San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 1 Maart 2011
Ik correspondeer regelmatig mijn zoon Jeroen over werk-in-aanbouw: over zijn concept-verhalen, of over zijn 'pogingen' voor een gedicht. Het draait vaak om het thema "werkelijkheid versus fantasie" waarbij beide woorden nog eens in vele betekenissen kunnen worden gebruikt.
Hij vatte het kortgeleden samen in een aforisme? Een gedicht-in-aanbouw?
Aldus: "De werkelijkheid is buiten ons / Zij leeft in ons".
Kortom, woorden schieten te kort. In zo'n geval moet je 'naar de dichters', is mijn stelregel. Dáár heb je nog kans het woordloze te begrijpen. Daarom verraste het mij niet dat hij opeens een gedicht van Rutger Kopland stuurde:

Weggaan

Weggaan is iets anders
dan het huis uitsluipen
zacht de deur dichttrekken
achter je bestaan en niet
terugkeren. Je blijft
iemand op wie wordt gewacht.

Weggaan kun je beschrijven als
een soort van blijven. Niemand
wacht want je bent er nog.
Niemand neemt afscheid
want je gaat niet weg.

San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 2 Maart 2011, Venlo bevrijd 1945
Geen stukje vandaag. Mijn stadsdeel werd deze dag in 1945 gezuiverd. Ik was er niet bij. Ik was 'geëvacueerd'.
Zie: http://historie.venlo.nl/gebeurtenisinfo.asp?gebeurtenisID=220
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 3 Maart 2011
Vandaag was ik wéér bij een neurochirurg. Nu in Santa Cruz de Tenerife in dat reuze-grote ziekenhuis Hospital Universitario Nuestra Señora de Candelaria. Een dagreis! Een uur boot, en een uur bus; en dat twee keer. Zestig euro. De Seguridad Social betaalt de reis voor Gomeros.
Het was voor de tweede beoordeling van de Magnetische Resonanties. Als 'contra-expertise'. Geen nieuws. Nèt als de eerste: niks opereren! Maar deze wilde wèl weten welke zenuwen precies in de knel zitten, en hoe erg. Daarom moet er een electromyograf�e komen. Zes weken wachttijd.
Genoeg tijd om na te vragen of dit 'medisch hobbyisme' is. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 4 Maart 2011
Het Spaans mag dan wel de derde wereldtaal zijn --na Chinees en Engels-- in Europa is het er maar minnetjes mee gesteld, vinden Fanny Rubio en Jorge Urrutia in El País van gisteren in La debilidad actual del español. Zij zijn allebei op dit moment hoogleraar, maar waren eerder verbonden aan het Instituto Cervantes.
Het Instituto Cervantes moet je vergelijken met het Institute de France en het Goethe Institut, gericht op de uitstraling en verbreiding van de Franse resp Duitse taal- en cultuur. De doorsnee burger kent die instituten vooral als 'plek' van talencursussen, maar het zijn ook knooppunten van kunst en kunstenaars in de ruimste zin van het woord. Het Instituto Cervantes is in 1991 opgericht, wellicht in navolging van Frankrijk en Duitsland die al lang begrepen hadden dat wie taal-en-cultuur begrijpt-en-kent, ook de 'spullen' uit dat land zal kopen. Heel 'mercantiel' gedacht dus.
Rubio en Urrutia malen daar niet om, maar vinden wel dat het Instituto Cervantes de boot heeft gemist. Zij wijzen daarbij op enkele oorzaken. Allereerst is het nooit een buiten-politiek staatsinstituut geworden. In Spanje, met zijn politieke kinnesinne, werd het snel speelbal van partij-politiek. Per slot was het door een socialistische regering, die van Felipe Gonzales, opgericht. Dat zegt --in Spanje-- alles.
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken had er [daarom?] altijd teveel zeggingsmacht en stelde ongespecialiseerde carrière-diplomaten aan op sleutelposten. [Hier proef je de pijn van de auteurs, allebei ex-functionaris van Cervantes.] Zij gooiden het op één hoop met ontwikkelingshulp, archeologie, handelsbetrekkingen, en wat al niet meer.
Het unieke van Kunst en Cultuur kreeg geen gezicht, en werd 'koopwaar'.
--"Waarom lukt dat Frankrijk en Duitsland wel?", zo vroeg ik mij af.
Ik denk dat Duitsland, en zeker Frankrijk, een veel oudere traditie hadden van bewuste uitstraling om niet-mercantiele reden. Natuurlijk zat daar ook in de vorige eeuwen een portie 'mercantiel denken' achter, maar Cultuur werd niet zo cynisch gereduceerd tot een 'ding'. Als dat zo is, is het slechts een kwestie van tijd voor de Franse en Duitse instituten óók voor de bijl gaan.
De bekende spaans blog, Una temporada en el infierno, van Juan Pedro Quiñonero, zoekt het ook in die richting. De taal zèlf gaat voor de bijl. Het gaat volgens hem om de "Medios de com. e incomunicación se han convertido en poderosos productores de basura verbal, aventada a través de las nubes tóxicas que distribuyen a toda hora los púlpitos audiovisuales." [Media van communicatie en non-communicatie die zich hebben omgevormd tot machtige producenten van verbaal afval, aangewakkerd door de gifwolken van de audio-visuele preekstoelen. Onderstreping van mij.]
Mooi gezegd hè? Maar, in dat geval, toch ook een kwestie van tijd.
Maar er is nòg een oorzaak volgens Rubio en Urrutia, de interne taalstrijd. Op 20 januari wist ik de 'overwinning' van het Catalaans in de Senaat te melden. Eindelijk kon er worden gediscussiëerd in de grondwettelijk erkende talen. Mooi zo!
Maar diezelfde 'interne taalstrijd' zorgde dat de Catalanen, Basken, en Galiciërs met resp 7,5, 1,0 en 2,5 miljoen zich niet als 'twee-talig' willen erkennen. Zodoende zijn er vanuit Brussel/Straatsburg gezien maar 30 miljoen 'spanjaarden'. Niet zo best!
Zo vergaat het een wereldtaal die 'provinciaal' is geworden!
______________________________
FANNY RUBIO / JORGE URRUTIA, La debilidad actual del español, El País, 03/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/opinion/debilidad/actual/espanol/elpepiopi/20110303elpepiopi_5/Tes
Juan Pedro Quiñonero, Una temporada en el infierno,
http://unatemporadaenelinfierno.net/2011/03/03/la-debilidad-actual-del-espanol/
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 5 Maart 2011
Op 10 Januari 2011 verklaarde de ETA de wapenstilstand. De zoveelste. Deze keer weigerde de regering die aan te nemen, en ging door met bestrijden. De vorige 'wapenstilstanden' waren gebruikt voor 'reorganisatie', en werden eenzijdig doorbroken met [politieke] moorden.
Afgelopen Dinsdag werd een geheim wapendepot ontmanteld, en werd een ETA-commando gevangen genomen. Dit drietal pleegde 14 aanslagen waarbij twee doden vielen.
Lik-op-stuk dus.
Over de nieuwe Sortu, waarover ik 22 Februari schreef, heeft de Landsadvokaat deze week een dossier ingediend:
--"Sortu is een marionet van ETA", stelt hij.
Het proces zal helaas lang duren. Spanje is een rechtsstaat. Gelukkig. (100 woorden)
______________________________
JULIO M. L�ZARO, Sortu ayuda a presos de ETA con una cuenta bancaria, seg�n el Gobierno, El Tribunal Supremo admite a tr�mite la demanda de la Abogac�a del Estado, El Pa�s, 04/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/espana/Sortu/ayuda/presos/ETA/cuenta/bancaria/Gobierno/elpepiesp/20110304elpepinac_2/Tes
JORGE A. RODR�GUEZ, Un etarra detenido confiesa su participaci�n en dos asesinatos, El comando desarticulado el martes cometi� 14 atentados, El Pa�s, 04/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/espana/etarra/detenido/confiesa/participacion/asesinatos/elpepiesp/20110304elpepinac_1/Tes
The Guardian over de laatste 'wapenstilstand': Giles Tremlett, Eta declares permanent ceasefire, The Guardian, 10 January 2011
http://www.guardian.co.uk/world/2011/jan/10/eta-declares-permanent-ceasefire
Wikipedia over de laatste 'wapenstilstand': http://en.wikipedia.org/wiki/ETA#2011_permanent_ceasefire
Wikipedia over ETA tot op heden: http://en.wikipedia.org/wiki/ETA
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 6 Maart 2011
Bij alle aandacht die de opstandige arabieren krijgen, geeft de NYT-journalist Bill Keller aandacht aan autocratische-dictatoriale leiders. Tot nu toe heeft alleen Mubarak van Egypte bloedig geweld weten te vermijden. De rest moeten we afwachten. Gadaffi zoekt zelfs 'bloedig geweld'. Kan dat anders?
In zekere zin geeft Bill Keller een 'recept' voor het aftreden. Hij koos daarvoor twee voorbeelden die hij van nabij heeft meegemaakt. Van 1986 tot 1991 was hij correspondent in Moskou waar hij de perestrojka (1986), en de glasnost (1988) van Michael Gorbachov meemaakte. Keller kreeg in 1989 de Pulitzer voor zijn reportages over de omwentelingen in de Sovjet Unie.
Daarna was hij tot 1995 correspondent in Johannesburg, waar hij aantrad nèt nadat F. W. de Klerk op 11 februari 1990 Nelson Mandela had vrijgelaten. Niet vreemd dus dat hij De Klerk en Gorbachov kiest als voorbeelden voor zijn 'recept' onder de titel 'How to Lose a Country Gracefully'. Ook dáár zit heroïek, net als aan de 'onderkant'.
Dat is dus iets anders dan 'vluchten naar je Zwitserse bankrekeningen'!
Op de eerste plaats moet je zelf een 'reformer' zijn. Gorbachov wilde het communisme 'een menselijk gezicht' geven, naar de ideeën van Alexander Dubček [Weet je nog wel oudje? Van de Praagse Lente en zo ...]
De Klerk had de 'politieke onmogelijkheid' van Apartheid ingezien, en stelde zich in zijn partij op als 'verligte'. Dat bracht hem in 1989 het partijleiderschap en --door het onverwacht uitvallen van P. W. Botha-- het presidentschap later in datzelfde jaar.
In zijn eerste rede pleitte hij voor een non-racistisch Zuid Afrika, beëindigde het verbod op het ANC, en begon te onderhandelen met de 'zwarten'. Dat ging aanvankelijk niet zo best, maar met de vrijlating van Mandela kwam er schot in.
Keller zegt daarvan: 'Je beste onderhandelingspartners zitten in je eigen gevangenis'.
Zo liet Gorbachov Andrei Sacharov vrij. [Nobelprijs voor de Vrede in 1986, maar wèl naar Siberië verbannen!].
Behalve 'politieke wil' moet je ook 'politieke vaardigheid' hebben. Zo nam De Klerk 'goede' maatregelen om te voorkomen dat het leger en de politie, die grotelijks 'werkeloos' zouden worden, gingen muiten, of steun zouden verlenen aan de conservatieve krachten. Gadaffi zou daarvan wel het slachtoffer kunnen zijn.
Politiek gesproken raakte Gorbachov uitgerangeerd, al werd hij niet vermoord, of naar Siberië verbannen. De Klerk, na de eerste vrije verkiezingen in 1994, werd vice president in de regering Mandela. Samen kregen ze in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede voor hun werk voor het beëindigen van de Apartheid.
Dat artikel was van 1 Maart. De Klerk, 75 jaar en 'in ruste', leest dat artikel op zijn computer. Hij belt Keller metéén op, want hij is 'toevallig' in New York. Keller zoekt hem op in zijn hotel. De Klerk geeft interessante aanvullingen. Daarover rapporteert Keller in zijn blog van 4 Maart: 'Postscript: F.W. de Klerk Responds'.
Kortom, als je de 'arabische omwentelingen' wil begrijpen, moet je niet alleen het 'recept' van Gene Sharp lezen, maar óók dat van Bill Keller.
De 'onderkant' en de 'bovenkant' van de omwentelingen. Ècht, dit artikel is een must!
_____________________
BILL KELLER, How to Lose a Country Gracefully, NYT, March 1, 2011
http://www.nytimes.com/2011/03/06/magazine/06lede-t.html
BILL KELLER, Postscript: F.W. de Klerk Responds, The 6th Floor, MARCH 4, 2011
http://6thfloor.blogs.nytimes.com/2011/03/04/postscript-f-w-de-klerk-responds/
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 7 Maart 2011
Ik heb de lange reis naar het ziekenhuis in Santa Cruz de Tenerife er weer opzitten. Ik meende de weten waar Medicina Nuclear was op dat grote terrein. Maar de taxichauffeur wist beter. Mispoes!
De info-dame legde mij uit hoe ik er binnendoor kon komen.
Opeens ging mij een licht op:
--"U bedoelt de bovenétage van het Cafetaria?", zei ik herkennend.
--"Ja".
--"Dan loop ik liever buitenom", zei ik opgelucht, want binnendoor was het knap ingewikkeld.
Bij Traumatología zaten gelukkig weer aardige info-dames.
Dat was nodig, want de wegwijzerbordjes beginnen pas als je het doel hebt bereikt.
(100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 8 Maart 2011
Een slim Marsmannetje dat rond het jaar 1000 de Aarde zou hebben bezocht, zou nooit hebben kunnen denken dat die 'primitieve' Europeanen de wereld ooit zouden domineren, in plaats van het 'hoog-ontwikkelde' Midden-Oosten.
Nicholas Kristof, in NYT onder de titel 'Is Islam the problem?', knipoogt:
--"Dan zouden wij nu allemaal Arabisch hebben gesproken".
Maar het blijft de vraag waarom vanaf 1200 de Arabische wereld stagneeerde. Economisch èn cultureel. Waarom ligt die wereld zo ver achter bij 'Europa'?
Het antwoord is belangrijk voor beter wederzijds begrip.
Twee redenen worden gewoonlijk aangevoerd, maar ze zijn allebei niet houdbaar.
De eerste is 'kolonisatie en onderdrukking'. De tweede is 'Islam'.
De eerste is redelijk gemakkelijk de weerleggen: De tijdsvolgorde is verkeerd. De 'kolonisatie' begon pas nadát de Arabische wereld stagneerde. Kolonisatie vereiste aan de Europese kant ontwikkelingen in de geld- en kapitaalstructuur [denk aan de NLse VOC, met zijn innovatieve aandeelhouderssysteem, en de Spaanse 'conquistadores'] die pas lang na 1200 op gang kwamen. Dáárom miste de Arabische wereld zijn 'industriële revolutie', maar dat lag niet aan de Islam als zodanig.
De studie waarop Kristof zijn column baseert, wijst daarvoor op secundaire aspecten zoals het erfrecht dat in Europa 'alles' naar de oudste zoon [zelden dochter] verwees, terwijl in het Midden-Oosten de boedel verdeeld werd tussen alle kinderen, vaak ook dochters. Zodoende versplinterden vermogens telkens. De andere vorm om een 'kapitalistische vuist' te maken, bijvoorbeeld een maatschap, werd gehinderd door de 'regel' dat een dergelijke 'samenwerking' ophield zodra een van de leden overleed.
Kristof put uit een recente studie van Timur Kuran van Princeton University, The Long Divergence: How Islamic Law Held Back the Middle East.
Het argument dat de Islam het betalen van rente verbood, moet ook goed tegen het licht worden gehouden. De Christelijke en Joodse 'regels' waren ook tegen 'rente'. Maar de praktijk was dat tot het eind van de 18e eeuw Moslim, net als Joden en Christenen geld-tegen-rente uitleenden. Wel waren er wetten tegen 'riba', een bepaalde vorm van woekerrente die de lener tot slaaf maakten. Maar tegen 'woekerrente' maakten ook de Joodse en Christelijke spelregels bezwaar.
De angst van de huidige Moslim om rente te betalen, is volgens Kuran een 'moderne uitvinding' uit het laat-koloniale India in de jaren '30. Toen de Moslimbroeders tot stand kwamen. Kuran zelf is Turk van origine, en kan op de bloeiende Turkse economie wijzen die niet door 'Islamic Economics' is gehinderd.
Kristof eindigt zijn betoog met een uitspraak van de Moslimbroeders: 'Islam is the solution' tegenover de Europese gevoel: 'Islam is the problem'.
Maar, besluit hij, nòch het een, nòch het ander is waar. "Islam is simply a religion".
Laten we het hopen.
_____________________
NICHOLAS D. KRISTOF, Is Islam the Problem?, NYT, March 5, 2011, http://www.nytimes.com/2011/03/06/opinion/06kristof.html
Timur Kuran, The Long Divergence: How Islamic Law Held Back the Middle East, Nov, 4th 2010 by Princeton University Press.
Recensies: http://press.princeton.edu/titles/9273.html, http://www.goodreads.com/book/show/8768088-the-long-divergence
Timur Kuran, The Religious Undercurrents of Muslim Economic Grievances, http://essays.ssrc.org/sept11/essays/kuran.htm
Daniel Pipes, Islamic Economics: What Does It Mean?, Jerusalem Post, September 26, 2007
http://www.danielpipes.org/4973/islamic-economics-what-does-it-mean
Dit is een boekbespreking van Timur Kuran's Islam and Mammon: The Economic Predicaments of Islamism
Deze site geeft een beeld van de 'grievances' van de gelovige Moslim op het punt van 'rente'. Kuran wijst op hun 'fout'.
Interest (Riba), http://www.inter-islam.org/Prohibitions/intrst.htm
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 9 Maart 2011
De bronnen die ik gebruikte voor mijn column van gisteren, hebben mij aan het denken gezet over Islamitische Economie. Ik kende dat begrip vagelijk, net zoals ik over Islamitisch Bankieren had gehoord. Behalve dat er Islamitische Banken zijn, zou je ook Islamitische Rekeningen kunnen openen bij 'normale' banken.
Het draait daarbij om het niet-betalen van rente, want rente betalen zou verkeerd zijn volgens de Koran, en andere grondslagen van de Islam. Gisteren zette ik in de voetnoot een website van een 'molla-in-spe' die heel gedocumenteerd ingaat op de gewetensproblemen van een Moslim. De aangehaalde documentatie en de redeneringen zijn elders grondig onderuit gehaald, met name in de boeken van Princeton hoogleraar Timur Kuran [Moslim met Turkse roots], die ik gisteren ook aanhaalde.
Het gaat ook niet om het waarheidsgehalte van de website van deze 'molla-in-spe', maar het schildert perfect het gewetensconflict en de manier waarop de [religieuze] omgeving dat in stand houdt. Het komt neer op 'aandikken van schuldgevoelens': Helaas voor de gelovige.
De verstopte rente in een 'betaal later'-schema is kennelijk geen probleem. In het voorbeeld dat hem zelf is overkomen, krijgt hij toch moeilijkheden omdat hij zijn termijn niet op tijd had kunnen betalen, en zodoende de aap uit de mouw kwam. In zo'n geval rest je niets anders dan "to seek Allah’s forgiveness".
Kortom, er ging een wereld voor mij open.
Gelukkig ook vond ik teksten gericht op het 'verlichten van schuldgevoelens', die mij duidelijk maakten hoe in 'andere' Islamitische Kringen daarover wordt gedacht. Met name het essay van diezelfde Timur Kuran, onder de titel 'The Religious Undercurrents of Muslim Economic Grievances', maakt duidelijk dat die fundamentalistische opvatting over 'rente' een moderne uitvinding is. In het laat-koloniale India zochten de Moslim hun identiteit in relatie tot 'het Westen' en 'de Hindoe'. Een heel begrijpelijk en nuttig proces. Zij vroegen zich af:
--"Is it possible to modernize without Westernizing?"
Daniel Pipes, die ik eerder uit de Jerusalem Post aanhaalde, schreef hierover een boeiende column/essay: "You Need Beethoven to Modernize" in het Middle East Quarterly. Zijn studie reikt nog een stapje verder, en gaat ook na wat Japanners doen met de Westerse cultuur. Heel iets anders, bijvoorbeeld.
'Aanpassen' aan een andere cultuur of land reikt verder dan een cursus Burgerschapskunde. Maar het is een noodzakelijk begin van een lang proces.
--"Music, like science, is part of the inner citadel of Western culture, one of the final secrets to which the newcomer must penetrate."
Als wij [Westerlingen, Nederlanders bijvoorbeeld] tegen onze immigranten zeggen: "Je moet je aanpassen aan onze cultuur", dan begrijp je uit dat essay van Pipes hoe dat er van de andere kant uitziet. Het is 'heel waarschijnlijk' dat ik hier nog eens op terugkom, want begrip voor 'hoe het aan de andere kant er uit ziet' is de belangrijkste voorwaarde voor wederzijds begrip en voor "aanpassing".
_________________________
Daniel Pipes, You Need Beethoven to Modernize, Middle East Quarterly, September 1998
http://www.danielpipes.org/297/you-need-beethoven-to-modernize
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 10 Maart 2011
Ik ben geen receptenlezer. Wat zou ik ook? Ik ben een rauwkosteter die van het ene zomerklimaat naar het andere reist. Maar er zijn twee dingen veranderd. Allereerst mijn gedwongen 'winterverblijf' op dit moment. We hebben nu prachtig zonnig weer, óók voor hier. Maar het is toch een tikkeltje kouder geworden. Zeker als ik het vergelijk met Atacama-woestijn waar ik had moeten zitten.
De andere verandering is dat in de Health-bijlage van NYT prachtig gepresenteerde gezondheidsrecepten verschijnen die bovendien uitblinken door eenvoud. Vier Februari schreef ik over dergelijke recepten met winterknollen. Ik ben zelfs een paar keer van mijn gewoonte afgeweken om knollen alleen als rauwkostsalade te eten. Maar het was óók een succes bij de lezers blijkens de mails die ik kreeg.
En nu ben ik enthousiast over de column van Mark Bittman, voor het eerst in NYT. Hij is al lang een bekende health food writer, en verschijnt ook op TV.
Hij geeft nu, wat je noemt, een 'generiek recept' voor groentesoepen. Het zijn 12 voorbeelden waarvan hij zegt dat je na 12 dagen --of 12 weken-- als je ze allemaal eens hebt gemaakt, nóóit meer een groentesoeprecept nodig hebt. Je schudt die dan kennelijk zó uit je mouw. Je kent ze 'allemaal'.
Hij verdeelt ze in hoofdtypen: 'the creamy, the brothy, the earthy and the hearty'. Het mooiste vind ik de verzamelfoto van die twaalf soepen in zijn blog. Klik die foto maar meteen aan:

http://graphics8.nytimes.com/images/2011/03/01/magazine/soup480/soup480-blog480.jpg

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 11 Maart 2011
Er komen geleidelijk-aan meer misstanden --zo niet misdaden-- van het Franco-regiem boven water. Grondwettelijk heeft de burger wel toegang tot alle overheids-informatie, maar de wetten die dat practisch moeten regelen zijn er nog steeds niet. Zodoende, stelde een columnist laatst vast, is Spanje in Europa het slechtste land wat dit betreft. Maar het journalistenbloed kruipt waar het niet gaan kan. In de laatste maanden is de systematische 'baby-roof' boven water gekomen. In de gevangenissen waar 'rooien' zaten werden de pasgeboren baby's openlijk afgepakt als repressie-middel, of 'verdwenen' met een truc.*) Zo'n 'truc' was o.a. te zeggen dat het kind doodgeboren was, of onmiddellijk was overleden. Dat ging zover dat er [valse] overlijdensdocumenten werden gemaakt. In werkelijkheid werd de baby doorgegeven [verkocht?] aan hoogburgerlijke families die geen kind konden krijgen. Er is bekentenis van een vrouw uit die kringen, Inés Pérez, die van haar arts instructies kreeg hoe ze zwangerschap moest simuleren voor haar omgeving vóór ze via hem de baby kreeg. Met name had de San Ramón kliniek in Madrid een dubieuze rol.
Dit journalistieke graafwerk leidde ertoe dat meer-en-meer details en herinneringen loskwamen. In November kon de Openbare Aanklager een lijst van 300 gevallen van 'onvrijwillig afstaan' van baby's deponeren. Blijkens recentere persberichten is die lijst nu opgelopen tot 675.
Maar het graafwerk brengt ook een geheim aspect van de hele Spaanse cultuur boven water; dat wellicht nu nog bestaat: De levendige 'geheime' handel in baby's compleet met [valse] overlijdensbewijzen en [valse] geboortebewijzen. In de reportage van gisteren, de meest recente van de serie Vidas Robadas, vertelt een vrouw, Dolores Chumillas uit Murcia, hoe ze als 17-jarige zwanger raakt, en door haar vader in 1978 het huis wordt uitgezet. Met behulp van een pastoor komt ze terecht in een van de acht huizen van Doña Mercedes Herrán de Gras in Bilbao. In ieder huis verblijven 10 tot 22 meiden die op de bevalling wachten. Dolores betaalt haar verblijf door als 'poetsvrouw' te werken want de anderen zijn van gegoede families. Die uit Bilbao hebben strikt huisarrest, evenals de meiden die door hun ouders zijn gedwongen. De anderen mogen op straat, en doen de boodschappen. Spaans alternatief voor abortus?
De 'handel' van Doña Mercedes, overleden in 2002, bestond er aldus uit zich te laten betalen door de ouders van de zwangere dochter, èn door de toekomstige ouders.
Als de baby van Dolores wordt geboren krijgt ze nog een foto van haar baby op schoot bij een non. Die foto heeft ze nog, maar de baby is verkocht voor 200.000 pesetas [1200 euro], volgens een van de andere meiden in het huis. Als de baby is 'verdwenen', is Dolores radeloos, en wil hulp zoeken bij haar ouders in Murcia, maar de pastoor die haar heeft geholpen geeft haar klappen en zegt: "Je hebt niets gezien, niets gehoord, je houdt je bek'.
Dat heeft geholpen ... Tot zes maanden geleden.
________________________________
NATALIA JUNQUERA / JESÚS DUVA, Los 'pisos-nido' de doña Mercedes, El País, 10/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/pisos-nido/dona/Mercedes/elpepisoc/20110310elpepisoc_10/Tes
JESÚS DUVA Y NATALIA JUNQUERA, Hijo busca madre; madre busca hijo, El País, 06/03/2011, http://www.elpais.com/articulo/reportajes/Hijo/busca/madre/madre/busca/hijo/elpepusocdmg/20110306elpdmgrep_1/Tes
De hele serie VIDAS ROBADAS in El País: http://www.elpais.com/especial/vidas-robadas/#
EL PAÍS - Vitoria - 18/02/2011, La fiscalía vasca investiga siete robos de niños durante el franquismo, http://www.elpais.com/articulo/espana/fiscalia/vasca/investiga/robos/ninos/durante/franquismo/elpepuesp/20110218elpepunac_24/Tes
*) In Argentinië, gedurende de dictatuur van Varela, werd een dergelijke 'baby roof' gepareerd door de Abuelas de Plazo de Mayo. Zie Mijn Dagboek 26 Maart 2010. Ook dáár was een 'handel' in pasgeboren baby's.
ANA JULIÁN, Acceso libre a la información, El País, 10/03/2011,
http://www.elpais.com/articulo/opinion/Acceso/libre/informacion/elpepiopi/20110310elpepiopi_6/Tes
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 12 Maart 2011
Met de zomertijd in het verschiet --over twee weken-- herinner ik mij het 'zomertijdprobleem' in Iquique. Net als het hele Amerikaanse continent, schakelen ze daar dit weekend over, maar in Chili wordt het nu wintertijd.
Chili zet dus de klok een uur achteruit, en Europa --twee weken-- later een uur vóóruit. [vóóruit=vóórjaar, weet-je-wel?]
Het tijdsverschil verandert dan van vier naar zes uur met een tussenstapje van vijf uur gedurende twee weken. Reken maar na!
En dan de begrippen 'zomer' en 'winter' in de Atacama-woestijn, waar bovendien de winterdaglengte minder dan een uur verschilt met de zomerdaglengte.
Waanzinnig toch? (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 13 Maart 2011
Het 'geheim' van de Spaanse cultuur waarover ik eergisteren schreef, komt meer-en-meer in de openheid. Aanvankelijk werd 'baby-roof' voorgesteld als een 'exces' gedurende het Franco-regiem. Die kinderen, zo luidde de rationalisatie, krijgen dan een 'betere' opvoeding, lees Franco-gezind. Tijdens de recente dictatuur in Argentinië leefde de rationalisatie dat de gevangenis niet voor de baby's van de gevangen vrouwen kon zorgen. Dat leidde tot de beweging van de Abuelas de Plazo de Mayo --Oma's van ...-- die zich aanvankelijk argeloos aanboden om die kleinkinderen op te vangen. Maar toen het regiem weigerde, kwam de aap uit de mouw: Niet alleen 'repressie' was het argument, maar ook de 'vraagzijde' van de kant van de 'hogere standen'. Medici, verpleegsters, en in het bijzonder religieuze ordes werkten, daaraan al jarenlang systematisch mee. Het was, per slot, een 'geringer kwaad' als 'abortus'.
Zo leerde ik het in Argentinië kennen, maar nu blijkt die 'cultuur' in Spanje ook uitgebreid aanwezig te zijn. De baby-roof gedurende het Franco-regiem was slechts het topje van de ijsberg. Zoals uit de reportage die ik Vrijdag analyseerde blijkt, bestond er ook een groot 'vrijwillig-maar-heel-geheim' aanbod door meiden uit de betere kringen die ongewenst zwanger waren. En dit was de 'keurige' oplossing. De grensgevallen waren de meiden die door hun ouders waren gedwongen deze weg te volgen, of gevallen als Dolores Chumillas uit Murcia, waar ik Vrijdag over schreef. Hieruit bleek dat het 'afpakken', of 'onvrijwillig afstaan' óók deel van deze 'cultuur' was. Het 'netwerk' kan daarmee omgaan, en vindt dat niet vreemd. Per slot is het beter dan 'abortus' en 'verlies-van-eer' van de hoogburgelijke ouders, nietwaar?
In de reportage van gisteren, komt een heel ander aspect naar boven. Op een gegeven moment wil de ex-moeder of het (on)vrijwillig afgestane kind méér weten. 'Wat is er van mijn baby terechtgekomen?' en 'Wat bracht mijn moeder ertoe mij af te staan?'
Het is een interview met Jaime Ledesma, een psycholoog die zich bezighoudt met die 'herenigingsproblemen'. De verwachtingen zijn aan beide kanten vaak tegenstrijdig: De moeder denkt, bijvoorbeeld, een zoon of dochter terug te krijgen, maar het inmiddels volwassen kind wil 'alleen maar' iets meer weten van zijn biologische identiteit, voelt zich perfect happy met zijn pleegmoeder, en duldt, bijvoorbeeld, geen concurrentie. Ledesma helpt beide partijen hun motivatie helder te maken vóór ze elkaar ontmoeten ... àls dat mogelijk is. Soms loopt het ook af met 'info van beide kanten' zónder ontmoeting. Maar wat voorkomen moet worden is dat op een dag iemand voor je deur staat en zegt: 'Ik ben je zoon/dochter', of: 'Ik ben je èchte moeder'. Dan liever Ledesma met de volzin die ook de titel van het artikel is:
--"Le llamo de parte de alguien que le busca desde hace mucho tiempo".
--"Ik bel u namens iemand die u al lange tijd zoekt"
Een speciale wet uit 2007 geeft een kind het recht de naam van zijn moeder en verwekker te kennen, maar de blokkades zijn talloos. Denk alleen al aan de religieuzen die persoonlijk aan de moeder 'geheimhouding' hebben beloofd.
In Spanje is dus veel werk aan de winkel. De misdadige Franco-gevallen lopen in de honderden, de 'vrijwillige' gevallen in de duizenden, zo niet tienduizenden.
_____________________________
NATALIA JUNQUERA / JESÚS DUVA, "Le llamo de parte de alguien que le busca desde hace mucho tiempo", El País, 12/03/2011,
Aflevering in de serie VIDAS ROBADAS: Mediadores y adoptados describen el proceso de reencuentro madre-hijo
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/Le/llamo/parte/alguien/le/busca/hace/mucho/tiempo/elpepisoc/20110312elpepisoc_6/Tes
De hele serie VIDAS ROBADAS: http://www.elpais.com/especial/vidas-robadas/#
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 14 Maart 2011
Politiek gesproken ben ik een 'links' persoon, tenminste als je dat begrijpt als de "luis-in-de-pels" van het gedachtenloos doorrollende en doorhollende systeem van 'conservatieven' dat we 'rechts' noemen. Maar de bordjes zijn al lang verhangen.
'Links' heeft een verkalking ondergaan die zijn weerga niet kent, en is vastgelopen in een doorrollend en doorhollend systeem op basis van een "ideologie" die tot enkele kreten was gereduceerd. Het communisme is daarvan een uitstekend voorbeeld.
--"Was ik 'rechts' toen ik kritiek op dat verkalkte communisme had?
Helaas, dáár begon de spraakverwarring.
Als je 'links' verstaat als de "luis-in-de-pels" van een 'dom-doorhollend' systeem, dan zou je mijn kritiek op het systeem-van-toen 'links' moeten noemen.
Maar zo gebeurde het niet.
'Rechts', wat evenzeer een 'dom-doorhollend' systeem was, claimde de 'overwinning' en was 'dus' beter. Maar, precies als overal, zit 'the devil in the details'. 'Rechts' bestond uit 'doorhollende oversized bedrijven'. De terugkeer naar het frisse 'kleinschalige ondernemen' moest nog worden ontdekt. De ideologie van het vrije-ondernemersschap was gereduceerd tot 'big is better', mensen telden niet meer.
Net zo min als in de Sovjet Unie.
En toen [1973!, nèt voor de energiecrisis] kwam een "luis-in-de-pels" tevoorschijn in de vorm van E. F. Schumacher met Small Is Beautiful. Let vooral op de ondertitel: 'a study of economics as if people mattered'.
Maar was Schumacher 'links'?
Na de aanvankelijke pogingen om Schumacher als een 'linkse rakker' en 'onpractische dromer' terzijde te schuiven, werd zijn boek een succes, maar óók al snel gereduceerd tot 'enkele kreten'. De uitwerking van zijn ideeën over 'smallness within bigness' en over 'enoughness' werden grootschalig genegeerd. Hij kritiseerde het Gross National Product als een 'afgod', en stelde voor dat je beter kon streven naar een 'maximum amount of well being with the minimum amount of consumption'.
Maar we bleven doorgaan met 'GNP=welvaart=veel geld=geluk=tevredenheid'. Pas deze week kwam het recente initiatief van de Britse prime minister David Cameron in het nieuws wegens zijn plan om naast het GNP ook de National Well-Being Index te meten. Nu pas!! Maar het meest herinner ik mij een interview met Schumacher waarin hem 'ideologie' werd verweten. Hij zei toen:
--"Als ik geboren was in een wereld die vergeven was van kleinschaligheid, dan had ik Big Is Beautiful geschreven".
Kortom, was Schumacher 'links?
En dan een ander devil's detail: Michael Gorbachov met zijn glasnost (transparantie, open discussie van sociale problemen) en perestrojka (herstructurering) was degene die het verkalkte communisme van binnen uit tot val bracht.
Was Gorbachov daarom 'rechts'?
Nee, zegt hij zelf, hij was 'gewoon' een èchte communist die de misgroei van 'zijn' ideologie aan de kaak stelde. Superlinks dus?
Toch houden we vol dat 'rechts' het comunisme heeft overwonnen, en dat 'dus' rechts [in alle opzichten] 'beter' is. 'Links' is [in alle opzichten] 'slecht' en 'dus' waardeloos.
Dit was een lesje partij-ideologisch denken. [Ben ik nog een 'links' persoon?]
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 15 Maart 2011
Het lesje partij-ideologisch denken dat ik gisteren schreef, was ingegeven door de fraaie volzin waarmee Paul Krugman zijn column van 10 maart begint. Rechtlijnig partij-denken en betaald lobby-isme overtroefden het gezond verstand weer eens.
--"Like anyone who writes regularly about what passes for economic and fiscal debate in American politics, I�ve developed a strong tolerance for nonsense".
Stel je voor dat ik iedere keer kwaad wordt bij een onlogische of oneerlijke uitspraak van een top-politicus. Mijn lesje van gisteren was een povere poging om die waanzin te begrijpen. Dat is gezonder dan kwaadmaken. Dat wel. Maar of het helpt? (100 woorden)
_____________________________
PAUL KRUGMAN, Dumbing Deficits Down, NYT, March 10, 2011 http://www.nytimes.com/2011/03/11/opinion/11krugman.html Hij beschrijft daar in hoe de oppositie, die op langere termijn voor beperking van de overheiduitgaven is, een onderzoek afstemt om bepaalde bezuinigingen te realiseren, waardoor die op langere termijn zeker niet tot stand zullen komen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 16 Maart 2011
Ik kreeg een mailtje van Gabriela uit Iquique met: 'Aún estoy viva' [ik leef nog] als "Onderwerp".
--"Wat is er aan de hand?", vroeg ik mij geschrokken af, maar het raadsel was snel opgelost. Iquique beleefde de laatste dagen de paniek van een tsunami.
Natuurlijk, ik had het kunnen weten. De kaartjes die de berichten over de aardbeving in Japan begeleidden, hadden het al laten zien: De vloedgolf zou ook de de andere oever van de Stille Zuidzee bereiken. Sterk afgezwakt. Dat wel.
Gabriela schreef over de evacuatie van de kustzône van de stad, 40 duizend van de 100 duizend inwoners naar de veilige zônes die een paar jaar geleden zijn aangewezen, en bewegwijzerd voor vreemdelingen. ['Iedereen weet dat toch?', hadden ze tot dantoe kennelijk gedacht.]
Gabriela woont in de veilige zône; precies op de grens, maar Lorenzo, waar ik nog niets van heb gehoord, woont in de gevaarszône. Ik heb hem meteen geschreven.
[Intussen heb ik bericht van Lorenzo via een mailtje van zijn vrouw Mary-Eugenia. Ze konden terecht bij zijn broer die hogerop woont. Geen verdere problemen.]
Gabriela beschrijft de paniek, want de opdracht om te evacueren kwam midden in de nacht. Deze noodtoestand duurde 36 uur. Vóór het evacuatie-alarm was alle onderwijs al gestopt, en waren de kinderen allereerst naar de veilige zônes begeleid waar de ouders ze kwamen ophalen. Dat moet een klus voor de zus van Gabriela zijn geweest, want die is hoofd van een kleuterschool. Zij vertelde mij van die klus tijdens de grote aardbeving een paar jaar geleden. Heel Iquique schudde, en het licht was uitgevallen. Het tsunami-gevaar was op dat moment nog onduidelijk.
Ik heb onmiddellijk de lokale krant, La Estrella de Iquique, opgezocht en daar de belangrijkste artikelen gelezen en 'for the record' in de voetnoot gezet.
De theoretische verwachting waren golven van 30 cm tot 3 meter, maar in Iquique viel de schade mee. Achttien vissersboten waren op de wal gesmeten, en de vissers gaven later toe dat ze de vereiste voorzorgsmaatregelen niet hadden genomen. De golven komen het eerst bij de Paaseilanden. Die waren op tijd geëvacueeerd. Het beladen van schepen in alle havens was meteen gestopt, en de schepen waren buitengaats gestuurd om beschadiging van de schepen [en de haveninstallaties] te voorkomen. In Iquique wordt een van de stranden nog flink beschadigd. Met een aardbeving zo ver weg, hadden ze tijd. Met een aardbeving, zoals die het vorig jaar voor de kust in Zuid-Chili, heb je zoveel tijd niet. Iquique kwam vrij met de schrik. Gabriela haalt weer opgelucht adem en schrijft mij: 'Aún estoy viva'
______________________
Enkele berichten uit La Estrella de Iquique op volgorde:
Sábado 12 de marzo de 2011, Minuto a minuto (ayer): Olas podrían ser de entre 30 centímetros y 3 metros
http://www.estrellaiquique.cl/prontus4_nots/site/artic/20110312/pags/20110312001329.html
Sábado 12 de marzo de 2011, Minuto a Minuto: Gobierno cancela alarma de tsunami en todo en todo el borde costero del país
http://www.estrellaiquique.cl/prontus4_nots/site/artic/20110312/pags/20110312122929.html
Domingo 13 de marzo de 2011, "No tomamos las precauciones"
http://www.estrellaiquique.cl/prontus4_nots/site/artic/20110313/pags/20110313001002.html
Lunes 14 de marzo de 2011, Cuantiosas pérdidas dejó salida de mar en Caleta Riquelme
http://www.estrellaiquique.cl/prontus4_nots/site/artic/20110314/pags/20110314001012.html
Martes 15 de marzo de 2011, Evacuación en Iquique [redactionele terugblik]
http://www.estrellaiquique.cl/prontus4_nots/site/artic/20110315/pags/20110315001008.html
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 17 Maart 2011, Saint Patrick's Day
Ik schreef laatst over mijn bezoek aan een groot ziekenhuis:
--"[...] de wegwijzerbordjes beginnen pas als je het doel hebt bereikt".
Dat was mijn verbolgen-kritische beschrijving van het povere wegwijzersysteem.
Scherp geformuleerd, nietwaar?
Metéén schrijft Anna:
--"Wat een mooie zin! Het sluit aan bij 'De weg komt als je gaat'".
Ik knipperde met mijn ogen.
--"Dat is die poëtische regel van Antonio Machado: 'Wandelaar, er is geen weg, ...'
--"Dat kan toch niet?"
Maar Anna zag onmiddellijk de poëzie van die zakelijk-kritische volzin.
Zij zag poëzie in het dagelijkse gebeuren. Dan is zij toch een dichteres? (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 18 Maart 2011
La División Azul is weer in het nieuws. Ik schreef er voor het eerst over in 2004 bij het verschijnen van een grondige historische studie. Nu verschijnt er een nieuw boek dat vooral is gebaseerd op aantekeningen en belevenissen van de deelnemers. Het behandelt ook meer de controversiële ervaringen, met name hoe deze vrijwilligers verplicht werden deel te nemen aan fusillades van onschuldige burgers en joden in het pas veroverde Rusland. Maar niet allen walgden daarvan. Sommigen waren zo nazi-fanaat dat zij in Rusland achterbleven toen Franco het in 1943 welletjes vond, en de Divisie terugtrok. Zij vormden toen het Legión Azul, nog aangevuld door een aantal nieuwe fanaten die via Lourdes illegaal het land verlieten. Maar ook het Legión Azul werd door Franco in maart 1944 teruggeroepen. Het paste namelijk niet meer in zijn politieke plaatje.
Het idee voor La División Azul ontstond namelijk toen Hitler Rusland wilde gaan veroveren. De minister van buitenlandse zaken, en zwager van Franco, Ramón Serrano Suñer, had Francolekker gemaakt met de droom van het delen van de oorlogsbuit met Hitler. Samen zouden ze Europa en Noord-Afrika verdelen.
Maar toen de oorlogskansen keerden, was Franco voldoende 'politieke kever' om de De Blauwe Divisie metéén terug te trekken. Zodoende kon hij na de oorlog bij 'de gealliëerden' behoren die Hitler hadden verslagen. Héél slim!
Tot zover de 'grote geschiedenis'. Die is al eerder beschreven. Het nieuwe boek concentreert zich op de menselijke kant. Over o.a. de gewetensproblemen waarin sommigen verzeild raakten toen bleek dat ze in een 'vuile oorlog' terecht waren gekomen. Dat leidde vaak tot problemen met de Duitsers. De Divisie was ingezet in het noorden, richting Petersburg /Leningrad. In de pas-veroverde gebieden waren veel 'partisanen' die verzet pleegden. Maar de Duitsers hanteerden dat begrip 'partisaan' heel ruim. Als er een Duitser was gedood door 'partisanen' werden honderd 'partisanen' gefusilleerd [lees onschuldige burgers]. De nazi-fanate Spanjaarden maakten daar natuurlijk geen punt van, maar sommige anderen deserteerden. Die kwamen terecht in die zwervende groepen waarvan Juan mij vertelde, en waarvan hij deel uitmaakte. Verborgen zwervend in de bossen van Letland. Juan is de 93-jarige die ik tot 2004 regelmatig sprak, want hij verbleef hier in het oude-mannenhuis.
De Blauwe Divisie had een goede naam, zowel bij Hitler als 'vechtjassen', maar ook bij de burgers, getuige de na-oorlogse kontakten met de burgers van die streek.
Een ander 'menselijk aspect' is het [kleine] monumentje op de begraafplaats Almudena in Madrid. Tot op heden komt daar nog jaarlijks een steeds kleiner groepje oude mannen bijeen om samen "Yo tenía una camarada" te zingen. Dat is het lied van de Falange, de Franco-partij, gebaseerd op het Duitse "Ich hatt' einen Kameraden".
Zo komt het Rusland-avontuur terug in de Spaanse Memoria Histórica. Maar dáár liggen nog veel belangrijke zaken waar nog zware taboes op rusten. Helaas.
______________
Over Juan schreef ik 1 en 2 December 2004
Jorge M Reverte, La División Azul. Rusia, 1941-1944, (2011), Barcelona: RBA, ISBN: 9788498679465
JORGE MARTÍNEZ REVERTE, ÚLTIMAS NOTICIAS SOBRE LA DIVISIÓN AZUL, El País/Babelia, 05/03/2011
¿Qué buscaban cerca de 50.000 españoles en el frente ruso?
http://www.elpais.com/articulo/portada/
Division_Azul/ULTIMAS/NOTICIAS/DIVISION/AZUL/elpepuculbab/20110305elpbabpor_4/Tes
JULIÁN CASANOVA, La División Azul. Rusia 1941-1944, ¿Por qué fueron tan lejos?, El País/Babelia,05/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/portada/Division_Azul/fueron/lejos/elpepuculbab/20110305elpbabpor_6/Tes
Tekst: Uhland 1809. Muziek Silcher1825. NLse versie:http://www.xs4all.nl/~bslikker/teksten/de_trouwe_kameraad.html
Ik had een wapenbroeder/ Geen dapperder dan hij/ De oorlog riep ons samen/ De roffel sloeg, wij kwamen/ En gingen zij aan zij
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 19 Maart 2011, San José, Spaanse Vaderdag
Sinds ik in Eindhoven, in 1964, mijn nieuwe buurman Bill Patchett ontmoette, heb ik grote belangstelling gekregen voor The Great War. Bill was Engelsman, en het werd snel duidelijk dat The Great War voor de Engelsen een groter trauma was dan WOII. Terloops hielp mij dat ook af van mijn eigen preoccupatie over '40-'45.
Op dat moment waren juist de boeken verschenen van John Terraine die het voor het eerst waagde iets positiefs te zeggen over Douglas Haig, sinds December 1915 commandant van de British Expeditionary Force. Tot die dag was Haig verguisd. Hij was de 'schuldige', en de analyses van Terraine waren aanleiding voor stormen van protest. Het was ook niet gering waarvan Haig werd beschuldigd. Hij had de beruchte Battle of the Somme verkeerd aangepakt, of zelfs zich laten verleiden door de Fransen tot dit onnodige avontuur. Die slag woedde van Juli tot November 1916, leverde 12 km terreinwinst. Er sneuvelden 420.000 Britten en 200.000 Fransen. Terraine toonde aan dat die beperkte terreinwinst de sleutel was voor de eindoverwinning in 1918.
Het zij zo.
Maar voor Bill en mij was het aanleiding om het oorlogsterrein zelf te gaan bezoeken. We besteedden er een paar week-ends aan in die jaren. Noord-Frankrijk was per slot vlakbij. De Britse oorlogsgraven gaven unieke plaatselijke informatie, over het ontstaan [meestal deel van de loopgraven, en extensie van een veldhospitaal] en het verloop van de strijd gezien vanuit dat punt.
Bill was gemotiveerd door de verhalen van zijn vader --toen al overleden-- die in die regio had gevochten. Hij gaf mij dagboeken met anderman's persoonlijke herinneringen te leen. Daarvan had hij een hele collectie. Het werd op die manier een heel persoonlijke benadering van die geschiedenis want Bill wist bovendien de typisch Britse context aan mij duidelijk te maken.
Zo veranderde mijn kijk op The Great War van die van 'geschiedenisboekjes' naar die 'van binnen uit'. Het gezichtspunt van wie het zèlf meemaakt, met als gezichtskring de loopgraven, en de oorlogkerkhoven toen ze ontstonden. Mogelijk heeft mij dat geholpen mijn eigen 'kleine oorlog', die ik zo nabij had meegemaakt, te relativeren.
Hoe dan ook, ik heb wel belangstelling voor oorlogsgeschiedenissen, maar niet om de politiek-historisch-strategische context, maar om de individuele belevingen.
Zo kwam ik gisteren met een nieuw boek over La División Azul, gebaseerd op persoonlijke dagboeken, en een paar dagen geleden viel mijn oog op een Zweeds boek over '14-'18. Het is gebaseerd op persoonlijke aantekeningen van negentien heel verschillende mensen variërend van een schoolmeisje dat een Duits regiment naar het front ziet vertrekken, tot een Engelse verpleegster in het Russische leger. Twee daarvan zijn ooggetuigen van het doden van de Ameniërs met chloorgas, iets wat Turkije nog steeds ontkent.
De Zweedse schrijver, Peter Englund, kwam er op omdat een ver familielid met zijn naam in die oorlog is gesneuveld. Zonder aantekeningen achter te laten.
_______________________________
Boekbespreking in het Spaans: JACINTO ANTÓN, La Gran Guerra a escala humana, El País, 15/03/2011. El historiador y académico sueco Peter Englund construye un ambicioso fresco sobre la contienda a partir de la investigación minuciosa de 20 personajes reales
http://www.elpais.com/articulo/cultura/Gran/Guerra/escala/humana/elpepicul/20110315elpepicul_2/Tes
Fotogalerij: http://www.elpais.com/fotogaleria/belleza/dolor/Gran/Guerra/elpgal/20110315elpepucul_2/Zes/1
Boekbespreking Engels door Peter Graves: Peter Englund, Stridens skönhet och sorg. Första världskriget i 212 korta kapitel
(The Beauty and Sorrow of War: The First World War in 212 Short Chapters), Atlantis, 2008, ISBN: 9789173532440
Spaanse vertaling: Peter Englund, La belleza y el dolor de la batalla (Roca editorial, 2011), ISBN: 978-84-9918-225-4
Het hele verhaal over het deporteren en doden van Armeniërs: http://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Genocide
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 20 Maart 2011, Laatste winterdag
De Twitter-cult moeten we taalkundig niet negatief bekijken, als zou het ontaarden in 'kretologie'. Andy Selsberg, die eerste-jaars leert hoe ze een essay moeten schrijven als aanloop voor het schrijven van wetenschappelijke artikelen de rest van hun leven, is begonnen om Twitter-achtige opdrachten te geven van 140 tekens:
--'Beschrijf in twee regels de essentie van een schoolbord'.
[Voor populaire kreten en smiley's worden punten afgetrokken]
Lange verhalen nodigen maar uit tot cliché's en plagiaat, vindt Selsberg, en hij pleit voor het belonen van bondigheid en taalcreativiteit in het eerste jaar. Het leren schrijven van research papers kan beter daarna. (100 woorden)
_______________________________
ANDY SELSBERG, Teaching to the Text Message, NYT, March 19, 2011
http://www.nytimes.com/2011/03/20/opinion/20selsberg.html
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 21 Maart 2011, Eerste voorjaarsdag
De vorige week gingen de Portugese jongeren de straat op: 'Dit is geen land voor jongeren!'. Het gaat om 40% werkeloosheid, terwijl deze generatie beter is opgeleid dat welke voorgaande dan ook. Nee! Géén toegang!
Dezelfde motivering hadden de Franse lyceïsten, en organiseerden een mede-staking toen de vakbonden protesteerden tegen de verhoging van de pensioenleeftijd:
--'Die banen worden van ons afgepakt'.
Ziedaar het generatieprobleem. Het idee van 'plaatsmaken' voor jongeren is vervangen door 'hebberigheid': Zelfgenoegzame 'baby boomers in het kwadraat' versperren de weg. Ze vormen een conservatief bolwerk waarover je alleen maar kwaad kunt maken.
Dat geldt niet alleen voor afgestudeerden en lyceïsten. Ook immigranten, Rom en 'sans-papiers' staan voor die muur. Achter die muren zitten [rechtse] populisten en het hele establishment om hun 'oude rechten' beschermen.
Fernando Vallespín analyseert die situatie onder de titel: Seamos realistas, todo es imposible [Wees realistisch, alles in onmogelijk geworden] daarmee bewust de regel van de jaren '68 parafraserend: "Wees realistisch, eis het onmogelijke".
Dat lukte toen gedeeltelijk. De seksuele bevrijding lukte, en de vastgeroeste 'autoriteit' kwam in beweging. Alleen het lukte niet om het kapitalistische systeem op losse schroeven te zetten. De hele baby boom-generatie werd daar slachtoffer van, en gaf zich over aan 'verhoging van de produktiviteit' en 'rijker' worden. Helemaal volgens de neo-kapitalistische spelregels. Dat veroorzaakte tenslotte de kloof tussen arm en rijk. Ook binnen Het Westen; dat is de 'bezorgdheid' van Vallespín.
Vallespín koos niet toevallig die '68-slogan. Hij laat zien dat jongeren altijd het begin zijn geweest van dit soort sociale omwentelingen. Oppassen dus, en ons niet laten afleiden door wat in de Arabische landen gebeurt. De wèrkelijke 'motor' is aldaar wellicht niet zozeer 'democratie', maar 'honger met de allerbeste diploma's op zak'. Ook Het Westen is op dat punt 'explosief'. Vallespín verklaart daarmee het vooralsnog raadselachtige succes van een boekje van Stéphane Hessel, Indignez-vous!, waarvan de verkoop inmiddels de twee miljoen nadert. Dat begon 21 oktober 2010 in een kleine uitgeverij in Montpellier met een 'gedurfde' oplage van 8000 [acht duizend] stuks. Inmiddels in 15 talen vertaald: Time for outrage!, Empört Euch!,¡Indignaos! In NL zou de titel kunnen luiden, "Pik dat niet!", of "Word kwaad!"
Het boekje is maar 32 bladzijden dik. Het kost drie euro, en het wordt met tientallen tegelijk gekocht om aan vrienden en kennissen te geven. In Frankrijk noemt Rue89 het: "une espèce de nouveau Petit Livre rouge".
Ik denk dat Vallespin de juiste analyse maakt. Dat boekje is het lont. Daar moeten we ons niet op blindstaren. Het gaat om de enorme bom die klaarligt, en die we niet willen --en wellicht niet kúnnen-- zien. Gene Sharp schreef een boekje over het 'hoe' van het verzet. Hessel's boekje geeft het 'waarom'. Het zit dieper dan 'democratie'.
______________________________
FERNANDO VALLESPÍN, "Seamos realistas, todo es imposible", El País, 18/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/espana/Seamos/realistas/todo/imposible/elpepiesp/20110318elpepinac_19/Tes
ANTONIO JIMÉNEZ BARCA, El héroe que escribió un 'best seller', El País, 16/01/2011
http://www.elpais.com/articulo/cultura/heroe/escribio/best/seller/elpepicul/20110116elpepicul_1/Tes
Chloé Leprince, Hessel : après l'emballement, place aux sceptiques, Rue89, 08/01/2011
http://www.rue89.com/2011/01/08/phenomene-hessel-apres-lemballement-place-aux-sceptiques-184372
Over Gene Sharp: 28 februari en 6 maart 2011
Over Stéphane Hessel: http://en.wikipedia.org/wiki/Stéphane_Hessel
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 22 Maart 2011
Met het terugkomen van mijn energie, de uitdaging om de bal weer 'gewoon' op te pakken, enzovoorts,
[Kortom met het herrijzen uit de 'ziekte', en het verdwijnen van het excuus dat het 'sowieso niet kan']
komt ook de zorg voor het genieten-van-het-moment terug.
En nu valt dit gedicht in mijn brievenbus. Dat kan niet toevallig zijn.

The Moment,
by Marie Howe

Oh, the coming-out-of-nowhere moment
when, nothing
happens
no what-have-I-to-do-today-list

maybe half a moment
the rush of traffic stops.

The whirr of I should be, I should be, I should be
slows to silence,
the white cotton curtains hanging still.

San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 23 Maart 2011
Het fenomeen Stéphane Hessel blijft mij bezighouden. Ik haalde eergisteren de analyse aan van Fernando Vallespin in El País. Hij maakte duidelijk dat de onbegrijpelijk grote populariteit van het 'waardeloze' boekje 'Indignez-vous' verwijst naar een diepere onvrede in de maatschappij. Mijn eye-opener was dat het zoeken naar 'democratie' van de Arabische Omwenteling wellicht minder door 'liefde voor democratie', dan wel door 'honger met de beste diploma's op zak' werd gedreven.
En dat kan Het Westen niet tolereren!! En 'dus' niet begrijpen. Als ze in de Arabische wereld 'democratie' bewerkstelligen, dat is het probleem van 'honger met de beste diploma's op zak' nog steeds niet opgelost. Het [Rijke] Westen heeft dat probleem óók niet opgelost. Integendeel. Het gist hier ook als je goed kijkt.
Het 'waardeloze' boekje van Hessel moet dus 'ontkend' worden. Het mooiste voorbeeld daarvan vond ik in het verzamelde commentaar dat Rue89 begin Januari, na de eerste hausse, publiceerde onder de titel: "Hessel: après l'emballement, place aux sceptiques", [Na de ondoordachte geestdrift, ruimte voor scepsis].
Zowel links als rechts komen met het opgeheven vingertje: 'nadenken is beter dan kwaad worden', 'Hessel probeert het kerstmannetje te zijn', hij is 'doorgedraaid moraliserend', enzovoorts.
Ook verklaringen voor dat succes waren niet van de lucht. [Er waren toen pas een half miljoen boekjes verkocht, nu bijna twee miljoen en vertaald in vijftien talen!!]:
--"Het komt omdat Hessel zo'n bijzondere aardige en interessante man is, met een verleden in het verzet, concentratiekampen en martelingen door de Gestapo".
De blogueur Pierre Assouline [Le Monde] vraagt echter tevens: A-t-on le droit de ne pas s'indigner? [Hebben we ook het recht om niet kwaad te worden?] want hij vindt dat Hessel doordraaft. En de blogueur van het kerstmannetje vraagt zich tòch af wat dit alles zegt voor 'onze tijd'. Goede vraag! Daar gaat het om.
Uit Californië komt de verklaring dat het succes berust op 'aanstekelijkheid'. De onvrede leeft elders-en-overal. Zij citeren het recente anarchistische pamflet "The Coming Insurrection" van het "Invisible Committee". [op beide fenomenen kom ik later terug, zet ze alvast maar in Google!!]:
--"Revolutionary movements do not spread by contamination but by resonance".
Ik heb het boekje inmiddels een paar maal gelezen. Hessel, als ex-verzetsman zegt: 'Le motif de la resistance. c'est l'indignation'. Zijn andere 'bron' is Rechten van de Mens, waar hij als redacteur aan heeft gewerkt. Wat betreft 'aktie' zijn er twee hoofdstukjes: "La non-violence, le chemin que nous devons apprendre à suivre", en "Pour une insurrection pacifique". Wat dat betreft is hij het eens met Gene Sharp:
--"Als je voor geweld kiest, vecht je met het beste wapen van je vijand".
Hessel zegt ervan: Als je geweld gebruikt laat je alle hoop varen. Hij citeert daarvoor een regel van Guillaume Apollinaire: 'Que l'espérance est violante'. In het interview op de Zwitserse TV van verleden Vrijdag herhaalde hij dat nog eens compleet: Comme la vie est lente //Et comme l'Espérance est violente.
_____________________________
'Indignez-vous' downloaden van: http://www.millebabords.org/IMG/pdf/INDIGNEZ_VOUS.pdf. Is er al een NLse versie?
Gaston Gordillo, Resonance and the Egyptian Revolution, en The Speed of Revolutionary Resonance, Critical Legal Thinking, resp 22 feb 2011 en 14 mrt 2011,
http://www.criticallegalthinking.com/?p=2318 en http://www.criticallegalthinking.com/?p=2486
Zwitserse TV, Journal 19:30, http://www.tsr.ch/video/info/journal-19h30/2998001-entretien-avec-stephane-hessel-ancien-resistant-auteur-du-livre-a-succes-intitule-indignez-vous.html#id=2998001
Gedicht Guillaume Apollinaire, LE PONT MIRABEAU, http://www.textetc.com/workshop/wt-apollinaire-2.html
of http://www.feelingsurfer.net/garp/poesie/Apollinaire.PontMirabeau.html
Ook vertaalpoging in NL: Op de Berlagebrug: http://www.nlpvf.nl/essays/op_de_berlagebrug.php?page=4
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 24 Maart 2011
Het was een verrassing om in de Sueddeutsche een interview met Udo Jürgens te lezen. Nu 76, toen een van de populairste duitse zangers. Hij leeft zonder computer, maar houdt er twee smartphones op na. E-mailen ermee is te priegelig. Daarvoor belt hij zijn assistente op die net zo vlug typt als hij praat.
Heel handig allemaal. Zijn kritische kijk stopt hij in zijn nieuwe Schlager: Kassa!!

Du bist durchschaut
Du bist durchschaut - und zwar komplett!
Bis auf die Haut und bis ins Bett!
Du wirst bespitzelt und beklaut.
Schöne, neue Welt.
Privates, das ist out,
Du bist durchschaut!

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 25 Maart 2011
De nucleaire ramp in Japan zet ons op vele manieren aan het denken. Een briefschrijver in El País wijst op de over-consumptie van alles, en van energie in het bijzonder. 'Verspilling' met andere woorden.
--"Groeien we niet te hard? Kan het niet met aangepaste technologie?"
--"Jazeker, voor aangepaste technologie is veel geld nodig. Dat kan alleen als we groeien. Groei is dus de oplossing, niet het probleem!!
Die briefschrijver wijst op de uitspraak van Serge Latouche, de franse denker die zich verdiept in 'décroissance':
--"Wie ongelimiteerde groei voorstaat op een eindige planeet is òf gek òf econoom".
(100 woorden)
_____________________________
Dit 'antwoord' is van George W. Bush die zei voor een congres van meteorologen: "Parce qu�elle est la clef du progr�s environnemental, parce qu�elle fournit les ressources permettant d�investir dans les technologies propres, la croissance est la solution, non le probl�me. Aangehaald door Serge Latouche in 'Pour une soci�t� de d�croissance'.
Serge Latouche, Degrowth economics, Why less should be so much more, Le Monde Diplomatique, English Edition, November 2004, http://mondediplo.com/2004/11/14latouche
Serge Latouche, Pour une soci�t� de décroissance, Absurdité du productivisme et des gespillages Le Monde diplomatique, Novembre 2003, http://www.monde-diplomatique.fr/2003/11/LATOUCHE/10651
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 26 Maart 2011
Sinds Vrijdagmiddag heb ik een Internetstoring. Ik dacht dat het de hele wijk betrof, of het hele eiland. Dat komt wel voor, maar dat duurt geen uren.
De service van Movistar zegt dat het aan mijn computer ligt.
Toevallig heb ik twee laptops in huis. Allebei geprobeerd. N�ppes.
Dan zou het aan mijn router liggen.
Toevallig heb ik een extra router in huis. Ook geprobeerd. O�k noppes.
Daarom ga ik straks naar het I-caf� om dit op te laden.
Dan bekijk ik mijn mail, test beide laptops op het internet, en stuur alle vrienden een "incomunicado-mededeling". Raar woord h�? "Incomunicado-mededeling" (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 27 Maart 2011
Ik heb al een paar keer geschreven over de Spaanse onderzoeksrechter Baltasar Garzón die indertijd Pinochet voor de rechter wist te slepen. In eigen land krijgt hij weerstand, want hij wil de misdaden van het Franco-regime onderzoeken. Maar het franquistische blok is nog krachtig. Ze zijn er al geslaagd Garzón van zijn functies te ontheffen omdat hij de amnestiewetten van 1977 negeerde. Maar juist het internationale recht --ook in het geval Pinochet-- legt dat soort amnestiewetten van ex-dictators terzijde als het om misdaden tegen de mensheid gaat.
Maar nu heeft het Spaanse Hoogerechtshof dat nog eens bevestigd, en verhindert zodoende 'officiëel' het onderzoek naar misdaden tegen de mensheid. Dat laatste is het argument waarmee Garzón de zaak nu voor het Europese Tribunaal voor Mensenrechten in Straatsburg heeft gebracht.
De hoogste Spaanse rechters kunnen kennelijk nog steeds niet over de Pyreneeën kijken, daarom staan ze nu wereldwijd te kijk. Het is dus geen puur Spaans nieuws meer, maar wereldnieuws. NYT wijdde er al bijna een jaar geleden een Editorial aan: An Injustice in Spain. Ik ben benieuwd wat ze er de komende dagen van zeggen. Ik ben ook benieuwd hoe het in de NLse kranten verschijnt. Het is allemaal heel spannend. De internationale reputatie van Spanje staat op spel.
_____________________________
J. YOLDI, Garzón demanda al Supremo por el caso del franquismo, El Pa&iacure;s, 26/03/2011,
El juez recurre al Tribunal de Derechos Humanos
http://www.elpais.com/articulo/espana/Garzon/demanda/Supremo/caso/franquismo/elpepiesp/20110326elpepinac_9/Tes
NATALIA JUNQUERA, ENTREVISTA: HELEN DUFFY Abogada de Garz&oacure;n en Estrasburgo
"Jueces y juristas de todo el mundo apoyan la iniciativa", El Pa&iacure;s, 26/03/2011
http://www.elpais.com/articulo/espana/Jueces/juristas/todo/mundo/apoyan/iniciativa/elpepiesp/20110326elpepinac_8/Tes
Mijn Dagboek, 24nov2008, 9apr2010 en 13mei2010
Editorial, An Injustice in Spain, NYT, April 8, 2010, http://www.nytimes.com/2010/04/09/opinion/09fri2.html
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 28 Maart 2011
Met het internet was het 'behelpen' dit weekend, maar gelukkig werkte de telefoon wèl, en --tot mijn verrassing-- óók het oude trage telefoonmodem. De bal ligt opnieuw bij de service van Movistar. Straks zal ik ze weer eens achter de broek zitten.
Mijn reisbrieven kreeg ik zodoende toch de deur uit, en op de blogs. Behalve over een folkloristische bijzonderheid van dit eiland, gaat het over mijn herstel. Niet gek tot op heden. Over de toekomst wilde ik schrijven dat ik --net als de lezers-- uitkeek naar de volgende reisbrief. Bij nader inzien liet ik dat onzinzinnetje weg. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 29 Maart 2011, Aankomstdag Ghislaine
Gery reageerde op mijn column van Vrijdag --die met dat knullige citaat van zeuntje Bush: 'Groei is dus de oplossing, niet het probleem!!' Die column eindigde met:
'Wie ongelimiteerde groei voorstaat op een eindige planeet is òf gek òf econoom'.
Dat is een uitspraak van Serge Latouche, de Franse denker die zich verdiept in 'décroissance'.
Gery haalde ter ondersteuning A. L. Snijders aan, de NLse schrijver van ZVK's [Zeer Korte Verhalen] die op zijn beurt weer de taomeester Kristofer Schipper citeert:

Het Taoïsme is een belangrijke rem op de wagen van de eeuwige vooruitgang. Vooruitgang is schitterend, maar als het werkelijk iets moet worden, moet je ook instaat zijn om het tegen te houden, anders wordt het een obsessie.

--"Teveel sociale lasten is misschien wel slecht voor de bank, maar te weinig ook, want het is slecht voor de community, en dus ook voor de bank"

Playa de Santiago, Hotel Tapahuga, 30 en 31 Maart 2011
Geen column. Vacantie met Ghislaine.
terug eerste dagboekregel

Einde Mijn Dagboek Maart 2011