François Furet, de grote kenner van de Franse Revolutie die daarover nogal wat 'sprookjes' heeft ontmaskerd, zich toen bezorgd over de Duitse 'Wiedervereinigung' heeft uitgelaten.
Dat alles wordt door de Frankfurter Allgemeine nog eens aangehaald. Buiten Duitsland, schrijven ze, werd in geen land 'De Muur' zo uitgebreid gevierd. Het 'Facebook-leugentje' van Sarkozy, en de discussie daarover, heeft niets aan de feestvreugde afgedaan. Integendeel, constateert FAZ. Het heeft deze omslag in het Franse wereldbeeld alleen maar benadrukt. Radio France vierde het met een 24-urig programma vanuit de Berlijnse ZDF-Studio.
--"Sarkozy fait tomber un mur malgré lui", is de samenvatting die Courrier International die dáár weer van geeft. De symbolische waarde van een historische gebeurtenis wordt door 'leugens en sprookjes' niet ondergraven: 'Integendeel!'. Ook François Furet moet weten dat de relatie tussen de symboolwaarde en de realiteit van een historische gebeurtenis aanéénhangt van 'leugens en sprookjes'.
Misschien heeft de Colombiaanse schrijver Juan Gabriel Vásquez géén gelijk. In een boeiend artikel over zijn werk in El País van gisteren laat hij weten dat er 'nog nooit sinds Cervantes het vertrouwen in fictie zo laag is geweest'. Hij vindt dat de moderne mens geen genoegen meer neemt met de roman als middel om de wereld te 'begrijpen'. Een roman laat teveel vragen open, en de moderne mens wil antwoorden:
--"Nuestra época quiere respuestas en blanco y negro: es la guerra a los matices"
[Onze tijd wil zwart-wit antwoorden: oorlog aan de nuance.]
Hij weet ook geen duidelijke [zwart-wit!!] verklaring, en verwijst naar de media en reclameboodschappen die zich van de maatschappelijke fictie meester hebben gemaakt, en daarmee de hele 'fictie' hebben gediskwalificeerd. Dat zou kunnen . . .
Schrijvers die hij bewondert, zoals Rushdie, Coetzee, Roth, Vargos Llosa en Naipul bieden prachtige inzichten om kritische vragen te stellen over 'de wereld', maar het grote publiek wil 'antwoorden'. Daarom zijn het elite-schrijvers.
Juan Gabriel Vásquez zet mij wèl aan het denken. Oók over 'De Muur' en over dat 'Leugentje van Sarkozy'. Heeft Sarkozy het er om gedaan? Fictie-bevorderend?
_____________________
Carles Geli, No había tanta desconfianza en la ficción desde Cervantes, over Juan Gabriel Vásquez, El País, 16-11-2009 pag 49
Nicolas Sarkozy, Souvenirs de la chute du Mur de Berlin, le 9 novembre 1989, http://www.facebook.com/nicolassarkozy?ref=mf
Jürg Altwegg , Frankreichs Mauerfall, Dabei sein war alles, FAZ, http://www.faz.net/s/RubA91992BFFBF84DB3B4EBE604A92D275B
Jürg Altwegg, Sarkozy fait tomber un mur malgré lui, Courrier International, 16.11.2009
http://www.courrierinternational.com/article/2009/11/16/sarkozy-fait-tomber-un-mur-malgre-lui

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 18 November 2009
Ik ben nog wat bezig geweest met mijn beschouwing van gisteren, met name de aanhaling van de Colombiaanse schrijver Juan Gabriel Vásquez, die vond dat het vertrouwen in 'fictie-literatuur' het diepste punt bereikt heeft sinds Cervantes, de 'uitvinder' van de 'roman'. Ik schreef trouwens al: 'Juan Gabriel Vásquez zet mij wèl aan het denken'. Dat klopte. 'Misschien heeft hij géén gelijk', schreef ik.
Inderdaad, mijn oog viel voor de zoveelste keer op een krantenknipsel op mijn werktafel uit de NRC Handelsblad van 15 oktober! Zo lang ligt mij dat al aan te staren. De titel is 'Economie is de voortzetting van alchemie met andere middelen'. Als dàt niet een brug slaat tussen de 'realiteit' van de economie en de 'fantasie' van de alchemie. Heeft Vásquez gelijk? Of niet?
Het is een boekbespreking van Geld und Magie van Hans Christoph Binswanger. Het heeft als ondertitel 'Eine ökonomische Deutung von Goethes Faust'.
De onderliggende bewering van het boek is dat Faust II een sleuteltekst is voor de kredietcrisis van Goethe's tijd. Goethe was namelijk minister van Financiën, en kende de leidende economen van zijn tijd. Hij zag hoe 'geldschepping' tot reële 'waarden' kon leiden, en als verantwoordelijk bestuurder maakte hij gebruik van dit controversiële 'novum'. De titelheld --Faust II-- laat door Mephistoles papiergeld drukken met als 'onderpand' de ongedolven ondergrondse schatten [en zijn ziel natuurlijk!]. Faust II gebruikt het geld voor landaanwinning en zwengelt daarmee de economie aan. Hij logenstraft daarmee de voorspelling van Mephistoles dat het uitgeven van papiergeld tot inflatie en uiteindelijk chaos zal leiden.
Je vraagt je af of Goethe deze 'literaire' tekst wellicht gebruikte om het toentertijd kwalijke idee van 'geldschepping' te rechtvaardigen. "Geldschöpfung wird zum Wertschöpfung" is de stelling die hij toen [politiek] moest verdedigen. In die zin is het dan een politiek document met een 'verhaaltje' erbij.
Maar dat is nog steeds zo. Een politiek document met een 'visie' uitstralen waarin we kunnen 'geloven'. En die visie is 'fictie' in de zin van Vásquez en daar geloven wij niet meer zo in. Wij klagen dat wij zo weinig politici-met-visie hebben. Zoals we die 'vroeger' nog hadden. Maar wellicht is dat 'tekort' precies wat Vásquez zegt: Wij geloven geen 'verhaaltjes' meer. Wij willen feiten.
Vásquez zou dus tóch gelijk kunnen hebben.
_______________________
Peter Steinz, Kredietcrisis, Economie is de voortzetting van alchemie met andere middelen, NRC Handelsblad, 15 Oktober 2009
Hans Christoph Binswanger, Geld und Magie, Eine ökonomische Deutung von Goethes Faust, Murmann Verlag, 168 blz. €19,90 . [ik zoek verdere gegevens]
Steinz maakt in het artikel melding van een dubbelinterview in de Frankfurter Allgemeine met Binswanger en Josef Ackermann, de huidige topman van de Deutsche Bank, en ooit bij Binswanger gepromoveerd. [ik zoek de URL op] Dat lijkt mij bijzonder boeiend, want Binswanger heeft kijk op meerdere werken uit de wereldliteratuur die de financiële crisis van hun tijd weerspiegelen. Genoemd worden L'argent (1891) van Émile Zola, en Brightness Falls (1991) van Jay McInerney. [dat zoek ik op]

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 19 November 2009
De relatie van de Faust met Alchemie en de Moderne Economie, in het stukje van gisteren, was ècht iets om achteraan te gaan. Ik waande mij een [betrekkelijke] Faust-kenner, want ik las vaak de Ur-Faust. Met de 'grote' Faust had ik niet veel op. Ik was gecharmeerd van de eenvoud van de Ur-Faust die Goethe betrekkelijk jong had geschreven. Aan Faust II, zoals die in het NRC-knipsel wordt genoemd, heeft Goethe vrijwel zijn hele leven gewerkt, en ik vond die 'te ingewikkeld'.
Maar nu blijkt dat Faust II de sleutel is tot de moderne 'economische' mens. In de Ur-Faust was Faust nog een gewone alchemist die de 'kwintessens' zocht, de vijfde substantie, naast de vier elementen aarde, water, lucht en vuur.
In Faust II heeft hij 'het' gevonden in de vorm van 'geldschepping'. Dat was het thema van de economen uit de tijd van Goethe: "Waar komt 'waarde' eigenlijk vandaan?". Het gebruikelijke antwoord, Adam Smith en zo, was 'arbeid'. 'Geldschepping' door --ongedekt-- papiergeld te drukken was weliswaar bekend, maar dat leidde 'alleen maar' tot inflatie. Maar Faust II ontdekt hoe hij waarde 'ex nihilo' kon verkrijgen. De alchemisten zochten het nog in de transformatie van waardeloos materiaal [lood] in waardevol materiaal [goud]. Bedrukt papier is nog 'waardelozer'.
Faust II gebruikt een alchemistisch proces in drie slagen. Allereerst wordt er geld gedrukt. Vervolgens koopt hij met dat 'waardeloze' geld een stuk land, en gaat dat ontginnen. Tenslotte ontstaat er 'echt kapitaal' door productieve arbeid. Goethe kiest met name de 'kolonisatie' als voorbeeld, maar wijst er [via Faust II en Mephistoles] al op dat een eindig proces is. De bronnen raken uitgeput, maar Faust II ziet dat niet, want hij is inmiddels blind. Dat kun je het beste nalezen in een kritisch/ sceptische beschouwing in het Goethe Yearbook. Carter vindt namelijk óók dat Binswanger met zijn boek niet veel bijdraagt aan de academische studie over Goethe als econoom. Het zij zo. Het is een helder stuk.
Veel enthousiaster is de boekbespreking door Herman Daly uit de hoek van de moderne ecologie-economen. Faust II geeft namelijk kritiek op de drie manieren waarop 'ex nihilo' waarde kon worden verkregen na het alchemie-tijdperk. De moderne wetenschap(1) door de reeks oorzaak-gevolg te bestuderen. In wezen dus een terugblik in de tijd. De kunst(2) doet dit door zich op het moment te concentreren, los van de historische keten van oorzaak & gevolg, en ook van de verleidelijke toekomstverwachtingen van de economie. Tenslotte de economie(3) die zich volledig op de verleidingen van de toekomst richt "giving the present over to purposeful action demanded by the future". De economie domineert alles. Reduceert 'wetenschap' tot diensknecht, en 'kunst' tot vermaak dat voor geld te koop is.
Het grote dubbel-interview in de Frankfurter Allgemeine is daarna minder interessant, zij het dat het middenstuk de blindheid van de moderne mens à la Faust II prachtig illustreert. Beide geleerden raken namelijk zelf verstrikt.
___________________
Carter, William H, Geld und Magie: Eine ökonomische Deutung von Goethes Faust, Goethe Yearbook 2009, [2 pagina's] http://findarticles.com/p/articles/mi_7549/is_200901/ai_n32314227/
Herman Daly, MONEY AND MAGIC, (A Critique of the Modern Economy in Light of Goethe's Faust), http://dieoff.org/page71.htm
Josef Ackermann und Hans Christoph Binswanger "Es fehlt das Geld. Nun gut, so schaff es denn!" http://www.faz.net/s/Rub58241E4DF1B149538ABC24D0E82A6266/Doc~E10569058E50A4F888BFCCAD3B5A4648C~ATpl~Ecommon~Scontent.html
Peter Steinz, Kredietcrisis, Economie is de voortzetting van alchemie met andere middelen, NRC Handelsblad, 15 Oktober 2009 //archief.nrc.nl/index.php/2009/Oktober/15/Economie/14/%27Economie+is+voortzetting+van+alchemie+met+andere+middelen%27
Hans Christoph Binswanger, The Challenge of Faust, Science 31 July 1998, Vol. 281. no. 5377, pp. 640 - 641
http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/281/5377/640

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 20 November 2009
De kunst van storytelling wordt nu geëxporteerd naar Spanje weet El País te melden. In Madrid draait een cursus voor Spaanse politici van het Amerikaanse MAS Consulting over 'politieke communicatie'. Een van de inleiders is Mark Goffman die jarenlang als tekstschrijver in Hollywood werkte voor de televisieserie 'De Westvleugel van het Witte Huis'. Hij werd gisteren in El País geïnterviewd. Hij had tekstschrijver voor èchte politici willen worden, maar Hollywood klikte beter.
Intussen vertelt hij de 'story' dat 'storytelling' populair is geworden dank zij Barack Obama die deze kunst met vaardigheid beoefent.
Maar dat is een 'story'!! De regering Bush maakte er al furore mee!
Al in 2004 liet Karl Rove aan de journalist Ron Suskind weten dat zij nu zèlf geschiedenis maakten. In Mijn Dagboek beschreef ik op 3 Februari 2008 precies met welke woorden hij dat deed:
--"We're an empire now, and when we act, we create our own reality. Dat mogen jullie bestuderen, maar 'we're history's actors".
De regering Bush had toen al met Rove's ideeën de 'Wapens voor Massadestructie' uitgevonden [Bush's own reality!], en in een mooie 'story' verpakt. Pas later begon die 'story' te stinken. Ik heb dat verhaal van Christian Salmon, de Franse journalist-schrijver, die daarover in de Engelse editie van Le Monde Diplomatique die prachtige analyse --bijna persiflage-- had geschreven onder de titel Schéhérazade in the White House. Dat was in Januari 2008. Barack Obama's ster was toen nog niet gestegen.
Kom op!, Mark Goffman, je bent een gladde storyteller!! In Europa klinkt Barack natuurlijk beter dan Bush. Maar gelogen is het!
________________________
Pablo Ximénez De Sandoval, La Casa Blanca tuvo muchos logros en mis temporadas. [Interview met Mark Goffman] El País, 19 November 2009. Achterpagina
Christian Salmon, Storytelling, La Découverte, Paris, 2007
Ron Suskind, Without a Doubt: Faith, Certainty and the Presidency of George W Bush, The New York Times, 17 October 2004.
Christian Salmon, Scheherazade in the White House, Le Monde Diplomatique, English edition, Jan 2008. http://mondediplo.com/2008/01/04scheherazade

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 21 November 2009
Ik heb al vaker geschreven over de gevolgen van het ontbreken van een goede positieve definitie van gezondheid. Daarvan is o.a. het resultaat dat we gewoon raken aan het 'gemakkelijke': "Gezondheid is het ontbreken van abnormaliteiten".
En dát heeft weer tot gevolg dat het medisch-industriële complex, met name de farmaceutische industrie, zich vol overgave stort op disease mongering, het uitvinden van ziektes. En het helpt niet om daar 'gezond-verstand' argumenten tegenover te zetten. De angst voor de ziekte werk je zo niet weg. Ik moet denken aan de docent-storytelling, Mark Goffman, die ik gisteren aanhaalde. Tot slot van dat interview zei hij nog dat 'goede communicatie' pas optreedt als je 'het gevaar' duidelijk maakt èn 'de uitweg'. Ontbreken van 'de uitweg' leidt ertoe dat 'het gevaar' wordt afgewezen.
Degenen die 'geen belang' hebben bij 'het gevaar' kunnen zodoende 'het gevaar' afzwakken door twijfel te zaaien over 'de uitweg'. Je ziet dat op grote schaal gebeuren bij de 'discussie' over 'global warming'.
Maar nu kom ik op het thema door een NYT-artikel 'Addicted to Mammograms' van gisteren waarin de internist en professor in de sociologie en de geschiedenis van de wetenschap, Robert Aronowitz, zich afvraagt waarom het alsmaar niet lukt om het massa-onderzoek naar borstkanker niet bij 40- maar bij 50-jarigen te laten beginnen. Het lijkt wel of wij er aan 'verslaafd' zijn, schrijft hij, en wijst op de ruimschoots bewezen observatie dat:
--"You need to screen 1,900 women in their 40s for 10 years in order to prevent one death from breast cancer, and in the process you will have generated more than 1,000 false-positive screens and all the overtreatment they entail". Dat is toch te gek!
Maar het werkt niet. Die boodschap komt niet over.
Het zou voor de hand liggen daarvoor de processen binnen het medisch-industriële complex te beschuldigen, maar Aronowitz zoekt het bij onze eigen beelden van 'ziekte' --en van 'kanker als ziekte' in het bijzonder-- zoals dat is gegroeid gedurende de 'moderne' tijd. Die begon met grandioze successen tegen besmettingsziekten, maar liep vast in machteloosheid tegen 'kanker'. Die machteloosheid leidde tot fundamentele angsten.
De massale mammografie die tegen die 'ongrijpbare machteloosheid' werd ingezet speelt een belangrijke rol. Dat sluit aan bij het model van 'goede communicatie' van Goffman. Maar nu is de boodschap niet meer weg te branden [en natuurlijk zijn er partijen die daar stiekem belang bij hebben.]
Maar het belang van de artikel van Aronowitz zit in de analyse van ons eigen beeld van ziekte in relatie tot de vondsten van de moderne tijd. Welke niet weg te branden angsten zijn daardoor gecreëerd? Dat zijn de angsten die perfecte en blijvende aanknopingspunten zijn voor 'disease mongering' en voor het economische succes van de farmaceutische industrie.
Dit artikel is een weg naar zelf-onderzoek. Misschien niet populair, maar wellicht wel effectief voor wie ècht van [die] angst af wil komen.
______________________________
ROBERT ARONOWITZ, Addicted to Mammograms, NYT, November 20, 2009
http://www.nytimes.com/2009/11/20/opinion/20aronowitz.html
Eerder schreef ik over dit onderwerp:
5 juli 2008, Disease mongering: Het hele "medico-farma-complex" ziet ons als 'handelswaar'
29 juli 2009, Een goede analyse van H. Gilbert Welch, auteur van "Should I Be Tested for Cancer? Maybe Not and Here’s Why'" en een verwijzing naar de herkomst van 'de gemakkelijke definitie'.
4 sep 2009, Demonstratie van hoe een 'ziekte' wordt 'uitgevonden. Hilarisch en serieus.
Zie ook http://www.gezondescepsis.nl/ voor een sceptische kijk op 'disease mongering' en 'farmaceutisch-industriëel complex'

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 22 November 2009
Ik twijfel 's morgens wel eens of ik 'het stukje' maar zal overslaan. Dat komt natuurlijk alleen voor als ik niet wakker ben geworden met een 'interne must', met een idee dat 'moet'. 's Avonds slaap ik meestal in met een hoofd tjokvol 'musts' waaruit ik geen keuze kan maken, maar die er allemaal wèl om vragen. Ze zijn allemaal 'héél interessant'. Daarom juist kan ik geen keuze maken. Daarom ook komt dat ochtend-inzicht als een godsgeschenk.
Maar wat als ik niet wakker word met een 'must'? Als er nog twijfel is, of dubio? Als de 'must' extra gegevens vraagt, die ik niet bij de hand heb? Bestaat er dan zoiets als een 'externe must'? Voel ik mij dan verplicht om tòch een stukje te schrijven?
Het idee ergert mij. Het moet toch niet?! Ik schrijf toch omdat ik het een genot vind? Toch niet omdat het moet?
Ik zit nu in zo'n toestand. Laat ik er eens bij stilstaan. Het 'briljante idee' van vanmorgen kan nu niet. Daarvoor moet ik nogal wat bijeen zoeken op het Internet, en daar kan ik pas Maandag terecht. Dat geldt ook voor de 'tweede keus': Géén extra documentatie bij de hand. Helaas!
Moet ik nu laconiek schrijven 'Vandaag geen stukje'?
Dat idee ergert mij ook. Wat is er nu aan de hand?
Nu ik er over nadenk, zie ik dat ik de stap buiten de vanzelf bovendrijvende ideeën 'niet graag' maak. Dan moet ik nadenken over: "Wat zal ik vandaag schrijven?" Dan is de zo geliefde spontaneïteit er niet meer, zeg ik dan tegen mezelf.
Maar dat is ordinair gewoontegedrag! Moeite met 'iets anders'. Kom op!
Nu ik er verder over nadenk, zie ik ook dat 'er over nadenken' vaker voorkomt, en vooral dat het soms stukjes heeft opgeleverd die mezelf verrasten. Waar ik heel tevreden over ben. Waarbij is opeens onbekende eigen talenten aanboorde.
Ik moet dus niet zeiken als mijn 'spontane' schrijfideeën de weg worden versperd. Eigenlijk moest ik zo'n versperring verwelkomen! Het zet mij op het andere been! In mijn leefstijl komt dat 'structureel' niet zo vaak voor. Het is dus goed als ik dat een handje help, en aangeboden kansen benut. En niet vasthoud aan gewoontegedrag.
En dan is er nog iets als ik mijn zieltje-van-het-moment nog eens goed bekijk. Ik raak een beetje verliefd op dat eerste idee, op die 'interne must' bij het wakker worden. Als ik dat loslaat kan ik mij wel voorhouden dat ik dat morgen of overmorgen zal uitwerken --als ik die gegevens wèl bij de hand heb-- maar dat 'interne argument' werkt niet. Ik weet dat ik vanavond naar bed ga met een hoofd vol andere ideeën, en wie weet wat daar morgenvroeg zal bovendrijven? Uitstel kan afstel worden, en dat is voor een verliefd zieltje niet goed te verdragen.
Zo zit het ongeveer, denk ik.
Hoe dat met die interne en externe must nu precies zit, is mij nog niet duidelijk, maar wat ik wèl weet is dat ik een paar verhelderende gedachtesprongen heb beleefd, en dat ik vol spanning uitkijk naar welk idee morgenvroeg zal bovendrijven.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 23 November 2009
Alex Webb is president van Magnum, het beroemde fotoagentschap. Hij is Spanje om de Internationale Prijs voor Fotografie van de stad Alcobendas in ontvangst te nemen.
--"Ik ben niet zakelijk en niet politiek, maar als we met Magnum door de crisis willen, moeten we foto's maken die uitstijgen boven marktmechanieken en politiek"
Wat fotografeert hij nu?
--"Ik ben gefascineerd door dat derde land tussen ons en Mexico: Het grensgebied. Dat prachtige mengsel van stijf protestantisme en magisch katholicisme uit de romans van Gabriel Garcia Márquez".
Ik moest aan Nederland denken. Een bekend mengsel!
Wie is de Nederlandse Gabriel Garcia Márquez? (100 woorden)
______________________________
Francesco Manetto, Almuerzo con ... Alex Webb. Existe un tercer país entre EE UU y México: la frontera.
El País, vrijdag 20 november 2009, achterpagina.

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 24 November 2009
Een paar weken geleden kreeg ik een lange handgeschreven brief in handen die een jonge vader in April 1945 had geschreven over de wederwaardigheden van zijn gezin in de oorlogstijd vanaf September 1944. Hij had de 'bevrijding' meegemaakt in Venray, vlak naast een van de grootste tankslagen van WOII. En dat was maar één van de dingen die ze vanuit de kelder van hun huis aan de Stationsstraat hadden beleefd. Opeens waren de Engelsen er bijvoorbeeld, en even later waren de Duitsers weer terug. Ondertussen werden de huizen van de buren in elkaar geschoten, en tenslotte ook hun eigen huis boven hun hoofd.
In die brief vertelt hij heel chronologisch van het kelderleven met zijn vrouw, het zoontje van twee jaar, de baby van twee maanden, en de joodse onderduikster, als hij in April 1945 door de radio heeft gehoord dat Twente is bevrijd. Dat is zijn geboortestreek, en hij schrijft het voor zijn familie. Hij weet niet hoe het daarmee is gegaan. Kort voor Kerstmis is hij naar Eindhoven geëvacueerd. De westkant van de Maas is dan bevrijd, maar het is één puinhoop. Daarover schrijft de jonge vader ook.
Het is een verhaal vanuit één punt geschreven. Wereldgeschiedenis door de ogen van een muis. Of misschien wel een mol. Hij wist natuurlijk niets van de historische betekenis van de Tankslag bij Overloon, noch van het waarom van de dagenlange artilleriebombardementen. Het verhaal trof mij extra, want ik maakte dat alles mee op twintig kilometer afstand, aan de andere kant van de Maas, in Venlo toen ik nèt 15 was. Ook vanuit schuilkelders, met onbegrijpelijke artilleriebombardementen. Wij zagen hoe opeens een goed georganiseerde Duitse colonne arriveerde, en het vliegveld in orde maakte dat ze drie maanden eerder als 'verschroeide aarde' hadden achtergelaten.
Maar nu lees ik NYT dat het om 'futile battles' ging. Het is naar aanleiding van de 65ste verjaardag van de Battle of the Bulge. Zo beschrijft het artikel de toestand nadat de geallieerden waren vastgelopen.
--"From Holland to France, the front was static — yet thousands of Allied soldiers continued to die in futile battles to reach the Rhine River".
Kijk, dat waren wij daar in Venray en Venlo, "Futile battles". Inclusief Overloon, om maar bij onze eigen muizenhorizon te blijven; onze mollenhorizon.
Dat van dat vliegveld, begrepen we later, was voor het Ardennenoffensief, dat nòg later, de Battle of the Bulge. werd genoemd. Dat werd het icoon van die streek, net als A Bridge Too Far. Daartussenin woonden wij met 'futile battles' en 'thousands of Allied soldiers'.
Maar de 'heilige' Battle of the Bulge mag nu ook worden aangetast. Het Amerikaans-Franse leger dat 15 Augustus in Marseille was geland, en succesvol de Duitsers voor zich uitjaagde, had als eerste de Rijn bereikt. Vóór Patton, en vóór de Engelsen. De overkant was onverdedigd, maar Eisenhower zei 'Nee'. Heel aanvechtbaar, want hij mocht de betrokken invasiecommandant Lt. Gen. Jacob L. Devers niet. Die was geheelonthouder. Daar gaat dat artikel --onder andere(!)-- over.
Dat gaat over 'grote geschiedenis'. Niet over de éénpuntige waarnemingen van keldermuizen en -mollen. Die vind je in handgeschreven vergeelde brieven en --voorlopig nog-- in grijze cellen her en der op de wereld.
________________________
Ik heb een transcriptie van die brief gemaakt die ik zsm op deze site --of elders op het Internet-- zal laten zien.
DAVID P. COLLEY, How World War II Wasn’t Won, NYT, November 23, 2009
http://www.nytimes.com/2009/11/23/opinion/23colley.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 25 November 2009
Ik ben de laatste weken 'zéér' druk geweest met het LIBER AMICORUM dat vrienden en familie deze zomer in het geheim hebben gemaakt, en waarmee ik op mijn verjaardag werd verrast. Ècht verrast, want ik begreep aanvankelijk nieteens waarom 's morgens, na het optreden van Joep, de jazzguitarist, opeens een projectiescherm verscheen met een foto die ik langzaam herkende als Hyde Park Corner met 'mij als jongeman met paraplu'. Later drong tot mij door dat het tijdens mijn eerste zakenreis was met ingenieur-collega's van Van Berkel's Patent naar een technische tentoonstelling in Olympia Hall in Oktober 1957.
De toelichting van Peter maakte duidelijk waar het om ging. Ze hadden mijn adreslijsten 'ge-hacked', en hadden in vijf talen hun geheime plan uitgelegd aan mijn vrienden en bekenden. En dit was het resultaat. De verrassing was compleet.
Door de na-feestdrukte duurde het even voor ik het wat beter kon bekijken. Dat kon alleen 'gehaast' in een I-café naast mijn noodzakelijkheden zoals e-mail en Mijn Dagboek opladen. Pas toen ik het hele geval op mijn eigen harde schijf had gezet, kon ik het LIBER 'rustig lezen'.
Maar het LIBER is niet een boek dat ik inééns uitlees. Het gaat over mij, en wel vanuit beelden die ik her-en-der onbewust heb achtergelaten. Herinneringen die ik weliswaar herken, maar met verrassende --meestal ontroerende-- emoties. Dat kost bezinktijd. Tijd om ervan te proeven. Tijd om ervan te genieten.
De omvang van dit 'geschenk' tekent zich maar geleidelijk af. Ik heb hier al eerder geschreven over dat verrassende 'perspectief van de ander'. Hoe verrijkend [en vaak hoe emotioneel] dat is als je dat rustig tot je laat doordringen. En dat terwijl je denkt 'toch wel een heel aardige kijk op jezelf' te hebben. Niet dus! Ik ben geleidelijk begonnen om iedereen apart --niet allemaal inééns-- daarvoor te bedanken.
Tijdens dat lezen-en-verwerken, heb ik de kans waargenomen om het LIBER een nieuw gezicht te geven. Want wat was het geval? De bijdragen zijn aangeleverd in de meest uiteenlopende formaten. Collages, Word, Power Point Projecties of andere exotische programma's. Dat alles hebben mijn kinderen --onder tijdsdruk-- door een Google-worstmachine gehaald, en het resultaat is een [perfecte] nabootsing van de aangeleverde documenten. Maar wèl met alle gevolgen van dien. Geen póót aan de grond als er ergens een bitje omvalt, of een foto geheimzinnig verdwijnt. Daarom heb ik er onderwijl een heel nieuwe vorm aan gegeven, en de 'style-sheets and all that' geëlimineerd. Terug naar 'html-met-het-handje' uit de opbouwtijd van Mijn Dagboek! Dat leidt ook tot een meer 'eerlijke' en 'natuurlijke' vormgeving. Gebaseerd op de 'tools' die je hebt, en niet gericht op 'nabootsing' van andere technologieën, of tradities. Dat is n.l. waar die 'style-sheets and all that' voor dienen: 'nabootsing'. Hier wat getallen: Er zijn 7,4 Mb foto's en muziek. Dat is onveranderd. De 'tekst', inclusief html-codes, is nu 308Kb. Met de style-sheets was dat 25Mb! Dus 99% 'style'.
Maar het was óók een heleboel 'huisvlijt', rustig 'handwerk', en dat kwam goed van pas als pauze bij de verwerking van de emoties van het VRIENDENBOEK.
__________________________
Ik heb eerder over het LIBER AMICORUM geschreven op 7 oktober en 8 november. O.a. over het 'perspectief van de ander'.
De oorspronkelijke versie staat nog steeds op http://www.gerardvaneyk80jaar.nl/
Mijn HTML-versie is te bekijken op http://perso.wanadoo.es/ghavaneyk/LiberAmicorumproeftuin/
Ik moet nog een mooie titelpagina ontwerpen, en kleinere correcties aanbrengen. De 'verhuisdatum' is nog niet bekend.
Overigens: de foto's van het feest van 19 september staan op http://www.fototime.com/inv/2310AD1FEBB29CE

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 26 November 2009
Het komt vaker voor als ik een interview lees waarin de spreker iets over zichzelf zegt, over zijn persoonlijke ervaring, of een oordeel over zichzelf, dat mijn hart openspringt met het gevoel 'Dat heb ik nou ook, hier ontmoet ik een verwante ziel!'
Er lopen wellicht duizenden mensen rond met die ervaring, maar wat heb ik aan die abstracte constatering. Zo'n zinnetje in zo'n interview is realiteit.
Natuurlijk zijn er ook zinnetjes waarbij mijn haren overeind gaan staan, en zeker is dat ik na enige tijd ontdek dat het bij mij toch een 'ietsie-pietsie' anders ligt. Het zij zo. Ik laat mij de vreugde van de herkenning daardoor niet bederven.
In Babelia van afgelopen Zaterdag staat zo'n ervaring van Antonio Muñoz Molina die een boek heeft geschreven over de Spaanse trauma's rondom de burgeroorlog. In dit boek gaat het speciaal over de aanloop, want de 'goegemeente' zegt daarvan dat die "onvermijdelijk" was wegens de fanatieke partijen die tegenover elkaar stonden. Molina wijst er echter op dat er aan beide kanten een meerderheid was van genuanceerde denkers. Zijn [angstige] vraag is hoe dat kan. Hoe het kan dat op het laatste moment het fanatisme de overhand krijgt. Hij is daarover pessimistisch, en vindt dat hetzelfde nog steeds kan gebeuren.
In het interview wordt hem gevraagd naar zijn fascinatie met die periode, en met het 'exilio', het moeten vluchten naar het buitenland met achterlating van alles. Hij is inderdaad niet van die generatie. Hij is veel jonger (1956), maar via zijn familie is hij van jongs af aan met het 'exilio'-beeld vertrouwd. Hij geeft toe dat hij in zijn leven zijn draai gevonden heeft door op twee plaatsen te wonen --in New York en in Madrid. Dat wijt hij aan die overgeërfde 'exilio'-gevoelens.
Of hij nu nog steeds 'een vluchteling' is, vraagt de interviewer
--"Nee, vluchteling niet", zegt hij fel, "we moeten heel voorzichtig zijn dat woord".
--"Kunnen we dan spreken van Muñoz Molina el Nómada", polst de interviewer.
--"Nomade klinkt al beter. Vluchten is vluchten, maar ik ga van thuis naar thuis. Ik heb behoefte aan afstand nemen. In Spanje zitten we teveel opéén. Je bent er veel te zichtbaar. Ik wil geen publiek persoon zijn. Ik wil lezen en schrijven".
Ik moest denken aan een gesprek met Wim in Melbourne in 2003. Als jongetjes van 13 en 15 hadden wij in 1944 in Venlo de frontlijnervaring gedeeld, en ook die van 'geëvacueerd' te worden in Januari 1945. 'Of het mij nog wat deed?' had hij gevraagd. Hij erkende voor zichzelf dat zijn deernis met Cambodjaanse vluchtelingen, waarvoor hij zich een tijd had ingezet, was geworteld in zijn ervaring-van-toen als "oorlogsvluchteling". Maar hij voelde zich niet meer 'geëvacueerd'.
--"En jij?", vroeg hij toen.
We kwamen er niet uit, maar we deelden wel onze nooit opgehouden reis- en zwerfverlangens. Ook lang nadat onze gemeenschappelijke padvinderstijd voorbij was. Ook deelden we onze verwondering --of was het bewondering-- voor mensen die hun hele leven op één punt hadden geleefd. Dat was alles.
__________________________
Jordi Socías, Contra los fanatismos, interview met Antonio Muñoz Molina naar aanleiding van zijn boek 'La noche de los tiempos, Seix Barral, Barcelona, 2009. Babelia, 21.11.09
Nuria Barrios, El espíritu del centauro, beschouwing naar aanleiding van Cuentos Completos van Primo Levi, El Aleph, Barcelona, 2009, Babelia, 21.11.09
Eerdere 'ontmoetingen-via-Babelia' met Antonio Muñoz Molina Mijn Dagboek 2 jan en 23 mrt 2009
Voor het gesprek met Wim Valckx zie Mijn Dagboek 23 maart 2003. Dat 'stukje' staat ook in Het Kado.

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 27 November 2009
De wapenstilstand in religie-oorlogen is in zicht, vindt Nicholas Kristof in NYT. Hij constateert dat de nieuwste boeken over God wijzen op een pacificatie door de recente 'verruiming' en 'vermenselijking' van het Godsbeeld. Dat geldt alleen voor oorlogen gebaseerd op imbeciele stellingen zoals:
--"Het scheppingsverhaal klopt niet, dus God bestaat niet".
In de nieuwe abstraheringen wordt God "Iets", en dat "Iets" is even ongrijpbaar als de God van de Kruistochten. Je ontsnapt ermee aan de redelijkheid van de Verlichting, en de weg naar onderdrukking van mensen-door-mensen ligt weer open.
Religies zijn mogelijke poorten naar veel gevaarlijker doelen. (100 woorden)
__________________________
NICHOLAS D. KRISTOF, The Religious Wars, NYT, November 26, 2009
http://www.nytimes.com/2009/11/26/opinion/26kristof.html
Kristof haalt als 'recente boeken' aan:
Karen Armstrong, The Case for God "faith belongs to the realm of life’s mysteries, beyond the world of reason, and people [...] make the mistake of interpreting religious traditions too literally". [let op "beyond the world of reason" maar religies moeten ipso facto letterlijk worden genomen, dat is de onderliggende en gevaarlijke 'sociale dwang', GvE] Robert Wright, The Evolution of God,. "explores how religions have changed --improved-- over the millennia". [Verbeterd? Waartoe? GvE]
Nicholas Wade. The Faith Instinct "suggests a reason for the durability of faith: humans may be programmed for religious belief, because faith conferred evolutionary advantages in primitive times" [het einde van religie-oorlogen is aldus NIET in zicht, GvE]

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 28 November 2009
Nadat ik eerder deze week in aanraking kwam met de 'grote oorlog' toen wij eind 1944 miezemuizerig in schuilkelders de routinematige artilleriebombardementen over ons heen moesten laten gaan, heb ik nog wat nageplozen over die 'grote oorlog' in die periode.
Vooral de geschiedenis van Lt. Gen. Jacob L. Devers interesseerde mij. Onder zijn commando speelde zich in de omgeving van Marseille*) op 15 Augustus de 'tweede D-day' af. Ik vond dat ook wel belangrijk omdat ik wel wat meer wilde weten van de 'bevrijding' van Frankrijk in de hoek waar ik 's zomers woon.
Voor die landing was op Corsica de 6th Army Group geformeerd bestaande uit twaalf Amerikaanse en elf Franse divisies. Devers ging na die landing rechtstreeks naar het Noorden, ongeveer langs wat wij nu de Route du Soleil noemen. Montpellier --en zo-- liet hij letterlijk links liggen. Dat logenstraft het verhaal dat in mijn Franse omgeving wordt verteld, dat ze door de beroemde Franse generaal Jean de Lattre de Tassigny zijn bevrijd. Die commandeerde namelijk op dat moment de Franse Divisies van Devers, en ging dus ook metéén naar het Noorden.
Omdat Devers in September ernstige ravitailleringsproblemen had, speciaal benzine, werd er weinig slag gemaakt met de Duitsers die onmiddellijk terugtrokken naar Die Heimat. Het moet een wilde terugtocht zijn geweest, maar het negende Duitse Leger trok toch iets ordelijker terug dan de vertoningen op 'onze' Dolle Dinsdag.
Per slot was Devers veel eerder in de Vogezen dan verwacht, en stond als eerste aan de Rijn in Straatsburg op 24 November. De Kehl-brug was intact! Maar, tot zijn ontsteltenis, verbood Eisenhower hem om door te stoten. Die doorstoot zou het hele Ardennenoffensief van ruim een maand later onmogelijk hebben gemaakt.
Maar het was allemaal 'generaals-kinnesinne', want die 'eer', om als eerste aan de Rijn te staan, was aan generaal George S. Patton beloofd. Patton kan dan wel in zijn dagboek --blijkens het Colley-artikel-- hebben genoteerd dat het een foute beslissing van Eisenhower was, maar aan zijn vrouw schreef hij "Devers ... made a monkey out of me", "Devers zette mij voor aap".**)
De Kehl-brug laten ze zodoende schieten, en vinden voor het voorjaarsoffensief de veel kleinere Remagen-brug intact die daarvoor nu beroemd is. Die werd metéén stukgereden, maar intussen hadden ze een aantal Bailey-bruggen kunnen leggen. Toen ik daar in 1946 kwam --op mijn eerste lifttocht langs de Rijn, Remagen was natuurlijk een van mijn reisdoelen-- lag er nog een half dozijn Bailey bruggen.
Ik weet nu nog steeds niet hoe Cessenon sur Orb --en zo-- zijn bevrijd, maar ik begrijp wèl beter waarop wij wachtten tijdens die artilleriebombardementen in Venlo. Het was wachten op 'generaals-kinnesinne'.
__________________
*) Operation Dragoon met landingen op Cavalaire-sur-Mer, Saint-Tropez, Saint-Raphaël, Sainte-Maxime,
Cap Nègre, Le Muy en Le Luc. http://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Dragoon
**) Website 44th Infantery Division, Lost Victories: Strassbourg 1944, http://efour4ever.com/44thdivision/bridgehead.htm
Jacob L. Devers: http://en.wikipedia.org/wiki/Jacob_L._Devers
DAVID P. COLLEY, How World War II Wasn’t Won, NYT, November 23, 2009,
http://www.nytimes.com/2009/11/23/opinion/23colley.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 29 November 2009
Mijn hersens kraken nog. Ik heb een pittig stuk gelezen dat ik al een dikke week geleden apart had gelegd. Een interview met Rebecca Goldstein naar aanleiding haar boek 'Reasonable Doubt'. Goldstein is schrijfster en filosofe. Het interview kon haast niet fundamenteler. Gödel's [dikke] vriendschap met Einstein komt aan de orde, ook zo'n zoeker van waarheid-achter-waarheden. En Wittgenstein, die van al dat gezoek van Gödel niets wilde weten, en zei:
--"Wovon man nicht sprechen kann, darüber muß man schweigen".
En dan de interpretatie van die uitspraak. Bedoelde Wittgenstein dat, als je met taal niet kunt beschrijven wat je wil zeggen, je je mond moet houden, want anders kraam je nonsens uit?
Dat heeft hij zelf bedoeld. Maar anderen --De Positivisten-- vinden dat wat niet in taal kan worden uitgedrukt, eenvoudigweg niet bestaat. Dat ergerde Wittgenstein.
Even wilde ik hierover een stukje schrijven, en het koppelen aan het "Iets" waarover ik eergisteren schreef als basis van religie-oorlogen. Maar mijn hersens kraakten al teveel. Ik herinnerde mij dat ik Wittgenstein al eens eerder in Mijn Dagboek had geciteerd. Hoe was dat toen? Het was op 15 November 2003. Ik vond het metéén. Ik zei het tegen mezelf tijdens een gesprek dat stokte, maar wat ik --om andere reden-- graag op gang wilde houden:
--"Als je niets te zeggen hebt, moet je dat ook niet doen", schoot mij door het hoofd. Het gesprek nam even later een gelukkige wending die ik zelf niet had kunnen verzinnen, en met mijn ingrijpen wellicht voorgoed had bedorven.
En zo hebben we drie betekenissen. Misschien gaan jouw hersens nu ook kraken.
_________________________
Edge 305, http://www.edge.org/documents/archive/edge305.html
Edge: REASONABLE DOUBT By Rebecca Newberger Goldstein [uitgebreide boeksignalering]
http://www.edge.org/3rd_culture/goldstein06/goldstein06_index.html
Edge: GÖDEL AND THE NATURE OF MATHEMATICAL TRUTH [diepgravend interview met Rebecca Goldstein]
http://www.edge.org/3rd_culture/goldstein05/goldstein05_index.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 30 November 2009
De rijmelepidemie slaat weer toe in Nederland. Probeer maar eens vol te houden dat Nederlanders niet creatief zijn. Deze week worden miljoenen gedichten gemaakt! Kom daarvoor maar eens in ander land! Dat is toch iets waarin een klein land groot kan zijn. Ik ontkom er niet aan. Ondanks vijftien jaar afwezigheid. Zijn het mijn oude antennes die nog vibreren? Zijn het mijn genen? Is het dat ongrijpbare "Iets", waar ik verleden week over filosofeerde?
Lâmaar! Dat zijn 'zorgen voor morgen'. Daarover gaat dit sonnet. Ik draag dat op aan alle trage en vaak ochtendhumeurige starters onder mijn lezers. Aan de 'avondmensen' dus. Als ontembaar ochtendmens kijk ik daar soms naar als naar aapjes in Artis. Héél boeiend.

Zorgen voor morgen
September, Oktober, November,
Het wachten is op December.
Dan hebben we feest
Omdat het jaar er is geweest.

We trappen dan lol,
Want het jaar is weer vol.
Intussen vierden we Sinterklaas
Met marsepein en speculaas.

Maar nu is er nog een dag te gaan
Het is nog vroeg in de morgen
De avond is nog ver hier vandaan.

Ik stort mij in de dagelijkse zorgen
want daar komt het geluk vandaan
En niet van die van morgen.
terug eerste dagboekregel

Einde Mijn Dagboek November 2009