Mijn Dagboek 150

Dit is Dagboek 150. Het loopt van 1 tot 30 November 2012 en begint met de gevolgen van de zware regenbuien in de herfst; rotsblokken versperren mij de weg [1]. Diezelfde regenbuien zorgden echter ook voor het geheimzinnige groene waas over de bruinverbrande rotsen dat typisch is voor November [7]. De maand begint en eindigt in San Sebastián, maar er is een escape met Ghislaine naar Las Palmas waar ik zes keer de strandboulevard beschrijf [22 23 24 25 26 27]. De reis verloopt niet vlekkeloos [21 28 29]. Vijftien keer doe ik het in '100 woorden', en vijf keer sla ik over. Thema's met betrekking tot het pensioenboek komen drie keer aan de orde [2 17 18]. Zeven keer komt er een gedicht aan de pas [3 4 5 8 9 13 23] waarbij ik twee keer inga op de Spaanse quintilla en de American cinquain [3 8]. Twee keer [7 12] is het een natuurmeditatie, en drie keer gaat het over de sterrenhemel [10 19 29] waarbij ik heel toevallig getuige ben van een 'Jupiterverduistering' [29]. De maand eindigt met de verkiezing van Van Dale's Woord Van Het Jaar 2012 [30]. Mijn voorkeur is 'religiestress'.
Index november 2012
1,   2,   3,   4,   5,   6,   7,   8,   9,   10,   11,   12,   13,   14,   15,   16,
17,   18,   19,   20,   21,   22,   23,   24,   25,   26,   27,   28,   29,   30.

San Sebastián de La Gomera, 1 November 2012, Todos los Santos
Toen gistermorgen, na het schrijven van mijn column, het ergste van de regenbuien voorbij leek, dacht ik gewoon naar mijn afspraak voor de tandarts te kunnen gaan in Playa de Santiago. Het ligt ook aan de kust, maar je moet ervoor eerst naar het midden van het eiland. Normaal is het een klein uur rijden. Maar ik werd gewaarschuwd en vroeg het na bij de tandarts.
--Nee, zei ze, ik maak wel een nieuwe afspraak. De wegen hierheen liggen vol met rotsblokken, en het is nog niet voorbij.
Dat hoort ook bij de folklore van de zware regenbuien: vallende rotsblokken. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 2 November 2012
Ik schreef Dinsdag over een verschuiving van de waardering voor de oudere in de maatschappij. De zoveelste, want Simone de Beauvoir houdt het in La Vieillesse nauwkeurig bij. Zo is er in die tijd, waarvan ik schreef dat de 'wijsheid van de ouderdom' vervangen door de 'kracht van de jeugd', zoals af te lezen valt in het vervangen van God de [oude] Vader door de [krachtige] Zoon, ook iets aan de hand met het symbool van de zeis. Aanvankelijk wordt een oude [wijze en krachtige] man afgebeeld met een zeis als symbool van vruchtbaarheid en voorspoed. Later is het een oude man die op een stok leunt, en tenslotte is het een geraamte die met de zeis geen vruchtbaarheid, maar dood symboliseert.
Het geraamte stelt ook De Tijd voor, want behalve met een zeis, draagt het ook een zandloper met zich mee. In die tijd dringt ook de eindigheid van de wereld tot het maatschappelijke bewustzijn door. Het einde van de wereld is zelfs nabij volgens sommige schrijvers.
Omdat een groot deel van de bevolking nog analfabeet was, let Beauvoir speciaal op de iconografie van het late Romeinse Rijk en de Vroege Middeleeuwen [Bas-Empire en Haut Moyen Age] zoals die te zien is op timpanen uit die tijd.
In de literatuur is weinig aandacht voor de oudere, maar er is één belangrijke uitzondering die de regel bevestigd: Karel de Grote. Al tijdens zijn leven werkt zijn entourage, met name Alcuin en Angilbert, aan het scheppen van een legende. In de verschillende delen waarin zin rijk na zijn dood uiteenvalt ontstaan heel verschillende interpretatie van zijn 'geschiedenis'. In een van de verhalen leeft hij vitaal en krachtig tot 200 jaar.
Dat is echter geen realiteit in de geschiedenis. De overgang naar het vazallensysteem eist jonge krachtige regeerders en aanvoerders. Als in 1380 Charles V [niet 'onze', maar Karel de Wijze van Frankrijk] sterft op 42-jarige leeftijd, wordt hij beschouwd als een wijze grijsaard, maar dan begint ook de tijd dat eigendom niet alleen maar op een 'ijzeren vuist' is gebaseerd. Ook contracten krijgen geldigheid. In zekere zin is dat de groei van de rechtstaat. De ouderen, althans die uit de welgestelde kringen, konden voorraden geld en handelswaar aanleggen waardoor ze 'macht' konden behouden. Zo bleven ze in tel.
Op dat moment ontstaan er weer andere ideologieën die de waardering voor de oudere bepalen. Het begrip 'ouder worden' komt in beeld, en vanaf 1400 verschijnen er boeken over de 'artes moriendi': Hoe moet je je op de dood voorbereiden?
De rijke oudjes die met hun geld voorkomen hadden dat ze werden uitgestoten of vermoord, moesten toen ontdekken dat sterven ook een kunst is.
[Was dat geen mooi thema voor vandaag? Héél toevallig overigens.]
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 3 November 2012
Ik werd gisteren nostalgisch getroffen door een gedichtje van Adelaide Crapsey over November, althans het 'November' zoals dat in de streek van mijn jeugd kon zijn. Opeens koud, en misschien met rijp dat van de bomen valt. Daarom was het nostalgisch. Hier is het ondenkbaar.

November Night

Listen. . .

With faint dry sound,
Like steps of passing ghosts,
The leaves, frost-crisp'd, break from the trees
And fall.

Daarna las ik dat Adelaide Crapsey een pionier was geweest op de versvorm die later "American cinquain" werd genoemd. Nu is een vijfregelig vers als traditie niet nieuw. Per slot is er ook de Spaanse quintilla. Het bijzondere van de "American cinquain", zoals Crapsey dat heeft ontwikkeld, is de het precieuze spel met accenten en lettergrepen. Op die manier gaat het horen bij de Japanse haiku en tanka.
Lees het onderstaande gedicht maar eens analytisch. De geaccentueerde lettergrepen staan in KAPITAAL en vet. Het aantal accenten en het aantal lettergrepen is aan het eind vermeld ../..
TRIAD

These BE 1/2
Three SIlent THINGS: 2/4
The FALLing SNOW ... the HOUR 3/6
BeFORE the DAWN ... the MOUTH of ONE 4/8
Just DEAD. 1/2

Het gaat in de vijf regels dus om 1,2,3,4,1 accenten en 2,4,6,8,2 lettergrepen. Daar hoort natuurlijk de jambische versvoet bij.
Het is een heel populaire vorm in de VS bij het taalonderwijs aan kinderen. Hier nog een nadenkertje van Crapsey zelf, om je méé te verbazen.
Amaze

I know
Not these my hands
And yet I think there was
A woman like me once had hands
Like these.

En nu zelf aan de slag!
_______________________
Amaze: http://www.poemflow.com/1255#
Cinquain poems come in three formats: http://hrsbstaff.ednet.ns.ca/davidc/6c_files/Poem pics/cinquaindescrip.htm
Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Cinquain
Theory: http://cinquain.org/theory.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 4 November 2012
De laatste tijd speelde mij vaak een gedicht door het hoofd over vriendschap. Het was van heel lang geleden. Ik kon het helemaal reconstrueren binnen een paar dagen, maar ik wist niet meer precies waar ik het vandaan had. Iets met Boy Scouts. Het was Engels met zinnen als 'the gift of friends', en 'friends with whom I sit or walk / With no necessity for talk' en andere 'waarden' van een goede vriendschap. Heel mooi gezegd allemaal.
--"Misschien staat het wel op het Internet", dacht ik.
En ... metéén raak!! Google Books kwam tevoorschijn met Boy's Life van Januari 1946, de zes-en-dertigste jaargang van het maandblad van de Boy Scouts of America. Dáár stond het op de gescande pagina 35 precies zoals ik het mij herinnerde, met dat kadertje midden op een pagina. De tekst die ik had gereconstrueerd, scheelde maar minimaal.
Nu herinnerde ik mij ook de rest. Vlak na de oorlog, toen ik zestien was, en lid van de pas heropgerichte Katholieke Verkenners -- die waren gedurende de oorlog verboden geweest -- had ik een penfriend in Boston. Hij was lid van de Boy Scouts of America. Hij stuurde mij zijn uitgespelde nummers van Boy's Life. Ik moet er meerdere hebben gehad, want ik herkende omslagen en artikelen toen ik erdoorheen begon te bladeren.
Het gedicht is een loftuiting op de vriendschap. Het is om aan de muur te prikken. Ik had het nooit ergens opgeschreven. De tijdschriften zijn 'opgeruimd' toen ik in 1947 het ouderlijk huis voorgoed verliet. Hier is het gedicht.

       FRIENDS
On this strange roads of hills and bends
I thank Thee for the gift of friends,
For friends whose soberness and fun
Make three miles as short as one,
For friends with whom my darkest mood
Can be indulged and understood,
For friends with whom I sit or walk
With no necessity for talk,
For friends whose voices echo clear
As bells upon my inward ear,
For friends whose patience can outstay
The longest night and longest day,
For friends who turn no round-about
When once they've found my weakness out,
For friends whose stern rebuke I take
As meant in love for my soul's sake,
For friends whose ready word of praise
Provide the color of my days,
For friends who gladly let me be
As much to them as they to me.
Als auteur wordt genoemd 'R. BARR from "Wood Smoke"'. Geen idee.
_______________________
Boys' Life - January 1946 - Vol 36 No 1, Page 35: books.google.es/books?id=FxPlCw5wIcoC
"Wood Smoke" is een dichtbundel. zie: http://www.newyorker.com/archive/1945/11/10/1945_11_10_058_TNY_CARDS_000203482

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 5 November 2012
Jeroen schrijft mij een mail waarin hij zich verbaast over de veranderingen die een mens meemaakt in zijn lange levensloop. Hij keek eerst naar de mijne, maar komt tot de ontdekking dat de zijne ook al 'lang en kronkelig' begint te worden.
Inderdaad het is verbazingwekkend hoe lang en kronkelig het levenspad kan zijn, terwijl je vooraf denkt dat het 'alleen maar' meer-van-hetzelfde zal worden. Het lijkt wel de 'strange road of hills and bends' van het gedicht van gisteren.
Jeroen sloot zijn verbazing af met een gedicht in de traditie van 'kaal maar met een hart', zoals hij dat zelf noemt. Er zijn kennelijk vaste punten in dat kronkelige pad.

Dragen

Mijn kind
Zo teer
Zoekt geborgenheid

Eenmaal
Groot
Doet het een groet

Later breekbaar
Zoekt het naar houvast
Zoekt het een teken

Ga
Op reis
Nu het kan

Ik badineerde terug dat hij dat gedicht 'Wagen' in plaats van 'Dragen' had kunnen noemen, maar daar ging hij niet op in.
Ik vind het een wondermooi gedicht dat goed aansluit bij zijn oorspronkelijke verbazing over de lange kronkelige levensloop van zijn vader, om vervolgens te ontdekken dat zijn eigen levensloop al even lang en kronkelig begint te worden.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 6 November 2012
Vandaag geen column.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 7 November 2012
Na de regens van de vorige week liggen de heuvels er schitterend bij. Bruin van de zomerzon, en nog donkerder bruin van de regen, zullen ze snel het groene waas vertonen wat typisch is voor November. Tenminste als het regent. En dat heeft het gedaan. Na het weekend waren er alleen nog was verdwaalde wolkjes en ik had al een wandeling gemaakt over de slingerende weg langs de zee.
Maar gisteren, toen ik tegen de middag terugkwam van boodschappen in de benedenstad, betrok de lucht opeens en begon een bui die zich met de zwaarste momenten van de vorige week kon meten. Met bakken viel het uit de hemel. Het leek wel of het weer nog één forse bui in de aanbieding had. Die moest eruit. Om twee uur was het voorbij, maar ik kon de straat niet oversteken. Het was een gele rivier.
Later op de middag maakte ik weer die wandeling over de slingerende weg langs de zee, maar op twintig minuten afstand van mijn huis was de weg nog één modderpoel die maar langzaam afstroomde. Ik stond stil en maakte mijn wandeling niet af. Ik had geen zin in modderschoenen.
De lucht was nog wat bewolkt, het was doodstil. Doodse stilte na de storm. De regenwolken waren weg. De heuvels lagen er weer glanzend donkerbruin bij. Met mijn ogen zocht ik naar het groene waas. Heel pril meende ik het hier en daar te zien. De lucht rook naar die schoongewassen rotsen. De lucht rook zuiverder dan ooit.
Het was een vreemde rust die over mij kwam. Ik stond daar en keek naar de zee, de rotsen en de langzaam afstromende modderpoel. Zomaar even in mijn overhemd was ik van huis gegaan voor een korte wandeling. Ik stond daar in de stille natuur die begon de herleven. De mensenschuwe kanaries begonnen weer te vliegen. De eerste vlinders zelfs. Maar het bleef doodstil. Ik keek in het dal. Daar stonden groene struiken die de zomer hadden doorstaan. Hoeveel groener zou het de volgende week zijn? En hoe groen de rest van de winter? Ik tastte in mijn herinnering.
Toen in tenslotte terugliep, kwam ik de eerste joggers tegen. Die slingerende weg langs de zee is heel populair daarvoor. Maar ze zullen met hun fijne schoentjes niet door de modder gaan baggeren. De bulldozer, die de modderbank zal wegvegen, zal nog wel even op zich laten wachten, want na zulke regenbuien heeft die het druk. Ik genoot nog van de buitengewone stilte en de vreemde rust die ik bij die modderbank had beleefd.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 8 November 2012
Afgelopen Zaterdag verwees ik terloops naar de Spaanse quintilla toen ik de American cinquain beschreef. Dat is ook een vijfregelig vers met speciale eisen aan versvoet en rijm. Door de speciale vormeisen aan de American cinquain krijgt die een soberheid die aan de haiku doet denken, schreef ik.
Maar de Spaanse quintilla heeft al soberheid van zichzelf. Het is een vijfregelig vers met even lange regels, namelijk acht lettergrepen in de jambische versvoet. Dat heet tetrameter: viervoetig. Dat eist bondigheid. Vijfvoetig (pentameter), of zesvoetig (hexameter), wordt het meteen veel 'vertel-achtiger', 'verhalender'.
Aldus, lekker 'stamp':


te TÓM te TÓM te TÓM te TÓM

Ik zal dat proberen te demonstreren aan een quintilla van Antonio Machado.
In het klassieke Spaans bestaan ellenlange quintilla's, maar omdat de coupletten de strikte quintilla-vorm hebben, houdt het hele gedicht die 'bondige' sfeer. Deze quintilla van Machado beantwoordt overigens niet aan het vereiste rijmschema a b a a b. Daarover verderop

Hubo una selva y un nido
y en ese nido un jilguero
que alegre y estremecido,
tras de un ensueño querido
cruzó por el mundo entero.

Ik zal het eerst 'letterlijk' vertalen, zonder respect voor rijm of versvoet:

Er was een woud en een nest
In dat nest een putter
die vrolijk en griezelend
met een geliefde droom
de hele wereld doorkruiste.

Ik ben er [nog!] niet in geslaagd om dit te vertalen met respect voor rijm en tetrameter. Maar het zou er -- bijvoorbeeld -- als volgt uitzien.

te TOM te TOM een nest een boom
te TOM er zat een rode sijs
te TOM te TOM die vrolijk vroom
te TOM met zijn geliefde droom
te TOM hij was voorgoed op reis

Nu is het rijmschema a b a a b. Ik kan natuurlijk iets verzinnen met een vink of een meesje. Als het maar een echte quintilla wordt. Misschien lukt het binnenkort.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 9 November 2012
Ik heb dit gedicht van Edna St. Vincent Millay al een week 'in portefeuille'. Meestal kan ik sneller een beslissing nemen, maar dit is een bijzonder gedicht, en het duurde bovendien wat langer voor ik het begreep. De woorden zijn op zichzelf niet moeilijk, de zinnen moesten uiteengerafeld worden.
Alleen op 'presently' moet je letten. In het Amerikaans Engelse jargon betekent het zoiets als 'nu, op dít moment' of zoals hier, bij terugblik, 'toen, op dát moment'. Want daar gaat het om in dit sonnet. De dichteres is een spijt-optante, ze heeft een kans gemist. Dat zegt ook de titel: I think I should have loved you presently. Ze had een grote liefde binnen handbereik, maar ze zag het als flirten en badineerde met grote woorden en diepe gevoelens: 'earnest words I flung in jest'. Spijt. Gemiste kans. Zelfverwijt. Pijnlijk.
Ze weet precies wat ze wél had moeten doen: caught your hand against my cheek and breast. Ze weet ook precies hoe ze nu in zijn herinnering voortleeft: A ghost in marble of a girl you knew.

I think I should have loved you presently,
And given in earnest words I flung in jest;
And lifted honest eyes for you to see,
And caught your hand against my cheek and breast;

And all my pretty follies flung aside
That won you to me, and beneath your gaze,
Naked of reticence and shorn of pride,
Spread like a chart my little wicked ways.

I, that had been to you, had you remained,
But one more waking from a recurrent dream,
Cherish no less the certain stakes I gained,

And walk your memory's halls, austere, supreme,
A ghost in marble of a girl you knew
Who would have loved you in a day or two.
Het is een ontroerend 'bekentenis'-gedicht. Toch is het geen sentimenteel 'lament', en dat zelfverwijt valt ook wel mee.
--'Het zal nog wel eens gebeuren', is de les die ze er uit trekt.
Edna St. Vincent Millay (1892-1950) won in 1923 de Pulitzer Price. Zij is van de generatie feministen van de Eerste Wereldoorlog en de jaren twintig. Ze werden ook wel flappers genoemd, jonge vrouwen die zich in woord en daad bevrijdden van conventies. Met die nieuwe vrijheden werden ook nieuwe ontdekkingen gedaan. Meer vrijheid betekende niettemin dat je de grens tussen 'spel en flirten' en 'serieuze liefde' goed in de gaten moest blijven houden. Hoe gemakkelijk mis je een kans. Dit is een eerlijke en ontroerende terugblik op zo'n miskleun.
_______________________
Het sonnet: http://www.poetryfoundation.org/poem/175893
Enige uitleg: http://americanpoetryproject.wikispaces.com/message/view/home/4586061

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 10 November 2012
Orion komt 's avonds ongeveer op zoals ik die in Augustus in Cessenon zie verschijnen vlak voor hij door de ochtendzon wordt verjaagd: Liggend. Nu zie ik hem de hele nacht hoog aan de hemel en 's morgens ondergaan in het westen.
Canopus, de ster die zo lang de Grote Onbekende was, blijft vlak boven de horizon. Ik zou wel een sterrenkaart willen hebben voor de andere sterren en sterrenbeelden beneden Orion, en de Grote Hond met Sirius.
Maar waarom? Het leidt maar af. Nu geniet ik in alle stilte van de zee, de zeelucht en romantiek van de sterrenhemel. (100 woorden)
_______________________
Over de ontdekking van Canopus schreef ik 24 en 27 Oktober j.l. Over Orion 1 en 10 Augustus deze zomer.

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 11 November 2012, Sinter Mèrte
Vandaag geen column.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 12 November 2012
Gisteren maakte ik weer die wandeling langs de slingerende weg langs de zee waar ik Woensdag over schreef. Ik keek naar het groene waas waar ik Woensdag naar zocht. Dat begon toen heel pril op te komen.
Het is een jaarlijks terugkerend fascinerend verschijnsel na de eerste regenbuien in de herfst. Op een afstand zie je op de hele berghelling dat groene waas, maar als je naar de planten kijkt zijn ze even bruin als de hele zomer.
Pas als je heel nauwkeurig kijkt zie je de prille lichtgroene stippeltjes van het beginnende uitbotten. Maar nu was het uitbotten duidelijk. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 13 November 2012
A Poem-A-Day bracht mij gisteren een leuk kort gedicht dat bovendien een goede representant is van de Imagist stroming waar Ezra Pound voortrekker was. Het ging die stroming om 'klare taal', en geen overbodige versieringen. Een van hun statements was:
--"To use the language of common speech, but to employ always the exact word, not the nearly-exact, nor the merely decorative word."
In die zin was het een reactie op het 'slordige denken' van de romantische periode, en hoort het ook bij het zoeken naar 'eigentijdse stijl' en 'functionaliteit' waarvan de Jugendstil een voorloper is.
Wat de vorm betreft gaven de Imaginisten de voorkeur aan een muzikale zinsbouw boven strakke rijmschema's of versvoeten.
De dichteres Amy Lowell [1874-1925] was ook een van de voortrekkers. Zij was een zakenvrouw die er bij haar gedichten aard in had om uit te dagen, en tegenspraak te verwekken. Zij kreeg in 1926 postuum de Pulitzer voor poëzie.

Opal

You are ice and fire,
The touch of you burns my hands like snow.
You are cold and flame.
You are the crimson of amaryllis,
The silver of moon-touched magnolias.
When I am with you,
My heart is a frozen pond
Gleaming with agitated torches.
Dit is een mooi voorbeeld van het gebruik van klare taal en duidelijke beelden. De persoon waar ze het over heeft staat haarscherp voor je. Niet erg sympathiek. Dit gedicht is uit 1919.
_______________________
http://www.poemflow.com/1673 en http://www.poemflow.com/1673#
A Brief Guide to Imagism http://www.poets.org/viewmedia.php/prmMID/5658
Ook: http://www.writing.upenn.edu/~afilreis/88/imagism-def.html

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 14 November 2012
Als ik niet kan slapen, vooral nu een slapeloosheid mij al wekenlang teistert, ga ik vóór iedere nieuwe inslaappoging naar buiten, op het balkon. Daar kijk ik naar de zee, spiegelend of woelig, en naar de kustlichten op Tenerife. Maar vooral kijk ik naar de sterren: Mijn vertrouwde beelden.
Ik word rustig van dat onaantastbare natuurbeeld.
Vanmorgen vroeg was de hemel opeens helemaal dichtgetrokken, en ik miste mijn sterren. Ik werd onrustig, geïrriteerd zelfs. Die overgevoeligheid hoort bij langdurige slapeloosheid. Dat ken ik helaas.
Maar opeens vroeg ik mij af:
--"Zijn regenwolken dan géén onaantastbaar natuurbeeld?"
Toen werd ik rustig. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 15 November 2012
Vandaag geen column.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 16 November 2012, Wim 81!
Vandaag geen column.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 17 November 2012
Regelmatig rapporteer ik over het boek met de feministische essays over ouder worden dat ik al ettelijke malen heb aangehaald: Mother Time, Woman Aging and Ethics. Deze keer heb ik het essay van Sandra Lee Bartky gelezen. Zij is filosofe, en heeft vooral over de fenomenologie van de onderdrukking gepubliceerd, over de ingewikkelde onderliggende processen daarvan. In dit essay, getiteld Unplanned Obsolescence: Some Reflections on Aging, gaat ze in op wat je allemaal verliest als je ouder wordt. Zij is een pessimiste, zegt ze uitdrukkelijk, en hecht bepaald geen waarde aan de opvatting dat het beste van het leven nog moet komen als je ouder wordt zoals in dit gedicht van Robert Browning (1864) dat ze daarvoor aanhaalt:


Grow old along with me!
The best is yet to be,
The last of life, for which the first was made.

Zij somt de verliezen op, en vraagt zich af: Welke zijn 'sociale constructies' en zijn dus veranderbaar? Welke zijn onvermijdelijk verbonden met de menselijke conditie? Het gaat hier om verliezen die niet het gevolg zijn van ziekte. Dat kan er nog bij komen.
En zij somt op:
Het verlies van sociale en professionele netwerken. 'We zijn als ijsberen die afdrijven op een eenzame ijsschots'. Het verlies van De Belangrijke Ander, je life's companion. Het verlies van mobiliteit, of van je huis als je bij een ander moet intrekken of in een verzorgingshuis moet. Je ziet slechter, je hoort slechter en je hebt minder controle over je kringspieren. Voor vrouwen is er nog speciaal het verlies van de Admiring Gaze en van de mogelijkheid voor Sexual Connection.
En tenslotte is er het verlies van het leven zelf. Het kan niet op.
Bartky gaat gelukkig ook in op wat je er aan kunt doen. Helaas niet veel, maar ze vindt dat we een belangrijke factor niet voldoende benutten of die ons om culturele reden laten afpakken. Dat is vriendschap: We hold friendship too cheaply.
Zij vertelt van een vrouwenclub die ze van nabij kende, want haar tante hoorde daarbij. Het waren vrouwen van kleine sappelende zakenlieden, maar dat dozijn vrouwen had voor zichzelf één middag in de week gereserveerd. Ze noemden zich de Wednesday Girls. Die middag waren ze er echt voor elkaar. Ze kleedden zich ervoor, ze hadden oog voor elkaar, ze toonden belangstelling. Ze waren en echte support group.
Maar wat gebeurt? De mannen bereiken de "pensioengerechtigde leeftijd" en trekken met vrouw naar Florida. Wednesday Girls valt uit elkaar. Ze hebben het afgelegd tegen de macho hetero-cultuur. They held friendship too cheaply.
Vriendschappen vormen, en onderhouden, en die telkens opnieuw vormen, is een belangrijke remedie, althans het helpt.
Het essay is niet optimistisch, maar geeft wel indringende aanwijzingen om het niet erger te laten worden dan nodig. Daar ben je zelf bij.
_________________________
Eerder schreef ik over deze bundel essays: 14 februari, 8 en 13 juli, 9 en 11 augustus.
Het boek is grotendeels leesbaar op Google Books: http://books.google.cl/books?id=HzuuAMoPeSQC&pg
Dit essay komt in verkorte vorm ook voor in Baars en Dohmen: De kunst van het ouder worden. zie 31 januari 2012
Over Sandra Lee Bartky: http://www.cddc.vt.edu/feminism/Bartky.html en http://en.wikipedia.org/wiki/Sandra_Bartky

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 18 November 2012
De boeken waarvan ik 19 Oktober schreef dat ze kwijt waren geraakt, en die ik weer zou bestellen, zijn aangekomen. Het ging om Sherwin Nuland, How We Die, en van Dennis McCullough, My Mother, Your Mother. Ik bestelde metéén een nieuwer boek van Nuland: How we live. Een vlugge inspectie leerde mij dat het weliswaar een heel interessant en goed geschreven boek is, maar 'beside the point' wat betreft mijn pensioenboek. Ik had de meeste interesse voor het boek van McCullough, want na een eerste inspectie een paar jaar geleden [31 mei 2008] had ik het laten liggen ... en toen was het kwijt. Het boek was echter uitverkocht, en aan de e-book versie waagde ik mij niet omdat ik er niet achter kon komen volgens welk systeem het was gemaakt. Ik wilde niet verplicht worden een speciale e-reader te kopen.
Gelukkig trof ik via Amazon een tweedehands exemplaar voor $7,77. Het was een verrassing dat het een hardcover uitgave is, èn in uitstekende staat. Kennelijk na aankoop metéén in de boekenkast gezet, en bij een opruiming naar een Amerikaanse 'De Slegte' gebracht. De wèrkelijke verrassing bleek de titelpagina te zijn waar de auteur "Dennis McCullough M.D." het had getekend met een blauwe viltschrijver. Uniek!
Het gaat mij bij beide boeken om literatuur waar ik naar kan verwijzen in mijn pensioenboek waarmee de pensioengerechtigde in spe zich een beeld kan vormen van ouder worden. De beste manier daarvoor is naar wèrkelijke ouderen te kijken en zich daardoor los te maken van 'statistiek' en van sociale en culturele vooroordelen. Dan pas kun je ècht je eigen situatie beoordelen en herkennen.
Van het boek van McCullough herinnerde ik mij dat hij ook verwees naar een aantal films waarin ouderen --en ouder worden-- een belangrijke rol speelt. Echt 'cases' dus, en bovendien krachtig gevisualiseerd. Dat kunnen 'letters-en-woorden' niet. Zelfs niet gedichten. 'Een plaatje zegt meer dan 1000 woorden', weet-je-wel?
En nu beschik ik over een lange lijst van films [18] waarvan ik er maar enkele herinner. Bijvoorbeeld Umberto D. (1952) van Vittorio De Sica, en Wilde Aardbeien (1957) van Ingmar Bergman. Op de website http://www.mymotheryourmother.com/ staan er nog eens negen. Zo te zien zijn dat films van na het verschijnen van het boek (2008).
Misschien moet je de Franse film uit 2011, Intouchables van Nakache en Toledano, er ook bij rekenen. Die heb ik van de zomer gezien, maar verder zie ik geen films, en ik ben ook niet erg goed uitgerust voor het ontvangen van Internet films. Niettemin zou een goede tip over hoe ik aan die films kan komen zéér welkom zijn. Die lijst van 18, uit het boek, zal ik dan ook in Mijn Dagboek zetten ... en/of tzt in het boek.
________________________
1 Hunting and Gathering (2007) IMDB "Ensemble, c'est tout (original French title) about being with an aging mother/
http://www.imdb.com/title/tt0792965/
2 Mid-August Lunch 2008 (Comedy) IMDB Explores issues involving living with an aging mother/
http://www.imdb.com/title/tt1277728/
3 Age-Old Friends (Comedy) IMDB John Cooper is in a retirement home, with strict rules for residents, but he refuses to fall into passivity/ http://www.imdb.com/title/tt0096774/
4 A Song For Martin IMDB A composer and concertmaster fall in love and marry. Five years later he is diagnosed with Alzheimer's and his personality changes cause them to struggle to hold on to their love/ http://www.imdb.com/title/tt0257215/
5 Firefly Dreams on IMDB Staring Maho, Tsutomu Niwa, and Etsuko Kimata/ http://www.imdb.com/title/tt0292004/
6 Conversations With Mother IMDB "Conversaciones Con Mama" Spanish/Argentinian subtitles/
http://www.imdb.com/title/tt0356485/
7 Another Year (2010) on IMDB/ http://www.imdb.com/title/tt1431181/
8 Elsa and Fred on IMDB Joint Spanish/Argentine comedy with subtitles (2005)/ http://www.imdb.com/title/tt0453047/
9 Away from Her on IMDB Topic: Alzheimer's/Dr. McCullough's Stations of Life: 1: Stability 2: Compromise 3: Crisis 5: Decline/
http://www.imdb.com/title/tt0491747/

terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 19 November 2012
Vannacht was ik vaak op het balkon om naar de sterren te kijken. Zoals de laatste tijd gebruikelijk, werd ik na een goede slaap van een uurtje wakker en moest het inslapen telkens 'bevechten'. Ik moet het 'malen' stoppen. Het 'gekakel van de geest' noemt Krishnamurti het. Daarvoor is de rust van de sterrenhemel een goede methode.
Er waren wel veel sterren, maar ook veel wolken, waardoor de sterren kiekeboe speelden. Sterrenbeelden zag ik alleen in de geest, maar dan begon die weer te kakelen.
Tenslotte gaf ik mij over aan het kiekeboe-spel. Verwachtingsloos en ontspannen. Het gekakel hield op. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 20 November 2012
Vandaag geen column. Morgen vanaf Gran Canaria als het ervan komt ;-)
terug eerste dagboekregel

Gran Canaria, Woensdag 21 November 2012
Ik zit op het vliegveld van Gran Canaria sinds 12:00. Toen kwam mijn vlucht uit La Gomera aan. Ik wacht op Ghislaine die met de vlucht van 16:40 uit Eindhoven aankomt. Daarna gaan we samen naar ons hotel in Las Palmas. Het is maar 15 km, en ik dacht er over om 'even vlug' heen-en-weer te gaan om mijn bagage alvast in het hotel achter te laten. Maar de bussen vertrekken maar eens per uur, en er zou toch niets van een behoorlijke siësta zijn gekomen. Daarom heb ik het ouderwetse knikkebollen beoefend.
Met succes. Ik moet nog tien minuten. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Gran Canaria, Donderdag 22 November 2012, Margarita jarig
We hebben vanmorgen onze eerst wandeling op de strandboulevard gemaakt. De hele boulevard is voetgangersdomein. Er is een smal strand met hier-en-daar een breder stuk. Ons hotel ligt aan een zijstraat op nog geen honderd meter, en daar mag je al niet meer met de auto komen. Het heel 'autostil' dus.
Het druilde even. Ternauwernood tijd om de paraplu te openen. Gisteravond, op zoek naar een restaurant werden we overvallen door een korte maar hevige hoosbui. Toen hebben we een snelle beslissing moeten nemen. De wandeling van vanmorgen heeft ons luisterrijke ideeën voor vanavond opgeleverd. Dat zijn zo onze zorgen. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Las Palmas, Gran Canaria, Vrijdag 23 November 2012
Langs de strandboulevard staan diverse kleine bronzen beeldhouwwerken, en er is een plein voor de 'dichter van de zee' die in deze wijk woonde en dichtte: Saulo Torón [1885-1974]. Daar staat een bronzen buste van hem, kijkend naar de zee. Verder een korte beschrijving van zijn werk, en dit korte gedicht:

De tanto mirar al mar
voy creyendo sólo en él
y olvidando lo demás.


Zoveel kijken naar de zee
maakt dat ik alleen geloof in haar
en al het andere vergeet.

Op een ander gedeelte van de boulevard staat een bronzen beeldje van een gehurkte visser die vissen schoonmaakt.
Daarbij een ander gedicht van Torón:

El mar es mi vida
la que el hambriento el pan
para sacias mi espíritu
tengo que ver al mar ...


De zee is in mijn leven
als voor honger het brood.
Om mijn geest te verzadigen
Moet ik naar de zee kijken ...

____________________________
Over Saulo Torón: http://es.wikipedia.org/wiki/Saulo_Torón_Navarro
Zijn archieven op de Universidad de las Palmas de Gran Canaria: http://mdc.ulpgc.es/cdm/landingpage/collection/asautor

terug eerste dagboekregel

Las Palmas, Gran Canaria, Zaterdag 24 November 2012
Aan het zuidelijk uiteinde van de drie kilometer lange strandboulevard [helemaal voetgangersdomein!] staat het auditorium Alfredo Kraus. Anders dan dergelijke kustgebouwen, zoals het voorbeeldige Sydney Opera House, en de namaak op Tenerife die opgebouwd zijn met fragiele schelpvormen, lijkt deze meer op een middeleeuws kasteel of een Moors fort. Soberheid dus, maar wel macht uitstralend.
Alfredo Kraus [1927-1999] is in deze stad geboren, en maakte een wereldcarrière als tenor met opera en bel canto. Hij trad onder andere op met Maria Callas. Vanavond gaan Ghislaine en ik naar een hommage-concert waar Mariola Cantarero bekende aria's van hem zingt met pianobegeleiding. (100 woorden)
____________________________
http://www.auditorio-alfredokraus.com/ http://en.wikipedia.org/wiki/Alfredo_Kraus http://www.mariolacantarero.es/

terug eerste dagboekregel

Las Palmas, Gran Canaria, Zondag 25 November 2012
De strandboulevard [van ruim drie kilometer!!] wordt van het strand gescheiden door een drie meter hoge muur. Voor het grootste gedeelte is het strand vrij smal, en bij vloed komt het water tot aan de muur. Toch kun je over de volle lengte een heuse strandwandeling maken, zij het dat je sommige trajecten moet pootjebaden. Aan het noordelijk einde is het veel breder, met ruimschoots verhuur van zonnebanken en dergelijk gerief.
Behalve joggers op het droge, zie je dus ook joggers die de volle lengte over het zand joggen. Maar dan natuurlijk wel pootjebadend op sommige stukken. Zeker bij vloed. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Las Palmas, Gran Canaria, Maandag 26 November 2012
De strandboulevard slingert weliswaar een beetje, maar als geheel is het een grote boog die aan beide uiteinden wordt omarmd door uitstekende rotsen. Op de koorde van die boog, op enkele honderden meters uit de kust, ligt een kaarsrechte rotsige rif precies onder de waterspiegel. Die houdt de grote golven tegen. Daarom is het strand regelmatig en van fijnkorrelig zand. Dat is het eldorado van de zonaanbidders.
Niet zo aan het zuidelijk uiteinde.
Daar ontbreekt de rif enkele honderden meters. Zwaardere golven kunnen daar aan de kust komen. Grof zand en stenen, 'dus'.
Dat is het eldorado van de surfers. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Las Palmas, Gran Canaria, Dinsdag 27 November 2012, laatste dag
Vanmiddag de laatste wandeling over de strandboulevard gemaakt. Het was bewolkt en druilerig na de stortbui van gisteravond die de reeks zonnige dagen onderbrak. We bekeken alles nog eens goed.
Met nostalgie.
Hier begint het kerstseizoen, want er wordt aan het strand hard gewerkt aan een reusachtig 'zandkasteel'. Met bulldozers worden grote hopen zand bijeen geduwd waar een super-grote kerstgroep moet verschijnen, een Belén.
Het totaalbeeld is niet duidelijk, maar er wordt al gewerkt aan fragiele details op de toppen van de zandhopen omdat ze daar later niet meer bij kunnen. Jammer dat we dat niet meer meemaken.
Dubbele afscheidsgevoelens. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Vliegveld Tenerife Noord, Woensdag 28 November 2012, reisdag
Vanmorgen stond de taxi om vijf uur voor de deur van het hotel. Alles liep gesmeerd. Op het vliegveld nam ik afscheid van Ghislaine want die vertrok het eerst. Ik moest naar La Gomera, en ik had een half uur overstaptijd op Tenerife Noord.
De aansluitende vlucht van 09:30 werd eerst uitgesteld, later afgesteld wegens te zware winden op La Gomera. Ik heb nu een vlucht om 17:00, en als die óók niet doorgaat de boot van 19:00. Héél vervelend, maar ik ga me niet vervelen. Binter, de luchtvaartmaatschappij, betaalt ontbijt en lunch.
Het loopt opeens niet meer zo gesmeerd. (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 29 November 2012
Het vertrek
Gisteren, in de loop van de middag, werd mij duidelijk ik in tijdnood zou komen om de boot van 19:00 te halen als de annulering niet metéén om 17:00 zou geschieden. De bus vanaf Santa Cruz doet er anderhalf uur over.
Ik stapte naar Binter en legde uit dat hun dat een hotelovernachting zou kosten. Dat werkte. Met een taxi rechtstreeks naar Los Christianos kon in één uur. Er was nòg een passagier met dat probleem. Om half zes vertrokken we met een taxi à negentig euro en haalden de boot op onze sloffen. De tickets had Binter ook betaald. (100 woorden)

De aankomst
Toen ik gisteravond van boord stapte werd ik begroet door de volle maan met vlak daaronder Jupiter. De afstand was hooguit twee maandiameters. Het was in de richting van de maanbaan, en het was duidelijk dat heel snel --ik had geen idee hoe snel-- Jupiter door de maan zou worden bedekt. Toen ik vannacht om twee uur even op het balkon was, zag ik dat Jupiter precies aan de andere kant stond. De 'Jupiterverduistering' was dus voorbij.
Per saldo werd ik gisteravond begroet dus door een 'slow-motion' knipoog van Jupiter. Of was het een knipoog van de volle maan? (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 30 November 2012
Bij Van Dale is de verkiezing van het Woord Van Het Jaar weer begonnen. Je kunt kiezen tussen: appconomie, bangalijst, facebookmoord, grexit, inbrekersrisico, mamaporno, nivelleringsfeestje, project X-feest, religiestress, voetbalvrouwing.
Ik vond religiestress de aardigste.
Ken je die woorden niet? Dan vlug naar de Van Dale site. Daar staan ook betekenissen en de herkomst. Heel boeiend als fenomeen van taalsociologie.
Er is ook een Belgische versie. Daar vond ik frietchinees de mooiste.
Er zijn ook subcategorieën. Onder 'politiek' trof ik weglooppoliticus, uitgevonden voor Geert Wilders, een 'politicus die, als het erop aankomt, wegloopt voor zijn verantwoordelijkheid'
Vlug gaan kijken! Heel leerzaam!! (100 woorden)
____________________________
http://woordvanhetjaar.vandale.nl/, http://woordvanhetjaar.vandale.be/

terug eerste dagboekregel

Einde Mijn Dagboek November 2012