Sevilla, Hotel Bécquer, Donderdag, 1 December 2011, reisdag
Ik schrijf wel in de loop van de dag, onderweg, of vanavond, als ik terug ben op La Gomera. Nu moet ik 'inpakken en wegwezen'.
Onderweg, boven de Atlantische Oceaan 14:30 MET:
Ik was vroeg op het vliegveld. Ik had een zee van tijd voor de veelbelovende fruitlunch. Drie peren die op z'n aller-allerbest waren, en twee bananen toe. Ik had de peren thuis gewassen en in papieren zakdoekjes gewikkeld, want het velletje scheurde al, en het sap droop al er uit. Toen ik daar aan een cafétafeltje in beet, droop het langs mijn kin en tussen mijn vingers. Lastig maar heerlijk! Juste au point! Met dozijnen totaal doorweekte Spaanse mini-servetjes gooide ik ieder klokkenhuis in de afval. Tenslotte kon ik ook mijn handen en mijn gezicht wassen. Wat een sappige lunch!! (100 woorden)
Op het busstation van Santa Cruz 16:15 GMT:
De reis verliep voorspoedig. Het openbaar vervoer in Sevilla zorgde voor vertraging, maar ik had tijd om dat op de vangen. Het vliegtuig was half vol, vertrok vijf minuten te vroeg, en kwam vijftien minuten te vroeg aan. Ik had een tijdschrift over de Android gekocht om mijn nieuwe 'streelfoontje' wat beter te leren kennen. Als ik niet sliep las ik dat. De bus ging ook snel. Maar nu wacht ik op de bus naar de boot van 19:00 in de haven Los Cristianos. Die vertrekt om 17:30. Nu lees ik van Dimitri Verhulst De Intrede Van Christus In Brussel. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 2 December 2011
Ieder jaar, maar dan wat vroeger in het seizoen --begin oktober meestal-- vertrekken vanaf La Gomera roeiers die de Atlantische Oceaan oversteken. Ik heb daar niet ieder jaar over geschreven, want het wordt 'gewoon' voor mij. Het gaat dan om een groep die met een begeleidingsschip [voor de veiligheid] samen oversteken. Nu moet je niet denken dat zo'n begeleidingsschip [permanent] zichtbaar is. Ook elkaar zien is hoge uitzondering na de eerste uren. De werkelijke routes lopen heel ver uiteen. Steun krijgen van dat schip, of van een andere boot, is een diskwalificatie, want het is een wedstrijd. Een paar jaar geleden viel van een van de boten de ontzoutingsinstallatie uit en werd gered door het begeleidingsschip. Tja, zonder zoet water kom je niet ver met die gevriesdroogde maaltijden die ze bij zich hebben.
Voor de tocht vanaf La Gomera wordt de route van Columbus gevolgd. Deze keer is de bestemming Barbados. Het persbericht van de organiserende organisatie spreekt van World's Toughest Rowing Race, maar insiders vinden het de gemakkelijkste. De zeestroom en de passaatwind helpen. Columbus vertrok per slot ook van La Gomera op 6 september en deed er vijf weken over. Onder roeiers wordt 'vijftig dagen' als een 'heel mooi' gezien al deden twee Nieuwzeelanders het in 41 dagen, 1 uur en 55 minuten.
Veel ruiger zijn de solo roeiers die zonder begeleidingsschip hun tocht maken, zoals de Franse vrouw die solo van Canada naar Spanje roeide in 115 dagen en niet volgens eenduidige zeestromen en passaatwinden. Ik schreef erover 19 Oktober 2003. Er zijn verschillende websites die verslag doen van deze avonturen. Daar staat ook het recente persbericht dat Laura Dekker zojuist in stilte [wegens piratengevaar] de Indische Oceaan is overgestoken, haar derde oceaan op haar solo-zeiltocht rond de wereld.
De groep die nu druk bezig is met reisvaardig maken vertrekt a.s. Zondag. Ik had voor mijn vertrek naar Delft en Sevilla al een paar roeiboten zien liggen, maar nu was het 'lekker druk'. Er zijn twee zespersoons teams deze keer, maar ik zal morgen eens kijken of het ook zespersoons boten zijn. Een paar jaar geleden zag ik een vierpersoons team op een tweepersoons boot vertrekken. Zij konden elkaar dus aflossen. Het gaat om zeventien boten waaronder twee solisten en twee zespersoons. Bij de tweepersoonsteams is een vader-en-zoon team. De vader is 63 en doet het voor de tweede keer. Ook roeit een echtpaar mee. De boten zijn eigendom van commerciële organisaties, die ze verhuren en begeleiden. De teams worden gesponsord door diverse charitatieve stichtingen die daarmee publiciteit verwerven. Dat is het financiële plaatje.
Om de tocht te volgen kun je het beste beginnen bij de site van de organisatie, in dit geval Talisker Whisky Atlantic Challenge 2011. Die geeft een algemeen verslag met o.a. de posities. [Nu allemaal 28°05'23N 17°06'34W, dat is de haven alhier]. Maar de teams en de sponsors hebben hun eigen sites waar ze verslag doen, meestal veel gedetailleerder en persoonlijker; vaak gebaseerd op telefonisch contact met de fans. Het is niet meer zoals vroeger in de jaren '50 en '60 met de mensen die vanuit La Gomera met kleine boten illegaal naar Venezuela vluchtten. Van velen werd nooit meer iets vernomen.
________________________
Info over dergelijke oceaanavonturen: http://www.explorersweb.com/oceans/
Laura Dekker, TeenSailor: Dekker finished her third ocean: http://www.explorersweb.com/oceans/news.php?id=20511
Alle teams met name: http://www.prnewswire.co.uk/newsindex.shtml?/cgi/news/release?id=341564
Talisker Whisky Atlantic Challenge 2011: http://taliskerwhiskyatlanticchallenge.com/
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 3 December 2011
Gisteravond werd het laat. "Spaans laat", want na elven gingen we pas dineren. Cenar heet dat hier. Ik praktiseer dat niet, maar hier is het is gewoon. Zeker zoals gisteren na het optreden van Ballet de Moscú met El Cascanueces, De Notenkraker, van Pjotr Tchaikowski. Margarita had een tafel gereserveerd voor ons zevenen, want het uitje was meteen bedoeld om haar verjaardag in kleine kring te vieren. Zodoende lag ik pas om twee uur in bed.
Dit stukje 'cultuur' was deze keer niet blijven steken bij de grote eilanden, maar ook naar kleintjes gegaan, zoals naar 'ons' La Gomera. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 4 December 2011
De wandeling van vandaag was 'de kroon op het werk' van de laatste maanden. Vanuit Cessenon meldde ik 11 juni dat ik was begonnen het gewone wandelen weer te leren. Maar ik ging er te hard tegenaan zodat ik in 'overtraining' terecht kwam. Dat betekende dat ik mij lange tijd strikt aan een maximum van 1 à 2 uur moest houden. Ik beschreef dat in een terugblik op 7 oktober als ik voor het eerst weer drie uur loop.
Die trend kon ik voortzetten toen ik op La Gomera aankwam. Ik had niet helemaal de hand in de geplande afstanden, maar 7 november beschrijf ik een wandeling van drie uur, en 14 november een van vier uur; en tevens een stuk pittiger. Vandaag, na mijn afwezigheid, wandelde ik weer met wandelclubje van Margarita. Het werd een tocht naar Hermigua. Prachtig, want langs die weg zie je de vegetatie van de 'onze' Zuid-West helft van het eiland op een bepaald punt vrij snel veranderen in de veel 'nattere' vegetatie van de Noord-Oost helft. Dat komt overigens van de N.-O. passaat die op de N.-O. helft alle regen verliest en 'onze' helft in de 'regenschaduw' laat. De wandelroute staat haaks op die scheidingslijn. Vandaar die duidelijk zichtbare verandering van de vegetatie.
Ik had die wandeling al eerder alleen gemaakt, en een keer met Margarita een paar jaar geleden. Toen liepen we helemaal vanaf huis. Dat was ruim zeven uur. Nu kozen we een startpunt waar we met de auto heen moesten, maar die a.h.w de eerste twee uur geleidelijke stijging 'oversloeg', maar daardoor begon met een 'zeer pittig' steil wandelpad van iets minder dan een uur. Daarna was het, zonder al teveel hoogteverschillen, een rustig pad van ruim twintig kilometer. Daar deden we ruim vijf uur over, zodat het totaal uitkwam op zes uur. Na aftrek van de pauzes, was het 5+ uur. Met een lijnbus konden we terug naar onze auto's. Die 'vijf uur' was het ideaal wat ik in Cessenon had willen verwezenlijken, maar niet haalde.
Die 'magische' vijf uur kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Dat was mijn wandeling in Cessenon als ik mijn broer Jan in Olargues opzocht. Dat gebeurde om de paar weken. Daarna bracht hij mij met zijn auto naar huis, en ik maakte dan een maaltijd voor hem en zijn vrouw Leny. Dat was 'traditie' geworden. Hij woonde aan de andere kant van de berg, en de afstand was dertig kilometer. Dat deed ik in vijf uur 'pittig' doorlopen. Beide wandelingen zijn verder heel vergelijkbaar. Vandaar de magische 'vijf uur'. Vandaar dat ik het in de aanhef 'de kroon op het werk van de laatste maanden' noemde.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 5 December 2011, Mineke jarig
Vandaag heb ik een Belangrijke Mededeling voor regelmatige lezers van Mijn Dagboek. Jullie weten dat ik 'geen dag oversla', want ik geef het de hoogste prioriteit. Ik gebruik er mijn meest creatieve uurtjes voor, namelijk direct na het opstaan [om vijf uur] tot een uur of acht à negen. Later op de dag kan ik natuurlijk ook schrijven, maar lang niet zo creatief. Dat is mijn dagritme sinds vele jaren.
Maar nu heb ik het plan opgevat een boek te schrijven, en daar heb ik 'creatieve uurtjes' voor nodig. Natuurlijk werk ik al aan dat boek, noteer ideeën en maak schema's. Ik heb intussen een inleidend hoofdstuk geschreven van drie duizend woorden, maar nu ga ik er 'èchte tijd' voor vrijmaken want het moeten zo'n dertig duizend worden. Daarom zal ik de komende tijd op Dinsdag, Woensdag en Donderdag géén column schrijven. [Ik ben trouwens benieuwd hoe mij dat zèlf bevalt: Het is 'deel van mijn leven' geworden.]
Ruim een jaar geleden werkte ik ook aan een boek, en ik stond op het punt een dergelijke beslissing te nemen toen 'het ongeval' roet in het eten gooide. Ik moest alle zeilen bijzetten om mijn dagelijkse column te realiseren. Dat is nu definitief voorbij zoals ik gisteren schreef. Dat boek zou over Zuid Afrika gaan. Als afscheid, omdat ik er wegens de toenemende onveiligheid niet meer heen kon /wilde.
Dat Afrika-boek komt er nog wel van, maar nu heb ik een ander thema dat mij fascineert sinds ik in 2007 enkele maanden doorbracht in een oude-mensenhuis in Geraldton in West Australië. Ik hield er 'onvoltooide gevoelens' aan over, schreef ik 5 april van dat jaar: "Ik ben oud, dus hoef ik helemáál niet(s) meer. Behalve enkele rituelen, óók geen zelfverzorging van geest en lijf. Slow motion suicide".
Het was te omvangrijk om er columns over te schrijven, en ook enkele essays bleven in de 'poging' steken. Nu wordt het een boek.
Dat idee werd dit voorjaar nog eens gestimuleerd door een boek over een aanpalend thema waar ik mee in aanraking kwam en dat dezer dagen is verschenen. Het zijn tien 'cases' van mensen die van hun pensioenleeftijd gebruik maken om een 'pittige wending' aan hun leven te geven. Heel boeiend, en het tegendeel van wat die oudjes in Geraldton deden. Het boek heet 'Ik Doe Het!' met als ondertitel 'Van Dromen Naar Doen Na Je Pensioen'. Je kunt het boek alvast doorbladeren op het internet. Door de mooie uitvoering met foto's is het nogal 'coffee table'. Een mooi cadeau dus voor 50-plussers.
De druppel die wellicht de emmer deed overlopen was een ontmoeting afgelopen zomer met een zeer verstandige en ontwikkelde 77-jarige die mij zei:
--"Als ik toch geweten had dat ik op deze leeftijd zo gezond zou zijn, dat had ik het 'toen' anders aangepakt".
--"Maar dat kan toch nog" zei ik.
--"Nee, nu is het te laat", antwoordde hij ontwijkend. Daar zat de kern.
Ik ben mij gaan verdiepen in de vooroordelen die zelfs 'verstandige mensen' zoals jij en ik verhinderen adequate beslissingen voor hun oude dag te maken. Die zijn heel verraderlijk en diep geworteld. Daarover heb ik goed nagedacht en rondgekeken: Als 80-plusser.
_________________________
Mireille Goedkoop, IK DOE HET! Van dromen naar doen. November 2011, eigen uitgave, ISBN 9789081713719, €19,95
Persreakties: http://www.ik-doehet.nl/pers, Promotiefilm in vijf delen: http://www.youtube.com/watch?v=AmqLZMflqAA
De inleiding van trendwatcher Adjiedj Bakas is heel informatief; http://www.youtube.com/watch?v=0K-B7i2aDVs
Bladeren en bestellen: http://www.ik-doehet.nl/blader-door-het-boek http://www.ik-doehet.nl/bestel-het-boek
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 6 December 2011, Hettie en Margreet jarig
San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 7 December 2011
San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 8 December 2011
Voorlopig zal er op Dinsdag, Woensdag en Donderdag geen column zijn.
Zie Mijn Dagboek 5 December.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 9 December 2011
Ziezo, terug van weggeweest. Drie ochtenden mijn column overgeslagen om de handen vrij de hebben voor Het Boek. Hoe is dat bevallen?
Slecht en goed tegelijk. Slecht omdat ik niet kon doen zoals ik mij dat had gedacht, telkens een aantal paragrafen of een hoofdstuk schrijven. Goed, omdat in nu denk een betere aanpak te hebben. Maar confronterend was het wel.
Ik heb nog nooit een boek geschreven. De boeken die ik produceerde waren samenvoegingen van eerder geschreven stukjes, zoals Het Kado, dat ik voor mijn 80ste samenstelde uit verhalen en dagboekstukjes die ik de voorafgaande vijftien jaar had geschreven. Nu had ik mij voorbereid door allerlei losse invallen en thema's te ordenen, door bronnen te noteren, en tenslotte door een inspirerend inleidend hoofdstuk van drieduizend woorden te schrijven waarin ik mijn motivering en het thema in klare taal 'vertelde'. Ik vond mezelf startklaar ..... Tot ik Dinsdagochtend aan de startlijn stond.
Mijn 'plan' motiveerde niet. Het bevatte teveel en te weinig details. Dat moest heel anders begon ik te ontdekken, en op die manier onderging ik een nieuw leerproces. Ik herkende wat een ervaren generaal ooit zei:
--"Het eerste wat sneuvelt in het eerste contact met de vijand is het oorlogsplan".
Ik begon de begrijpen hoe zo'n plan er wèl uit moet zien. Ik 'begon', want dat proces gaat voorlopig door. Ik 'begon' mijn 'vergissingen' doorzien.
Het schrijven van een column, om in militaire termen te blijven, is als een 'battle run'. Het begint wat verward, maar snel wordt het doel helder, en dan is het dóórlopen, geïnspireerd dóórhollen, tot de zaak rond is. Het is zelfs niet belangrijk of het met de oorspronkelijke ideeën klopt; als het op zichzelf maar 'een inspirerend gaaf geheel' is dat tot tevredenheid stemt.
Maar zo werkt het niet voor een compleet boek. Om nog even in militaire termen te blijven: Dat lijkt meer op een complete veldslag, waar diverse eenheden zorgvuldig gepland op verschillende manieren bijdragen aan het eindresultaat. Nog erger, het lijkt op een veldtocht, een veroveringstocht met meerdere onvoorziene veldslagen, en, inderdaad, ook hier en daar een fraaie geïnspireerde 'battle run'.
Kortom, ik ben terug bij 'af'. Ik heb de bladen met de Post It's, waarmee ik de losse ideeën sorteerde, weer voor de dag gehaald. Op zoek naar een Nieuwe Aanpak. Het overkoepelende thema en inspiratie is niet gewijzigd. Dat koester ik zorgvuldig.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 10 December 2011
Het recente rapport van het IPCC [Intergovernmental Panel on Climate Change] vanuit Kampala, Uganda, ter voorbereiding van de The United Nations Climate Change Conference, Durban 2011, heeft de pennen al in beweging gezet. Ik meldde in 2007, bij het vorige rapport, hoezeer die wetenschappelijke discussie was verpolitiekt. Niemand minder dan de Franse tophistoricus Emmanuel Le Roy Ladurie mengt zich in de discussie met een opinieartikel in Le Monde: Vers un désastre climatique?
Hij is bekend om zijn minutieuze analyse van feiten en observaties uit het verleden zoals dat in Frankrijk heeft geleid tot de school van Les Annales. De gevonden feiten worden geanalyseerd met de methodes uit de sociale wetenschappen. Dat leidt tot een inzicht in de mentaliteit van de betrokken historische periode. Ladurie gebruikte indertijd de protocollen van de verhoren van ketters door de Inquisitie voor een beschrijving van het Occitaanse dorpje Montaillou. Dat boek werd wereldwijd een succes. In Nederland onder de titel Montaillou, een ketters dorp in de Pyreneeën (1294-1324). Op dergelijke wijze onderzocht hij ook het sociale verschijnsel 'hekserij' en ontdekte hoezeer het gewone volk aan de ene kant, en de [kerkelijke] rechtbanken aan de andere kant daarover volkomen verschillende belevingen hadden.
In zijn inleiding zegt Ladurie dat hij de arena niet betreedt als klimaatdeskundige. Hij is niet meer dan een 'geïnformeerde leek' die de belangrijke studies daarover heeft gelezen. Wat hij echter wèl meebrengt is zijn levenslange ervaring met de geschiedenis van het klimaat van lang vóór de tijd dat er gerichte meteorologische metingen werden gedaan. Hij heeft daarover een driedelig standaardwerk geschreven onder de titel Histoire humaine et comparée du climat. In 2007 verscheen daarvan een korte versie in de vorm van gesprekken met de wetenschapsjournaliste Anouchka Vasak.
Over de moderne wetenschappelijke waarnemingen van de klimaatverandering, met name de temperatuurstijging, is hij kort: Hij vindt die 'geloofwaardig'. Waar hij echter ook op wijst is de samenhang van klimaatveranderingen met sociale conflicten, oorlog, geweld, revoluties. Hij deelt die opvatting met de Amerikaanse historicus Geoffrey Parker die met name het 'crisisjaar' 1640, waarin Europa, met Nederland [De Republiek] in het centrum, in grote omwenteling verkeerde, heeft geanalyseerd. Burgeroorlogen, godsdienstoorlogen, ideologische conflicten, controverses over Verlichting en Democratie, en wat al niet meer.
Dat was echter ook een tijd van klimatologische rampen die in geschiedenisboeken zelden wordt genoemd, en zeker niet in samenhang worden gebracht. Parker heeft dat verband wereldwijd, en over grote historische perioden, onderzocht en bevestigt. De verpolitiekte discussie over het nieuwe IPCC zal daarvan een begin zijn. De machtsovername van de VS door China en die van het Christendom door de Islam worden wellicht begeleid door klimaatveranderingen. Of veroorzaakt? Wie zal het weten?
____________________________
Emmanuel Le Roy Ladurie, Vers un désastre climatique ?, LE MONDE 03.12.11
http://www.lemonde.fr/idees/article/2011/12/03/vers-un-desastre-climatique_1613079_3232.html
Emmanuel Le Roy Ladurie, Abrégé d'histoire du climat du Moyen Âge à nos jours, entretiens avec Anouchka Vasak, Fayard, 2007, (ISBN 978-2-21363542-2)
Parker, Geoffrey. "Climate and Catastrophe: The World Crisis of the 17th Century." Hoor- en videocollege. 19 april 2007.
http://arcade.stanford.edu/geoffrey-parker-climate-and-catastrophe-world-crisis-of-17th-century
Ook van mijn box.net: http://www.box.com/s/p92bc2l7dohd4gjfo18c
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 11 December 2011
De column van gisteren liet de samenhang zien van klimaatveranderingen met sociale conflicten, oorlog, geweld, en revoluties. Met onze grote klimaatveranderingen voor de boeg, wees ik op de komende machtsovernames: De VS door China en het Christendom door de Islam. Daar komt bij dat 'iedereen' denkt dat de wereld steeds gewelddadiger wordt. Dat belooft wat, zou je kunnen zeggen.
Maar dat laatste 'vooroordeel' wordt met grondig cijfermateriaal onderuit gehaald. In NYT van een paar weken geleden onder de titel 'Are we getting nicer?', wijst Nicholas D. Kristof op de studies van Steven Pinker in zijn boek Better Angels of Our Nature, Why Violence Has Declined.
Deze eeuw, die begonnen is met '11 September' en de genocides van Darfur, en de 20ste eeuw met zijn twee wereldoorlogen, moet je eens vergelijken met de 17de eeuw. De historicus Geoffrey Parker behandelt in het hoorcollege dat ik gisteren aanhaalde, The World Crisis of the 17th Century, nogal wat details van die ellende. Kristof haalt uit de studie van Pinker cijfers over die periode: De 20ste eeuw, met zijn niet geringe oorlogen en genocides, doodde drie procent van de mensheid. De dertigjarige oorlog [onze 80-jarige oorlog!] doodde een derde van de Duitse bevolking.
Wij worden 'bedrogen' door het bekende effect dat we de onze eigen tijd door een vergrootglas zien waarvan we ons niet bewust zijn. Het 'nieuws' bombardeert ons met gewelddadigheden. Joshua S. Goldstein met zijn recente boek Winning the War on War: The Decline of Armed Conflict Worldwide, wijst daar ook op. 'Geweld' wordt sterk uitvergroot, en is lang niet altijd het belangrijkste van een conflict. Zo schreef ik eerder hoe François Furet de Franse Revolutie ontmaskerde wat betreft de rol van geweld. Ook de [overdreven] rol van geweld bij de revoluties van Fidel Castro kon op die manier worden ontmaskerd. [o.a. Mijn Dagboek 12 December 2007].
Het onderzoek van de betrokken historici richt zich niet alleen op oorlogsgeweld. Ook gewone moord neemt af. In Engeland zou het sinds de 14e eeuw met 90% zijn afgenomen. Terwijl 'genocide' nog normaal was in de Bijbel ['thou shalt save alive nothing that breatheth', Deuteronomy 20:16.] en bij de verovering van 'onze' koloniën, wordt de genocide waar huidige regeringen zich aan vergrijpen, keurig afgedekt met lobbyisten en PR-bedrijven. Dat wijst op mentaliteitsverandering.
Inderdaad, we moeten aannemen dat de rol van de Verlichting, en in het kielzog daarvan de recente bevrijdingsbewegingen, mensenrechten enzovoorts begint door te werken.
--'De progressieve ideeën van de voorhoede die daar een eeuw geleden over begon, liggen nu achter bij de conservatieve ideeën van vandaag', constateert Kristof laconiek.
Goed kans dat het geweld bij de komende 'klimaatongeregeldheden' meevallen. We leren 'geweldloos' revolueren.
________________________
NICHOLAS D. KRISTOF, Are We Getting Nicer?, NYT, November 23, 2011, Behind the headlines, war is declining and humanity is becoming less violent, less racist and less sexist. http://www.nytimes.com/2011/11/24/opinion/kristof-are-we-getting-nicer.html
Carl Zimmer, Profiles in Science: Steven Pinker, Human Nature's Pathologist, NYT, November 28, 2011
http://www.nytimes.com/2011/11/29/science/human-natures-pathologist.html
Peter Singer, Is violence History?, NYT Sunday Book Review, October 6, 2011. Bespreking van Steven Pinker's Better Angels of Our Nature, Why Violence Has Declined, Viking
http://www.nytimes.com/2011/10/09/books/review/the-better-angels-of-our-nature-by-steven-pinker-book-review.html
Joshua S. Goldstein, Winning the War on War: The Decline of Armed Conflict Worldwide, Sept. 2011) http://joshuagoldstein.com/
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 12 December 2011
Voor een deel van de Amerikanen is het naderen van de Kersttijd een reden om de relatie met de religie van hun jeugd op te frissen, vindt Eric Weiner. Niet voor hem, schrijft hij in NYT, Americans: Undecided About God? Amerikanen die toch bekend staan als openhartige praters doen er het zwijgen toe als het over hun relatie met God gaat. Een genuanceerd gesprek daarover is onmogelijk omdat er slechts twee kampen lijken te bestaan. Dat van de True Believers die iedereen naar de verdoemenis wensen die niet 'gelooft', en dat van de Angry Atheists.
Demografische analyse verheldert niet veel. Er is een sterk groeiende groep is van 12% zonder religieuze binding. Hij noemt ze Nones. Onder jongeren loopt dat op tot een kwart. Religieuze organisaties lopen weliswaar leeg, maar dat betekent niet dat de mensen weglopen voor 'God': 93% blijkt in God of een Hogere Macht te geloven. Slechts 7% beschrijft zich als atheïst. De Nones, voor zover geen atheïst, zwerven heen-en-weer tussen van alles, Soefisme, Kabbala, Katholicisme, Judaïsme enz.
Anderen verklaren de toename van de Nones uit de binding van politiek en religie. De god-discussie is als het ware gepolitiseerd. Weiner zelf, in een boek dat hij kortgeleden heeft geschreven onder de titel Man Seeks God: My Flirtations with the Divine, haalt Jung aan die van mening was dat de moderne mens minder spiritueel was wegens 'overnutrition'. Dat verklaart, volgens Weiner, dat vasten zo'n grote rol speelt in veel religies: It's not easy finding God on a full stomach, badineert hij.
Het boek beschrijft zijn zoektocht in de religies waar hij is ingedoken om het helemaal mee te maken, en noteert terloops dat er 9900 beschikbaar zijn. Het boek wordt in Washington Post besproken door Brian Frazer, zelf ook zo'n zoeker in het spirituele. Hij vindt zichzelf hypochondrisch en zocht onder andere heil bij Tai Chi, serotonin blockers en Kabbala. Zijn 'reisverslag' daarover heet: Hyper-chondriac: One Man's Quest to Hurry Up and Calm Down. Het zijn dus allebei moderne ontdekkingsreizigers.
De Nones, waartoe Weiner zich rekent, hebben niet zoveel op met Waarheid: truth is what works. Als je van een of andere religieuze praktijk liefdevoller wordt, en minder kwaad, dan is dat OK. Je moet de 'God' ook met enige distantie kunnen bekijken, en hij citeert Chesterton: "It is the test of a good religion whether you can joke about it".
Voor mij zijn deze 'God en Hogere Macht' zoekers mensen die de uitspraak van Nietzsche nog niet ten volle ter harte hebben genomen. Zolang iemand zoekt naar een Hogere Macht om de verantwoording voor zichzelf af te schuiven, blijf ik sceptisch.
Wat mij meer vertrouwen geeft, is zijn besluit dat het niet gaat om een nieuwe religie, maar op een andere manier om met religie om te gaan. Zoeken naar een 'religieuze ruimte' waar je mag twijfelen, die experimenteren aanmoedigt en waar je het woord God probleemloos mag uitspreken. We need a Steve Jobs of religion, om dat uit te vinden zegt hij tenslotte.
[Dus toch weer op een ander wachten om dat te realiseren. Hummm].
_______________________________
ERIC WEINER, Americans: Undecided About God?, NYT, December 10, 2011
http://www.nytimes.com/2011/12/11/opinion/sunday/americans-and-god.html
Brian Frazer, "Man Seeks God" by Eric Weiner. Washington Post, December 9, 2011
http://www.washingtonpost.com/entertainment/books/man-seeks-god-by-eric-weiner/2011/11/21/gIQASRJgiO_story.html
Het boek van Brian Frazer: http://www.amazon.com/Hyper-chondriac-Mans-Quest-Hurry-Calm/dp/B001PO64Y6/
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 13 December 2011
San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 14 December 2011
San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 15 December 2011
Zie Mijn Dagboek 5 December.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 16 December 2011
Verleden weekend verschenen twee artikelen waar ik al zo'n beetje op zat te wachten. Allebei in Le Monde, en wellicht is dat niet toevallig, want in Frankrijk begint men nu de knelling van de financiële crisis ook 'officieel' te voelen. Het cordon van notabelen geeft kennelijk toe dat er 'in de wereld' iets grondig mis is dat ook Frankrijk zal raken. Het gaat om de ontdekkingen van twee hooggeschoolden in de moderne fysica, een Engelsman en een Fransman, die met hun kennis in de financiële wereld terecht zijn gekomen en daar ontstellende ontdekkingen deden. Maar 'de tijd was er nog niet rijp voor': Hun ontdekkingen gingen in de doofpot.
De Fransman, Rama Cont, die in 2010 de internationale toponderscheiding in de wiskunde kreeg, de Fields Medal, heeft intussen de benen genomen, en werkt nu aan de Columbia University als directeur van het Center For Financial Engineering. Financial Engineering is volgens hem een van die interdisciplinary fields, [that] often fall through the cracks of traditional disciplines like economics, mathematics and statistics. Het gaat over financiële epidemieën, en over discontinuïteiten.
De Engelsman, Nick Dunbar, wordt in Le Monde, in hun Lettre de la City over de Londense financiële wereld, de Tintin dans la finance genoemd: Kuifje. Geboren en getogen Londenaar schijnt hij ook een beetje op Kuifje te lijken met zijn mopneus. Deze briljante student van de moderne fysica stortte zich in de journalistiek en redigeerde het blad voor insiders Risk Magazine. Daar analyseerde hij in 2003 de 'oppoetsing' [lees bedrog] van het Griekse staatsbudget met behulp van Goldman Sachs die in 2001 had plaatsgevonden. De Griekse regering en Goldman Sachs wezen die aantijging zó luidruchtig van de hand dat zelfs Financial Times zich terugtrok.
Nu is Dunbar, behalve een even hardnekkige onderzoeksjournalist als Kuifje, ook gezegend met didactische gaven die hem in staat stellen uiterst ingewikkelde zaken scherpzinnig uit te leggen. En zo begon hij boeken daarover te schrijven die nu, eindelijk, ook Frankrijk hebben bereikt.
Hij schreef ook een boek over de debacle van 1998 toen het hedge fund LTCM, Long Term Capital Management instortte en met publieke middelen moest worden gered. Er zaten twee Nobels in het bestuur, Myron Scholes en Robert C. Merton, maar die hadden 'niets gezien'. Die debacle had een waarschuwing kunnen zijn voor wat later in de financiële wereld uitgebreid werd nageaapt: Banken werden hitsige casino's.
Dank zij de didactische kwaliteiten van Dunbar kun je dat nu heel helder en gedetailleerd nalezen in een Wikipedia artikel waarin Dunbar vaak worden aangehaald.
Op die manier kunnen alsnog verhelderende inzage krijgen in de financiële manipulaties waarvan we wereldwijd slachtoffer werden, en wellicht nog steeds zijn.
________________________
Marc Roche, Nick Dunbar ou Tintin dans la finance, Lettre de la City, Le Monde, 13.12.11
http://www.lemonde.fr/economie/article/2011/12/13/nick-dunbar-ou-tintin-dans-la-finance_1617993_3234.html
Cédric Villani, Dans les entrailles des cygnes noirs, Le Monde, 10.12.11 [Het verhaal van Rama Cont]
http://www.lemonde.fr/economie/article/2011/12/10/dans-les-entrailles-des-cygnes-noirs_1615361_3234.html
Prof. Cont Wins French Research Prize [interview], http://engineering.columbia.edu/prof-cont-wins-french-research-prize
Ook over Rama Cont: http://www.ieor.columbia.edu/fac-bios/cont/faculty.html
Website van Nick Dunbar, met helder commentaar op de nieuwste financiële trucs: http://www.nickdunbar.net/
Wikipedia over LTCM: http://en.wikipedia.org/wiki/Long-Term_Capital_Management
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 17 December 2011
--"Le temps des explications en profondeur est venu. Le climat s'est durci".
--"De tijd voor grondige uitleg is aangebroken, het klimaat is verhard".
Dat zei Nick Dunbar, het 'Kuifje van de financiële wereld', in het interview dat ik gisteren aanhaalde. Dat was ook de reden waarom ik gisteren schreef dat ik al zo'n beetje zat te wachten op dat soort artikelen. Wanneer zou deze verduiveld ingewikkelde materie in de gewone pers komen? Wat bewoog, bijvoorbeeld, Cameron deze week om de voorstellen van Merkel-Sarkozy af te wijzen? Berichten wezen er op dat de The City het niet eens was met die 'regulations' van Merkel-Sarkozy. Waarom precies? Moet dit casino-gedoe van de banken dan maar voortduren? Het is tijd voor enige regulering.
The City heeft politiek de wind in de zeilen, want op het vasteland wordt al geroepen dat de voorstellen van Merkel-Sarkozy, althans de manier waarop ze ons worden 'opgedrongen', ondemocratisch zouden zijn.
Dunbar schreef kortgeleden een boek over die 'duivelse' ingewikkeldheid onder de titel The Devil's Derivatives, over die 'afgeleide producten', abstracties van abstracties, waarin niemand de weg meer weer. Dat was de reden waarom hij in Le Monde werd geïnterviewd, hoewel het boek nog niet in het Frans is vertaald. De duivel is trouwens vaker met de 'abstractie geld' in verband gebracht. Goethe deed het met zijn Faust toen de geldschepping werd 'uitgevonden'. Dat kon alleen een duivels plan zijn.
Het eerdere boek van Dunbar, dat ik gisteren aanhaalde over de debacle in 1998 van het hedge fund LTCM, heette trouwens 'Inventing Money'. Gebakken lucht. Maar dat casino-gedoe heeft wel reële gevolgen waarvoor de belastingbetaler moet opdraaien.
Dat 'gedoe' vraagt dus om regulatie, maar welke? In de VS is de zgn Volcker-rule in de maak, en de Democraten hebben Dunbar uitgenodigd daarover een gesprek te hebben. Op zijn website van Dinsdag jl schrijft hij daarover en legt metéén uit waarom The City tegen het invoeren 'regulatie' is: Het zou de crisis nog méér verergeren rekenen ze ons voor, en Cameron trapt daar om politieke reden in. Niks grondige analyse.
Wat die 'derivaten' werkelijk waard zijn blijft een 'duivels' raadsel. De twee Nobels die bij het fiasco van LTCM waren betrokken, hadden in 1997 hun Nobel gekregen voor hun 'new method to determine the value of derivatives'. Maar LTCM ging wèl ten gronde aan die 'nieuwe methode'.
De studies van Dunbar over Griekenland en Goldman Sachs, die in 2003 in de doofpot verdwenen, zijn kortgeleden door Der Spiegel boven water gehaald. Dat was de start van de fase van 'grondige uitleg' die ik hierboven aanhaalde.
Aan het eind van het interview vraagt de interviewer of Dunbar verbitterd is over Der Spiegel en over de doofpot van toen.
--"Ze hebben mij geen credit gegeven voor mijn ontdekkingen, maar ik voel mij wel gerevancheerd".
Vervolgens duikt hij in de algoritmen, want dat is zijn vak. Dat geeft troost.
__________________________
Bronvermeldingen: Zie Mijn Dagboek van gisteren. Goethe, Faust en de uitvinden van papiergeld: Zie Mijn Dagboek 19 en 20 November 2009
Onthullingen Goldman Sachs SPIEGEL ONLINE, Alle Artikel und Hintergründe, http://www.spiegel.de/thema/goldman_sachs/
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, 18 December 2011
Wat zijn die 'algoritmen' van 'Kuifje' Nick Dunbar en Rama Cont, de twee top wiskundigen waar ik gisteren en eergisteren over schreef? Beiden hebben hun wiskunde leren toepassen op de moderne fysica, en nu gebruiken ze dat voor de financiële wereld.
Het gebruik van algoritmen in die wereld is niet nieuw, economen met hun 'mathematische modellen' doen niet anders. Ook om te speculeren worden ze gebruikt. De meest ingewikkelde transacties kunnen in milliseconden worden afgehandeld. Maar die zijn allemaal gericht op winst voor de enkeling, of voor de hedge fund, zo legt Cont uit. Dat is waar Risk Management en Financial Engineering zich mee bezig houden.
Als een bank of een enkeling zijn hele vermogen verloor, was dat meestal 'klein' tegenover het geheel. Maar dat is al anders geworden: Banken die 'too big to fail' zijn moeten met publieke middelen overeind worden geholpen als het fout gaat. Dat maakt het casino-gedoe nog driester, want het wordt nu 'wedden met een vangnet'.
Maar het inzicht rijst dat het niet alleen maar gaat over een 'te grote' belegger die in de fout gaat. Cont legt uit dat iedereen zijn beleggingen zeer breed spreidt, en dat is met de computernetwerken tussen de banken zonder meer mogelijk. Het gevolg daarvan is dat er 'systemische' fouten kunnen optreden. Al die 'winstgevende algoritmen' van de individuele speculanten vormen als het ware een 'automatische piloot' voor het hele systeem waarvan we de karakteristieken niet kennen.
Hij, Cont, is geïnteresseerd in stabiliteit van het hele systeem, het leren kennen van de 'automatische piloot' die we onbewust hebben gecreëerd. Hij bestudeert deze 'complexe netwerken van samenhangende instituten' waardoor iedereen met iedereen verbonden is. Zodoende kunnen discontinuïteiten in het geheel ontstaan die hij vergelijkt met de voorplanting van een epidemie in een bevolking. En dat in milliseconden!
Ik denk dat je het ook kunt vergelijken met de spreeuwenzwermen waar ik laatst over schreef. Het lijkt dat ze een centraal commando hebben, maar het blijken de individuele programma's [algoritmen dus] te zijn die dat effect veroorzaken. Nu heb ik nog nooit gehoord van een zwerm vogels die zich collectief te pletter vliegt tegen een rotswand, maar van lemmings is bekend dat ze zich massaal in het onheil storten op basis van ieders individuele 'algoritme'. Is dat wat de financiële wereld doet? 'Met onze centen?'
De klassieke economen hadden de 'uitzonderingen' niet in hun modellen opgenomen. Al in de jaren zestig was het Benoit Mandelbrot die op het belang van die discontinuïteiten in de financiële wereld wees. Nu is het bestuderen kennelijk begonnen. Het boek van Nassim Nicholas Taleb, The Black Swan, heeft die studie populair gemaakt, maar de ontdekkingen zijn niet altijd welkom in de financiële wereld, zoals 'Kuifje' Dunbar moest ervaren. In de doofpot ermee!! Tot Der Spiegel het eruit haalde dezer dagen.
Het is namelijk een politiek probleem. En zéér actueel bovendien. Waarom wijst The City [en Cameron] de voorstellen van Merkel Sarkozy af? Is dat omdat ze de 'vrijheid' van het neo-kapitalisme prefereren, en dus tegen 'alle' beperkingen zijn, of hebben ze gelijk, als ze politically correct zeggen dat het door 'regulatie' alleen maar erger wordt.
__________________
Bronvermeldingen: Zie Mijn Dagboek van gisteren en eergisteren. Over lemmings, spreeuwen en Taleb: 13 14 15 sept jl.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, 19 December 2011
Hoewel er over de interpretatie van de cijfers over global warming terecht nog wel valt te discussiëren, is ontkenning van de gemeten verschijnselen van een andere orde. Toch gebeurt het. Nu is er een ander wereldwijd verschijnsel, eveneens gebaseerd op keiharde cijfers, dat publiekelijk ontkend begint te worden. Het gaat over de groeiende inkomensongelijkheid. We staan nog maar aan het begin van dat [ontkennings-] proces, maar Charles Blow, in Inconvenient Income Inequality, vraagt zich al af of we hier met hetzelfde verschijnsel te maken hebben dat we kennen uit de individuele psychologie. Als een gebeurtenis ons niet bevalt, proberen we die te ontkennen.
Wat is hier het geval? De inkomensongelijkheid stijgt meetbaar in vele landen, en over langere tijd. Overigens niet in alle landen in gelijke mate. Blow verwijst daarvoor naar een recent OECD document met daarin o.a. een heel instructieve YouTube die je ook rechtstreeks kunt bereiken. [Een aanrader! Krap drie minuten slechts.]
Van de andere kant wijst hij naar Gallup opinieonderzoek. Al twintig jaar blijkt de opinie dat de VS is verdeeld in 'haves' en 'have-nots' toe te nemen, maar opeens, in recent onderzoek, neemt het aandeel van de mensen met die opinie danig af. Volgens datzelfde onderzoek blijken de inschattingen van hoe de respondenten zichzelf indelen niet veranderen. Ongeveer 6 op de 10 Amerikanen zien zich als 'haves', en ongeveer een derde ziet zich als 'have-nots'. Die getallen zijn al tien jaar onveranderd.
Ook hier wijzen de feiten een andere kant uit. Associated Press meldde deze week op basis van belastinggegevens dat een nieuwe top [1 op de 2] is bereikt in Amerikanen die in armoede zijn gevallen.
--"De middle class is duidelijk aan het krimpen", constateert het persbericht.
Daarbij komt dat de topinkomens, en die van de bovenste 20 procent, sterk stijgen. Het helder-informatieve YouTube filmpje laat bovendien zien dat de inkomensongelijkheid in de VS tot de hoogste van de wereld behoort: De rijkste 10 procent verdienen 14 maal meer dan de armste 10 procent. Het gemiddelde van de OECD is 9.
Wat zijn de algemeen economische gevolgen van extreme inkomens-ongelijkheid?
Daarover haalt Blow een rapport van de IMF aan, en andere studies, die er op wijzen dat periodes van hoge economische groei in landen met hoge inkomens-ongelijkheid eerder tot een einde komen. Met andere woorden, zegt Blow 'it could prove economically disastrous ( ...) Our income inequality could jeopardize our recovery'.
Het Gallup opinieonderzoek dat Vrijdag verscheen, laat echter zien dat daar politiek weinig van zal komen. Een meerderheid is ontstaan die vindt dat het verschil tussen arm en rijk géén probleem is, maar 'an acceptable part of our economic system'
Wat kun je nog doen bij zoveel 'ontkenning'? Je handen in de schoot leggen?
--"Inkomens-ongelijkheid? Nietwaar!"; "Klimaatverandering? Nietwaar!"
Pessimistisch besluit Blow: 'If denial is a river, it runs through doomed societies'.
_________________________________
CHARLES M. BLOW, Inconvenient Income Inequality, NYT, December 16, 2011
http://www.nytimes.com/2011/12/17/opinion/blow-inconvenient-income-inequality.html
Record inequality between rich and poor: http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ZaoGscbtPWU
Frank Newport, Americans Prioritize Economy Over Reducing Wealth Gap, Gallup, December 16, 2011
http://www.gallup.com/poll/151568/Americans-Prioritize-Growing-Economy-Reducing-Wealth-Gap.aspx
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 20 December 2011
Het boek waarvoor ik de laatste weken veel creatieve uurtjes reserveerde waardoor ik mijn dagelijkse column heb overgeslagen, is in een nieuwe fase. Ik heb een tamelijk uitgewerkt schema gereed. Dat ga ik eerst een tijdje tegen het licht houden.
Kerstlicht in dit geval. Lijkt mij heel inspirerend.
En nu heb ik behoefte aan 'naar de dichters' gaan. Dit vond ik van Toon Tellegen:

Ik schreef eens een gedicht
en het gedicht stond op, deed een stap achteruit
en bekeek mij -
argwanend en hooghartig
zoals alleen een gedicht kan kijken
bekeek het gedicht zijn dichter.
Vliegen zoemden, stofjes dansten,
precies zoals ik geschreven had,
en de deur ging open en op de drempel stond -
maar dat had ik niet geschreven, dat wist ik zeker!
En het gedicht verscheurde mij, gooide mij haastig weg.

San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 21 December 2011
George Brassens heeft in een van zijn chansons beschreven hoe hij door Magere Hein [La Camarde] zó wordt achtervolgd dat het tijd wordt zijn testament te maken. Daarin vertelt hij dat hij liefst op het strand van Sète, zijn geboorteplaats, begraven wil worden. De titel van dat chanson is dan ook:
--Supplique Pour Etre Enterré Sur Une Plage De Sète.
De betreffende regel luidt: La Camarde [ ... ] me poursuit d'un zèle imbécile.
In een artikel in BMJ verscheen een weekje geleden een studie van Australische wetenschappers die daarin een stimulans zagen eens te meten hoe hard Magere Hein precies loopt, en dus hoe hard je moet lopen om hem voor te zijn.
Daarvoor rekruteerden zij in de omgeving van Sydney 1600 70-plussers als vrijwilliger. Die zetten ze op de loopmachine, en keken hoe snel ze liepen. Daarna wachtten ze vijf jaar en constateerden dat er 266 door Magere Hein waren ingehaald. Uit de snelheid van degenen die waren ingehaald, konden ze toen de snelheid van La Camarde oftewel de Grim Reaper berekenen. Die bleek 2,95 km/uur te zijn.
Dus, als je lekker doorstapt als 70-plusser, word je voorlopig niet ingehaald door Pietje de Dood.
Ik ga wat kort door de bocht, maar voor de wetenschappelijk verantwoorde werkwijze moet je het BMJ artikel nalezen. De artikelen in Le Monde en Daily Mail zijn tamelijk volledig, en zeker zo leesbaar.
Maar misschien is dit 'witty science' -artikel aanleiding om dat chanson van Brassens nog eens te beluisteren, of om de tekst nog eens goed na te lezen.
Dat heb ik namelijk gedaan. Met veel genoegen. Ik heb daarvoor alle referenties in de voetnoot gezet. Helemaal volgens de wetenschappelijke traditie. Veel plezier ermee.
_____________________
Pierre Barthélémy, A quelle vitesse la Mort marche-t-elle?, LE MONDE SCIENCE ET TECHNO 16.12.11
http://www.lemonde.fr/planete/article/2011/12/16/a-quelle-vitesse-la-mort-marche-t-elle_1619386_3244.html
Beth Stebner, Walk 3mph ... or DIE! Study shows dawdlers don't outpace the Grim Reaper, MailOnline, 16th December 2011
http://www.dailymail.co.uk/news/article-2075322/Walk-mph-DIE-Study-shows-dawdlers-dont-outpace-Grim-Reaper.html
BMJ: Outwit the Grim Reaper by walking faster [abstract]
http://group.bmj.com/group/media/latest-news/outwit-the-grim-reaper-by-walking-faster
BMJ: Christmas: How fast does the Grim Reaper walk? [niet openbaar], http://www.bmj.com/content/343/bmj.d7679
Tekst: Paroles Georges Brassens Supplique Pour Etre Enterré Sur Une Plage De Sète
http://www.paroles-musique.com/paroles-Georges_Brassens-Supplique_Pour_Etre_Enterre_Sur_Une_Plage_De_Sete-lyrics,p8247
Dailymotion [hier komt hij zelf zingend in beeld],
http://www.dailymotion.com/video/xrgu0_supplique-pour-etre-enterre-a-la-pl_creation
YouTube [alleen achtergrond foto's]: http://www.youtube.com/watch?v=SmyyHZHa1Cg
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 22 December 2011
In Februari 2008 schreef ik de eerste keer over storytelling omdat Bush junior, met hulp van Karl Rove, daar zo goed in was. Christan Salmon ontmaskerde dat feilloos.
Maar nu ontdek ik dat Charles De Gaulle misschien wel de meest fantasierijke storyteller was, en met een goede afloop bovendien. Hij vond namelijk de Franse 'Résistance' uit toen hij daar op z'n eentje in Londen zat. Frankrijk had de oorlog grandioos verloren, en was 'eigenlijk' diep fascistisch. De leidende klasse was tegen 'Résistance', daarom werden de eenzame dapperen niet gesteund.
Maar De Gaulle beriep zich op de 'Résistance' alsof die bestond.
Een artikel in Babelia van eerder deze maand haalt dat aan onder de titel 'Mito y fantasía de la Francia resistente'. Het is naar aanleiding van de Spaanse vertaling van het boek van Alan Riding, And the show went on: cultural life in Nazi-occupied Paris dat ruim een jaar geleden is verschenen. Het artikel haalt niet alleen de feiten uit dat boek aan, maar ook de verdere 'ontmythologisering' van Frankrijk in WOII, Vichy en het Franse autonome fascisme dat pas boven water kwam toen de deportatie van de Franse Joden kortgeleden op de snijtafel lag. Dáárvoor was het werk van een andere niet-Franse historicus nodig, Robert Paxton, die in het artikel ook ruimschoots wordt aangehaald.
Ik verbaas mij niet zo over die uitgebreide Spaanse belangstelling voor dat onderwerp. Ook Spanje heeft nogal wat te ontmythologiseren, en ook hier spelen Engels historici een cruciale rol. Pas sinds kort is er een jonge generatie Spaanse historici die het aandurft, met name rondom de systematische babyroof tijdens het Franco regiem.
Als ik mij baseer op wat ik de laatste jaren in de kranten in beide landen lees, is Frankrijk nog niet zo ver. De 'Résistance' is nog 'heilig', en van hun eigen fascisme willen ze nog steeds niets weten. Spanje is een tikkeltje verder.
Ik heb de oorspronkelijke versie van het boek van Alan Riding opgezocht, en bij Random House kon ik een excerpt lezen. Dat beschrijft het culturele leven in Parijs vóór de oorlog begon. Prachtig. In twee duizend woorden wordt Cultureel Parijs beschreven. Vanaf de ontkenningen gedurende WOI, de tussenperiode --waarin de mogelijkheid van een oorlog met Duitsland werd ontkend-- tot en met de ontkenning van de nederlaag.
En toen vond De Gaulle de 'Résistance' uit. Op de grens tussen mythe en fantasie, maar, ook achteraf bekeken, was het de 'redding'. Er ontstond daardoor [even!] een nationaal eenheidsgevoel dat een burgeroorlog of bijltjesdag kon voorkomen.
Dat kan 'storytelling' ook bewerkstelligen.
___________________
BRONNEN EN VERDERE BIJLEESLITERATUUR:
JOSé MARíA RIDAO, Mito y fantasía de la Francia resistente, REPORTAJE: PENSAMIENTO, El País, 03/12/2011
http://www.elpais.com/articulo/portada/Mito/fantasia/Francia/resistente/elpepuculbab/20111203elpbabpor_26/Tes
Alan Riding, And the show went on: cultural life in Nazi-occupied Paris, http://www.amazon.com/Alan-Riding/e/B001IR3NWQ
Excerpt Alan Riding, And the show went on: http://www.randomhouse.com/book/154214/and-the-show-went-on-by-alan-riding#excerpt
GEOFFREY WHEATCROFT, Path of Least Resistance, NYT, November 26, 2010, Boeksignalering van Alan Riding, And the show went on
http://www.nytimes.com/2010/11/28/books/review/Wheatcroft-t.html
Robert Paxton, The Anatomy of Fascism, http://www.amazon.com/Anatomy-Fascism-Robert-Paxton/dp/1400040949
Robert Paxton, Vichy France: Old Guard and New Order, 1940-1944, http://www.amazon.com/Vichy-France-Guard-Order-1940-1944/dp/0231124694
RICHARD BERNSTEIN, BOOKS OF THE TIMES; How France Recalls the Vichy Years, or Doesn't, August 1, 2001
Bespreking van ALGERIA HOTEL, France, Memory and the Second World War By Adam Nossiter
http://www.nytimes.com/2001/08/01/books/books-of-the-times-how-france-recalls-the-vichy-years-or-doesn-t.html
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 23 December 2011
Vanmorgen kreeg ik in een mailtje van mijn zoon Peter een YouTube van een toespraak van generaal Peter van Uhm, 'Commandant der Strijdkrachten', op TEDxAmsterdam 2011. TED zet zich wereldwijd in voor Ideas Worth Spreading. Deze toespraak had betrekking op mijn columns van 10 en 11 december jl waarin ik de studies van Steven Pinker en Geoffrey Parker aanhaalde die vaststelden dat, op lange termijn gezien, het geweld in de wereld afneemt. Dat is 'contra-intuitief ', maar we moeten niet vergeten dat onze 'intuïtie' mede wordt gevormd door de nieuwsberichten die belang hebben bij het opkloppen van sensatie.
Van Uhm maakte in zijn toespraak óók gebruik van die studies van Pinker en Parker en koppelt daaraan zijn motivering om 'het wapen' te kiezen, om samen met anderen --die 'het penseel' of 'de pen' hebben gekozen-- een betere wereld te maken.
Je kunt dat natuurlijk smalend afdoen, en zeggen:
--"Ja, ja, die bak kennen we: 'Meer wapens, Meer vrede' en 'peace through superior firepower'", maar dan ga je voorbij aan de realiteit dat de agressor wapens gebruikt, en niet altijd kun je daar met geweldloze actie wat aan doen. Van Uhm is overigens heel positief over geweldloze actie, en vergelijkt het met een vliegwiel dat, eenmaal op gang gebracht, het effect van geweldloze actie uitbreidt. Hij betoogt dat 'het wapen' juist kan worden ingezet om 'goede' regeringen te ondersteunen door het opbouwen van een democratisch stelsel en juridische structuren. Want als het eenmaal 'vrede' is, dan kan er weer 'handel' ontstaan, en het laatste waar 'handel' behoefte aan heeft is oorlog. Ik beschreef al eerder dat de veelgeroemde Hollandse tolerantie niet zozeer was gebaseerd op wederzijds respect, dan wel op de noodzaak handel te kunnen drijven. Dat leert ons de studie De Republiek.
Maar, helaas, we kennen ook de wapenindustrie die geld verdient aan geweld en conflicten, en die met allerlei middelen promoot. Of William Hearst die met zijn yellow journalism oorlogen provoceerde: "You furnish the pictures and I'll furnish the war". De winst van zijn krantenimperium steeg aldus. Ook een vorm van 'handel'.
Ontroerend vond ik Van Uhm's eigen motivering om 'het wapen' als middel te kiezen. Zijn vader, een goed scherpschutter, zat op 10 Mei 1940 als soldaat aan de Waal bij Nijmegen en zag Duitse soldaten ons land binnendringen. Hij schiet en schiet, maar zijn kogels haalden de overkant niet eens. Ze hadden hem een oud aftands wapen in handen gegeven. Hij vertelde van deze frustratie tot op hoge ouderdom aan zijn kinderen.
Natuurlijk herinner ik mij bij zo'n verhaal mijn eigen '10 Mei' als ik als tienjarig jongetje de Duitsers zie binnenmarcheren op straat voor ons huis aan de Straelseweg. Veel vroeger op die ochtend had ik vluchtende Hollandse soldaten gezien.
Ik word woedend, en zou die soldaten te lijf willen, maar mijn moeder hield mij tegen, neemt mij in haar armen en kalmeert mij. Wat kon ze anders doen?
___________________
TEDxAmsterdam 2011, http://www.tedxamsterdam.com/ - Peter van Uhm : http://youtu.be/gHX5lAslnTc
Yellow journalism: http://en.wikipedia.org/wiki/William_Randolph_Hearst#Yellow_journalism
en http://en.wikipedia.org/wiki/Spanish-American_War#Declaring_war
'peace through superior firepower' komt uit: A Hymn Before Battle by John Ringo, zie: http://www.goodreads.com/quotes/show/63118
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 24 December 2011
Donderdag schreef ik hoe Charles De Gaulle de Franse 'Résistance' uitvond op de grens van mythe en fantasie. Ik deed dat naar aanleiding het boek van Alan Riding, And the show went on: cultural life in Nazi-occupied Paris. Om begrijpelijk te maken hoezeer het Franse culturele leven in de ontkenning leefde van de werkelijkheid, begint dat boek met een inleiding over het culturele leven in Parijs gedurende WOI, en zelfs een beetje eerder met Gertrud Stein, and all that. Dáár ligt het antwoord, volgens Riding.
Parijs was in die tijd, en in het Interbellum, een knooppunt van artistieke revoluties, en je ziet in die inleiding 'alle' namen passeren. Het is een brokje cultuurgeschiedenis: 'Probably at no time since the Italian Renaissance had one city boasted such a remarkable concentration of artistic brilliance'. Maar Parijs leefde in totale ontkenning van de werkelijkheid. Lees de Inleiding van Alan Riding's boek op het Internet.
Terwijl Duitse kunstenaars de horreur van de loopgravenoorlog --die niet eens in eigen land plaatsvond-- in hun kunst betrokken, werd die door de Franse kunstenaars totaal genegeerd, al woedde die op nog geen tweehonderd kilometer van de stad: '1.4 million Frenchmen died, representing 3.5 percent of the population and almost 10 percent of working-age men', nog afgezien van de 'mutilés de guerre'.
In Cessenon sur Orb bezocht ik eens het kerkhof met een lokaal historicus. Bij het monument voor de gevallenen vertelde hij details van ieder van die namen, en ook dat één inwoner uit die leeftijdsklasse de oorlog had overleefd, als 'mutilé de guerre'. Door een enkele toevallige bijkomstigheden was Cessenon sur Orb niet 'verlaten' zoals veel andere dorpen in de omgeving. Het platteland liep leeg.
Frankrijk worstelde al vóór WOI met lage geboortecijfers maar: 'not until 1931 [...] the country exceeded its 1911 population of 41.4 million'. Mijn aardrijkskundeleraar op de HBS, Van Meegeren, tevens voorzitter van de toenmalige Bond van Grote Gezinnen, haalde vaak aan dat zowel Duitsland als Frankrijk in 1918 rond de 40 miljoen inwoners hadden. In 1940 was dat voor Frankrijk nog zo. Duitsland had het dubbele: tachtig!
In Parijs ging het feest door, maar de arme Parijzenaars ' ... had long since been evicted from the elegant heart of Paris by Baron Haussmann's drastic urban redesign [ ... ] Paris was the favored arena of elitist divertimento, drawing minor royalty, aristocrats and millionaires to buy art ...'
Dat gaat in het Interbellum zo verder. Politiek was Frankrijk ontredderd wegens de disfunctionele Derde Republiek. WOI hadden ze 'gewonnen', maar: 'victorious in name but shattered in spirit', schrijft Riding.
Immigranten stromen toe, vluchtend voor dictaturen, of seksuele vrijheid zoekend, samen met vervolgde Joden uit Duitsland, en artiesten van heel de wereld die naam wilden maken: The Show Went On. Die totale ontkenning van de werkelijkheid ging door tijdens de bezetting: De uitvinding van de 'Résistance' op de grens van mythe en fantasie sloot daar helemaal bij aan.
Wat mij interesseert is die kloof tussen werkelijkheid en fantasie die samenging met de welvaartskloof. Het klootjesvolk vocht zich dood in de loopgraven en werd uit de stad verbannen, terwijl de rijken, Gertrud Stein, and all that, feest vierden.
--"Is dat de horreur die we van de komende welvaartskloof moeten verwachten?"
___________________
Excerpt Alan Riding, And the show went on: http://www.randomhouse.com/book/154214/and-the-show-went-on-by-alan-riding#excerpt
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag, Kerstmis 2011
¡¿Cocinar con el lavavajillas?! Koken met de afwasmachine?! Inderdaad!!
Daarover gaat een artikel in El País van gisteren. Het is eigenlijk heel eenvoudig.
--"Ik had het zelf kunnen bedenken", zeg je dan spijtig.
Het klaargemaakte spul doe in een weckglas, en dat gaat in de afwasmachine, samen met de afwas. Het waswater kan je weckglas niet binnendringen. De warmte natuurlijk wel. Het gaat ook met vacuüm gesealde plastic zakken.
Het video-tje van ruim één minuut maakt de 'pointe' onmiddellijk duidelijk.
Daarna krijg je nog uitleg voor koeskoes, maar een beetje kok of kokkin weet zelf wel geschikte recepten. (100 woorden)
___________________
Het video-tje [Italiaans, maar dat koeskoes recept ken je wel]:
http://www.elpais.com/videos/cultura/cuscus/cocinado/lavavajillas/elpepitdc/20111223elpepucul_3/Ves/
Het artikel [Spaans, maar het is overbodig voor het begrijpen van de 'pointe']:
LUCIA MAGI, ¡¿Cocinar con el lavavajillas?!, REPORTAJE: gastronomía, El País, 24/12/2011. Lisa Casali, bloguera italiana de cocina ecológica, propone en un original y exitoso libro de recetas elaborar platos sanos con el electrodoméstico
http://www.elpais.com/articulo/Tendencias/Cocinar/lavavajillas/elpepitdc/20111224elpepitdc_1/Tes
Foto van uitvindster met gereed product in de handen:
http://www.elpais.com/recorte/20111224elpepitdc_1/XXLCO/Ies/Lisa_Casali_cocina_casa.jpg
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag, Tweede Kerstdag 2011
Alan Riding, de schrijver van het boek over de houding van de Franse kunstenaars tijdens de Nazi-bezetting, was eerder correspondent van NYT in Argentinië. Daar begon zijn interesse in de houding van kunstenaars bij dictatoriale overheersing: Aanpassen of 'protest'. Later, als hij correspondent in Parijs is, kwam het Franse oorlogsverleden op de snijtafel. Tot en met het Gaullisme, wat toen nog een belangrijke politieke stroming was. Chirac, bijvoorbeeld, begon als Gaullist.
Wat er precies in Europa gebeurde is mij niet duidelijk, maar Roger Cohen schrijft in 1997 als het proces tegen de toen 87-jarige Maurice Papon in volle gang is, dat eerder Zwitserland en Zweden een 'gewetensonderzoek' over hun zogenaamde 'neutraliteit' hadden afgerond. Mogelijk werkte dat aanstekelijk, of waren de mensen, die de Franse mythes over 1939-1945 in stand hadden gehouden, inmiddels gestorven.
Pas in 1995 erkende Chirac officieel de misdaden van de Vichy regering. Papon was daarbij, had zonder aandrang van de Gestapo de Joden van Bordeaux gedeporteerd, en was na de oorlog nog minister van financiën geweest.
Maar door het Papon proces breekt de beer los. Een Gaullistisch kopstuk, Philippe Seguin, schrijft in Le Figaro: 'Genoeg, genoeg, genoeg! Het wordt een proces tegen De Gaulle, het Gaullisme en heel Frankrijk'.
Een vroegere Gaullistische minister, Olivier Guichard getuigt in het proces: 'We hebben geleefd onder twee mythes die door De Gaulle waren geïnspireerd, dat het Vichy regiem nooit heeft bestaan, en dat Frankrijk de oorlog van 1939-1945 heeft gewonnen.'
Bij zoveel 'vuiligheid' die boven water komt, concentreert Riding zich op de 'cultuur' tijdens de oorlog. Daarvoor had hij die lange --prachtige-- inleiding nodig die ik eerder aanhaalde.
In een bespreking van Riding's boek, Path of Least Resistance, van Geoffrey Wheatcroft, komt Jean-Paul Sartre aan het woord. Hij was soldaat in 1940 vertelt dat zij toen vonden dat Frankrijk corrupt was, en bestuurd werd door de rijken.
--"Niemand wilde daarvoor sterven, tot wij begrepen dat de Nazi's nog erger waren".
Over November 1940, als het Vichy regiem eist dat alle leraren zweren dat ze niet-Jood zijn, en dat het zonder verzet gebeurt, zegt Simone de Beauvoir: 'there was no way of doing otherwise'.
Frankrijk was in wezen fascistisch en anti-Joods. In Parijs worden door 'bekende namen' de Duitse bezetters 'entertained', en worden 'gewoon' anti-joodse liedjes daarvoor geschreven.
Het wordt anders als de Duitsers de oorlog verklaren aan Rusland. De Franse communisten, die zich tot dan stilletjes hebben gehouden, beginnen met de Résistance die De Gaulle anderhalf jaar eerder had 'uitgevonden'.
In de Parijse boekenstalletje worden na de bevrijding, van de ene dag op de andere, de nazistische en anti-joodse literatuur, Je Suis Partout en Au Pilori vervangen door Combat en Libération. Niks aan de hand. De mythe van De Gaulle deed zijn werk.
________________________
ROGER COHEN, The French Memory and the War, NYT, October 23, 1997, De uitspraken van Seguin en Guichard komen uit dit artikel.
http://www.nytimes.com/1997/10/23/world/the-french-memory-and-the-war.html
Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Vichy_France
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag, 27 December 2011
San Sebastián de La Gomera, Woensdag, 28 December 2011
San Sebastián de La Gomera, Donderdag, 29 December 2011
Zie Mijn Dagboek 5 December.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag, 30 December 2011
Zondag schreef van een afwasmachine die kan koken. Dezelfde dag repareerde mijn wasmachine mijn elektronisch stappentellertje dat al enige tijd nukken vertoonde. Dat was zó fantastisch, dat ik het een paar dagen heb aangekeken.
Maar het is wáár. Het werkt nog perfect.
Een nieuwe batterij had niet geholpen. Ik deed mijn wandelbroek in de wasmachine. Per ongeluk ging het tellertje mee. Pech.
Als het uit de was komt, hang ik het te drogen in de zon, en probeer nog eens of het werkt. Het werkte weer!!
Ongelovig kijk ik het een paar dagen aan. Inderdaad, mijn wasmachine repareert elektronica. Fantastisch! (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag, 31 December 2011
John Clare (1793-1864) was een 'boerendichter', die toentertijd bekend was als 'the Northamptonshire Peasant Poet'. Op dit moment wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste Engelse dichters van de 19e eeuw. Hij had weinig formele scholing, en werkte aanvankelijk als landarbeider. Later was hij dichter-om-den-brode want hij moest er zijn gezin met zes kinderen van onderhouden. Zijn gedichten zijn vaak scherpzinnige observaties van de natuur en van innerlijke roerselen.
Dit 'afscheidsgedicht' van het oude jaar is daarvan een voorbeeld. 'Wèg Oudjaar, Leve het Nieuwe', zou je in de huidige consumptiemaatschappij zeggen. Vandaag is een uitstekende dag om daarbij stil te staan voor we vanavond dóórhollen naar Het Nieuwe.

The Old Year

The Old Year's gone away
     To nothingness and night:
We cannot find him all the day
     Nor hear him in the night:
He left no footstep, mark or place
     In either shade or sun:
The last year he'd a neighbour's face,
     In this he's known by none.

All nothing everywhere:
     Mists we on mornings see
Have more of substance when they're here
     And more of form than he.
He was a friend by every fire,
     In every cot and hall--
A guest to every heart's desire,
     And now he's nought at all.

Old papers thrown away,
     Old garments cast aside,
The talk of yesterday,
     Are things identified;
But time once torn away
     No voices can recall:
The eve of New Year's Day
     Left the Old Year lost to all.

Einde Mijn Dagboek van December 2011