Mijn Dagboek 36

Dit is Dagboek 36. Het loopt van 1 tot 31 mei en begint met een gedocumenteerde afronding van mijn ANZAC-dossiers en een opsomming van wat ik onaf achterlaat. Dan is er een verslag van de reis door de 'lange donkere tunnel' tot La Gomera en verkiezingscampagne van Ignacio. De belastingbetaalafspraak met 'Madrid' levert een leuk taal-cultureel misverstandje en de krant zorgt voor enkele staaltjes spaanse autoriteitencultuur. Habermas heeft de Prijs van de Prins van Asturië gekregen en dat levert enkele pittige uitspraken. Een ontmoeting en een idee op een magisch terrasje in Parijs in September 1945 hebben gevolgen tot in deze eeuw. Tot slot is er een citaat van Prigogine uit diens necrologie, dat perfect blijkt aan te sluiten bij een pas verschenen boek van Rosa Montero met als titel een citaat van Teresa van Ávila. Dat is ook magisch, maar tòch anders.
Index Mei 2003
1,   2,   3,   4,   5,   6,   7,   8,   9,   10,   11,   12,   13,   14,   15,   16,
17,   18,   19,   20,   21,   22,   23,   24,   25,   26,   27,   28,   29,   30,   31,

Whiritoa, Nieuw Zeeland, donderdag 1 mei 2003
Ik heb mijn Anzac dossiers afgesloten en de betreffende boeken aan Geoffrey teruggegeven. De grote opruiming begint. Ik zou, heel toepasselijk vandaag, ook kunnen schrijven over de grote stakingen in deze streek toen het nog een welvarend (welvarend voor enkelen!) mijngebied was. Daar heeft Geoffrey mij ook nogal wat van verteld en boeken over uitgeleend. Misschien komt het er nog van, eerst dit afronden.
Met wat huisvlijt heb ik een kleine selectie gemaakt van wat ik op het net heb gevonden. Anders dan jullie een reeks URL's aan te bevelen heb ik drie artikelen bewerkt om op deze site te zetten. Hier zijn ze:
Allereerst het dagboek van Malone(*). Dat was de kundige commandant van een van de NZse bataljons. Dit fragment gaat over de eerste dag, zondag 25 april: "A lovely calm spring morning . . . begint hij zijn dagboek dat hij de dag erna schreef. Het vertelt van de chaos bij de landing en geeft aan, zonder het expliciet te noemen, dat hij zijn vertrouwen verloor in de kwaliteit van de engelse stafofficieren. Hij was een 'soldatencommandant', op handen gedragen door zijn mannen. Hij trainde zijn mannen intensief om de de beste overlevingskansen te geven. Hij noemde zichzelf graag een 'gewone boerenjongen met gezond verstand'. Zijn biografie(*) geeft details. Inderdaad was hij ook 'boer', maar door zelfstudie (met een goede start toen zijn familie nog in goede doen was) werkt hij zich op tot jurist en maakt zich verdienstelijk in het lokale bestuur. Het militaire interesseert hem al vroeg. Practiseert in de strijd met de Maori, maar bestudeert ook militaire geschiedenis en -strategie. Het dagboekfragment beschrijft ook de tweede dag. Hij is kwaad. Zijn 'beste soldaten van de wereld' "[...] were being sent to chaos and slaughter, nay murder". Door domme Britse stafofficieren. Het losweken van de NZse identiteit van de Britse begint.
Er zijn ook andere ooggetuige-verslagen op het internet. Ik vond een pagina waarop de dagboeken en/of biografieën van negen anderen(*) worden samengevat. (Met verdere links). Daarbij zijn twee vrouwen. Een is een 'self-appointed' activiste die tegen de zin van de overheid een Sisterhood opricht om de mannen in het basiskamp in Cairo bij te staan. Zij constateert dat de doodgezwegen venerische ziekten het grootste probleem is. Anders dan de 'Britse' visie (doodzwijgen) pakt zij het aan met alle beschikbare middelen. Ze geeft voorlichting en verkoopt haar zelf-bedachte 'prophylactic kit'. De 'Sisterhood' zorgt ook voor cantines en betere ontspanning. Het wordt haar kwalijk genomen en haar acties vallen onder 'oorlogsgeheim'. Als er toch iets over haar werk in de Herald verschijnt, wordt die beboet met £100. Het thuisfront denk nog 'Brits', maar aan het front groeien originele NZse opvattingen.
De andere vrouw is verpleegster, hoofd van het hospitaalschip. Ze heeft een officiersrang, maar de mannen erkennen dat niet. Ze schrijft: "the women were 'subjected to a great deal of unpleasantness'". Een stukje NZse vrouwengeschiedenis.
Er zijn nog verschillende andere invalshoeken waarover je uitgebreider kun lezen, maar met het samenvattende lijstje van de negen anderen heb je wel een idee hoe het daar aan toe is gegaan. Hoe de Brits-NZse (en Australische!) wegen uiteen gingen lopen. Hoe 'oorlogsgeheimen' worden gekoesterd en gemanipuleerd om de visie van de 'heroïsche strijd' hoog te houden. Per saldo is dat in het belang van de wapenfabrikanten.
Daar laat ik het bij wat betreft ANZAC. Misschien maak ik er nog eens een apart dossiertje van. De dagboekaantekeningen met een substantiële Anzac-factor zijn: April 15, 16, 17, 20, 21 (de koekjes recepten), 25 en vandaag 1 mei
____
Ik heb Reisplannen weer bijgewerkt want ik heb gisteravond biljetten gekocht (per internet en foon) voor mijn reis van La Gomera naar Cessenon op 1 en 2 juni en voor mijn reis van Cessenon naar Lille op 11 juni.
(*) Noot voor de printversie:
Dagboek van Malone: www.van-eyk.net/gerar/dgboeken/malone_diary.htm
Zijn Biografie: www.van-eyk.net/gerar/dgboeken/malone_bio.htm
De negen biografieën: www.van-eyk.net/gerar/dgboeken/malone_bio.htmanzac_bios.htm
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, vrijdag 2 mei 2003
Nog één week! Nog één weekje afzien. Het weer in Whiritoa doet zijn naam eer aan: wervelend en veranderend. Ik zag de zon schijnen, maar dacht: "Eerst even douchen". Toen ik klaar was regende het weer. Een koude winderige herfstregen. Wat doe ik hier? Terwijl ik schrijf licht het alweer op. Toch maar snel een wandeling maken. In de allerzuiverste lucht van de wereld. Daar klamp ik mij maar aan vast.
En ook aan "Gods weer is goed weer", wat mijn vader bromde als je over het weer klaagde. Inderdaad, die nederige houding past ons tegenover de natuurverschijnselen. De NLse cabaretier, Herman van Veen, in de achtenzestiger protest- en inspraakjaren zei het aldus:
--"De schilders staken, want ze willen inspraak in de kleuren van de regenboog"
De natuur is eigenlijk de stabiele faktor in ons leven. Als we de natuur 'grillig' noemen, nemen we onze 'grillige' gedachten als uitgangspunt. Maar uit veel andere observaties weten wij dat onze gedachten nòg veel speelser, springeriger en grilliger zijn dan de natuur. Eigenlijk moesten we beter weten, maar we blijven drammen over die grillige, onbetrouwbare, natuur. We lijken op die laat thuiskomende feestganger die moeite heeft met de sleutel in zijn voordeurslot steken:
--"Meneer de agent, hik, wilt u het sleutelgat even, hik, voor mij vasthouden, hik?"
Dit alles schrijf ik in nederige afwachting van het doorbreken van de zon. Dankjewelasjeblief.
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, zaterdag 3 mei 2003
Terwijl de kranten close up foto's publiceren van de handkus van Chirac en van de kus op beide wangen ('european style', voegt de krant er aan toe) van 'onze' Prime Minister, Helen Clark, door Blair maak, ik mijn dagelijkse een strandwandeling. Gisteren --een 'totaalregendag' voor het overige-- kwam de zon weliswaar niet door, maar hield de regen even op nadat ik klaar was met mijn dagboek. Toen ik thuiskwam begon de regen weer.
Vanmorgen volop zon zonder wolken. Het was hoogwater, maar al wat afgaand. Op sommige plekken moest ik vlak langs het afgeslagen duin lopen om geen natte voeten te krijgen. De zee heeft het strand nog lang niet teruggebracht. Het rotsblok waarop Lawrence, de zoon van Geoffrey als tien-jarig jongetje in 1989 zijn naam grifte, moet nog helemaal onder het zand voor het peil van vóór de Paasstorm weer is bereikt. Op dat punt heeft de zee al een halve meter teruggebracht, maar er moet nog een metertje --of zo-- bovenop.
Een eindje buiten de laagwaterlijn beginnen zich zandtongen af te tekenen bij eb. Vijftig meter pootjebaden, en je bent er. Dat maakt dat de zee minder wild is als het bij het duin komt. Maar het strand heeft zijn functie als 'voorduin' nog lang niet terug. Het is nog niet schuin oplopend. Het duin wordt nog niet beschermd tegen de dagdagelijkse vloed.
--"Het komt allemaal terug, maak je maar geen zorgen", roept Geoffrey als ik over mijn waarnemingen begin. Hij doet alsof ik de zee in staat van beschuldiging stel; alsof ik het 'vals spel' vind. Het is 'zijn' land en 'zijn' zee, en ik moet daar als foreigner geen kritiek op hebben.
--"Clearly, the Prime Minister has nothing better to do than ponce around Europe en kissing Frenchmen", zegt een briefschrijver. De 'gewone man' in NZ houdt de Engelse eilandmentaliteit hoog, zelfgenoegzaam wentelend in splendid isolation.
____
Ik heb mijn fotoalbum op www.fototime.com (jeweetwel, inloggen met mijn e-mailadres bij de guest login) weer bijgewerkt. Nog geen bijschriften, maar de foto's van Australië staan er alvast. En ook een hele serie dorps- en strandgezichten van Whiritoa. Zie ook linksboven; dat ben ik als ik omkijk.
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, zondag 4 mei 2003
Vandaag geen 'stukje'. Net als de vorige week zondag. Toevallig, denk ik.
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, maandag 5 mei 2003
Nog vier nachtjes slapen!
Ik ben in de opruim-houding. Gisteren een lange afscheidsbrief naar Wim in Melbourne en eergisteren Dré uit Wellington aan de foon. Allemaal opruimen en afhandelen om met een schone lei aan de volgende fase te beginnen. Ik heb gisteravond ook gebeld met Jaakief in La Gomera (ik neem zijn flat over) en met de eigenaresse, Señora Barbara, om het te bevestigen. Jaakief gaat terug naar België voor de zomer. Hij hoopt dat hij intussen sterk genoeg is om de chemische vervuiling te weerstaan. De optimist!! Is hij in vijf maanden La Gomera wat bijgetrokken en dan denkt hij dat hij 'genezen' is. De tijd zal het leren.
Hier in NZ moet ik een aantal onaffe en onbegrepen zaken achterlaten. Er is zoveel. Zo is er de rivaliteit tussen Oz en NZ die aan de orde is nu de VS de verschillende bijdragen van beide landen aan 'de' oorlog uitspeelt.
--"Dit is de eerste keer in de laatste honderd jaar dat NZ niet samen met Engeland en Amerika heeft gevochten in een wereldconflict", zegt een briefschrijver verwijtend als hij verneemt dat de Oz president door Bush is uitgenodigd op zijn privé en NZ gekapitteld wordt over een veronderstelde belediging van de Bush regering.
Anderen applaudiseren en zeggen dat het eindelijk tijd werd dat NZ zijn eigen koers bepaalt en niet --bij voorbaat-- Oz in de politieke keuze volgt. Het Grote-Broer effect. Het is dus niet zozeer de rivaliteit tussen beide landen die Bush kietelt, maar ook hun moeder- of broederbindingen.
En dan is er de energie-crisis. Het is al een langlopende zaak. Het heeft weinig geregend, en dat maakt het acuut. Misschien al over een paarweken moeten de NZers koud douchen en in het donker naar bed. Vrijdag publiceerde de krant een foto op de voorpagina op volle breedte met een bijna-leeg stuwmeer. Het bijschrift luidde dat dit de oorzaak was van de koude douche:
--"Alleen grote hoeveelheden regen kunnen ons nog redden"
--"Wat oorzaak!?!", roepen de briefschrijvers haast in koor, "het ligt aan het jarenlang verwaarloosde energiebeleid".
En dan komt de gram los over de privatisering, het steeds afnemende investeringsniveau in nieuwe installaties en de steeds stijgende prijzen en winsten. En dan die minister die laatst had gezegd dat het lag aan het niet gehaalde bezuinigingsquotum van 10%. Er was maar 3% bereikt.
--"Dat haalt je de donder", reageert een brief, "met de prijstijgingen heb ik al drie jaar bezuinigd, daar kan niet nog eens 10% vanaf".
Eerder al bekende getallen worden geciteerd. De huishoudens samen verbruiken maar 22% van het totaal:
--"Laten we de straatverlichtingen en de steeds toenemende etalageverlichtingen aanpakken".
En dan het invoeren van de "line charge" direkt na de privatisering. Die bestond vroeger niet, maar nu moet er een fors vast jaarbedrag worden betaald. Voor een doorsnee gezin, meer dan de helft van de totale kosten:
--"Dat stimuleert het bezuinigen ook niet", roept een ander.
Zo heb ik nog een paar losse eindjes en on-affe --of onbegrepen-- verhalen die ik moet achterlaten. Zoals ik Januari pardoes in het volle leven plofte, zo spring ik er nu weer uit. Wat de kou betreft op een goed moment. Ik moet het toch niet meemaken dat ik de electrische deken die Geoffrey mij heeft geleend moest missen als de NZers in het donker naar bed moeten.
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, dinsdag 6 mei 2003
Nog drie nachtjes slapen!
Opeens is er nieuw leven in de brouwerij. Midden in de rustig voortkabbelende opruim- en afmaakdagen, wordt vandaag een drukke excursiedag. Geoffrey had mij dat al vaker beloofd, maar dat werd zo vaak doorkruist door 'andere prioriteiten' dat ik er niet meer op rekende. Gisteravond kwam hij thuis van een paar dagen bij Mary in Hamilton en meteen kreeg ik mijn eerste les geologie. We gaan de gevolgen bekijken van de twee 'breuken' die dwars en evenwijdig over het Noordereiland lopen. Het is een stuk verzakte aardkorst die lichtelijk is gekanteld. Langs de ene lijn liggen de geothermische centrales (en de hete modderbaden) op een rijtje, want er komt warm water naar boven. Wat er langs de andere lijn gebeurt moet hij mij nog eens uitleggen. Daar is o.a. het meer van Taupu. Daar gaan we ook heen. Ik ben benieuwd. We vertrekken vroeg, en ik schrijf dit dus heel vroeg.
Het weer van gisteren, en de voorspelling voor vandaag was 'zon', maar gisteravond was er opeens regen. Dat gaf mij de kans om --eindelijk-- de mooie foto te maken van de regenboog die bij dit snel wisselende weer natuurlijk vaak verschijnt. Het bleef regenen vannacht, dus . . .
Geoffrey kwam terug met nòg meer nieuws. Zijn vrouw, die hij 30+ jaren geleden als jonge bruid uit Schotland heeft gehaald, is nooit meer terug geweest. Wilde ook niet meer terug (Een dominante moeder of zo). Dat niet-willen is al langer veranderd, maar een beslissing om te gaan kwam er niet van. Ze wilden samen voor langere tijd, een jaar of zo. Geoffrey, die eigenlijk een hooggediplomeerd electiciën is, een 'inspector', met diploma's die ook in Engeland geldig zijn, had al her en der --in Engeland/Schotland-- gesoliciteerd. Hij bereidde zich ook al voor op de (achterstallige) periodieke examens om zijn bevoegdheden te updaten. ("Een peuleschilletje, twee dagen in de boeken neuzen en een dag voor het examen")
Opeens is er de beslissing. Mary heeft geboekt voor het eind van de maand en is volop bezig haar flat in Hamilton verhuurklaar te maken. Er is al een huurder. Geoffrey reist haar achterna als hij die examens in orde heeft. Ze blijven voor onbepaalde tijd, maar zijn werk aan de database en het schrijven van genealogieboeken gaat door. Actie! Actie! Opeens!
Ik heb van de afwezigheid van Geoffrey gebruik gemaakt om eens lekker bij te surfen. (Hij zit als een kloek op haar eieren. Mijn mail en het opladen van de site gaat vlug-vlug 'tussendoor'.) Zo ontdekte ik dat Theo --die nèt terug is van een drie-maandse 'motorhome'-reis door NZ-- met zijn eigen 'kampeerauto' vertrokken is uit Groningen richting Spanje. En wéér met reisdagboek op het Internet (www.euronet.nl/~voorsth). Hij is al in Luxemburg aangekomen.
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, woensdag 7 mei 2003
Nog twee nachtjes slapen!
Het regende toen we wegreden. Toen werd het droog en zonnig. Ik volgde het landschap op de kaart en Geoffrey wees op de details van de les geologie van gisteren. Kalk en leisteen wisselden elkaar af. Zo ook de vegetatie en de vergezichten. We stapten uit voor korte wandelingen naar speciale dingen in het zijterrein. Soms omdat er informatiebordjes stonden, soms omdat Geoffrey het wist, want, per slot, we waren in het gebied waar hij was opgegroeid. De boerderij ten Zuiden van Hamilton, in King Country. Toen hij zeventien was, en enige zoon, bezweek zijn vader aan een hartaanval. Hij kon niet meer.
--"Je mag de boerderij overnemen", zei hij.
Geoffrey vroeg raad aan een buurman.
--"Niet doen", zie hij, "Verkopen! Je werkt je rot en je haalt het niet. Ze ligt verkeerd en is ondermaats voor de moderne tijd"
--"Goed zo", zuchtte zijn vader toen hij thuiskwam, "de buurman heeft gelijk".
Maar Geoffrey kende de streek nog goed. Grondsoorten, schaarste aan zekere mineralen, de onderliggende geologische structuren, en andere intieme details 'zijn' regio kreeg ik te horen. Welke grond is goed voor vleeskoeien, welke voor melkkoeien en welke voor schapen?
We bekeken ook de --inmiddels gerestaureerde-- veldschans waar zijn verre overgrootvader in 1840 gelegerd was als militair van de Royal Constabulary. Dat verklaart waarom hij in die streek was gebleven als boer. Vanaf die redoute zagen we grasland met hier en daar nog wat bomen. Geoffrey wees mij op 'hun' boerderij. Zijn voorvader zou die plek ook hebben kunnen zien, maar toen was het nog allemaal bos.
We bereikten tenslotte de westkust, de Tasmanzee. We wandelden over het zwarte strand. Puur magnetiet, zo hoogwaardig als ijzererts dat het magnetisch is. Vandaar de naam. "Black Sand" heet het hier. "Fe3O4", volgens de scheikundigen. Zwart glinsterend, en glasachtig als gesteente.
We bezochten ook een Waitoma Glow Worm Caves. Indrukwekkend, maar niet meer dan de andere druipsteengrotten die ik ken. Het bijzondere was inderdaad die 'gloeiworm', Arachocampa luminosa. Het is een larve die zich aan het plafond van kalksteengrotten hecht mits dat boven stromend water is. Daar laat hij/zij kleverige draden zakken. Een halve meter of langer. 'Tot veertig toe per gloeiworm', legde de gids uit. De gloeiworm doet vervolgens zijn naam eer aan en begint te stralen. Zo ongeveer als ik ken van de vuurvliegen in Zuid-Frankrijk. En dan maar wachten tot insecten "tegen de lamp lopen". Dan wordt de kleverige draad opgehaald. Na zes tot acht maanden verandert de worm in een insect. Klein zwart, zonder ogen en mond. Kan ook niet eten, en is daarom na vijf dagen dood. Maar ze hebben wel paringsorganen zodat de volgende generaties verzekerd zijn.
--"Boeiend", zei ik tegen de gids, "Dat van een insect dat niet kan eten, is nieuw voor mij. Zijn er meer insecten die dat hebben?"
Het was een bijverdienende biologiestudent. Enthousiast noemde hij enkele andere insecten die deze zeldzame levenscyclus hebben. Ik heb alleen de Monarchvlinder daarvan onthouden.
We waren intussen vlak bij het water gekomen. Met kunstige verlichtingen illustreerde de gids zijn verhaal. De kleverige draden gloeiden als moderne plastic lichtbuisjes. Toen gingen we in de boot en werd het helemaal donker. Al direkt zagen we dat het plafond vol zat met gloeiwormen. De gids had gevraagd doodstil te zijn, want 'gloeiwormen houden niet van lawaai'. We namen tijd om aan de donkerte te wennen. Of het daar aan lag, of aan intensivering van de straling, weet ik niet, maar na een tijdje kon ik zelfs mijn medepassagiers onderscheiden. Als een dichte sterrenhemel. Heel zachtjes voeren we over het ondergrondse meertje en de bochtige rivier naar buiten.
Einde excursie.
terug eerste dagboekregel

Whiritoa, Nieuw Zeeland, donderdag 8 mei 2003
Nog één nachtje slapen!
Ik heb al gebeld met Singapore Airlines. De vlucht staat nog steeds in de planning, maar ik moet mij drie uur vantevoren melden. Kwart over twee vertrekken betekent daarom hier om half negen vertrekken. Geoffrey brengt mij met de auto. Dat lost veel problemen op. Hij had mij sowieso met zijn auto naar Hamilton moeten brengen (75 minuten rijden) om mij op bus-met-aansluiting te zetten. 
En nu inpakken. Ik ben al bijna klaar met het vóórsorteren. Dat is het meeste werk: Wat gaat mee? Wat gooi ik weg? Toen ik naar Melbourne ging heb ik al flink huisgehouden in mijn koffertje; dat scheelt.
Ik ben er op het nippertje nog in geslaagd om de onderschriften bij het fotoalbum op te laden (en nog enkele foto's) zodat het compleet is tot de tocht van eergisteren. Dat komt nog. Zie www.fototime.com en ga naar de guest login met mijn mailadres wat in de kop van deze pagina staat.
Het zijn de foto's van Australië, Whiritoa en de tocht over de Coromandel die er bij zijn gekomen. (Klik onder Nieuw Zeeland op Whiritoa en diens subalbums.) Klik ook op Australië met sub-albums Melbourne en Gellibrand. Ik heb engelse onderschriften gemaakt, dan kunnen Geoffrey, Mary, Irena en Tony ook meegenieten. Plus nog wat over Cow Art in Auckland. Zie betreffende subalbum van Auckland.
Van onze tocht naar King Country heb ik een aantal heel geslaagde foto's overhouden, maar het opladen zal mij hier niet meer lukken. Dat zal wel La Gomera worden.
Intussen staat er wel een nieuwe foto linksboven. Het is inderdaad een 'foto van mezelf' (twee betekenissen), maar ik sta er niet op. Ik sta er naast. Of sta ik er onder? Mijn onderschrift luidt "Hier sta ik". Is dat juist? Of ben ik ernaast?
En wat te zeggen van dat onderschrift? Ik ben niet helemaal tevreden. "Dit ben ik als ik omkijk", stond er eerst, maar dat waren alleen de luchtvibraties die ik achterliet; en die staan niet op de foto. Toch is het onmiskenbaar een foto van mij. Hoe druk ik dat het beste uit? Met "dit ben ik" als onderschrift? Of met "dit was ik"?
Ik laat nog onbesproken dat dit een symbool is van mijn levensweg: Alleen het laatste stukje (the latest part!!) is duidelijk. Kan ik het zo zien?
Ik ben benieuwd wat jullie er in zien: "De Ander". Stel een onderschrift voor dat je visie weergeeft. Of een bovenschrift.
Een mooie puzzle voor de 'radiostilte' van de komende dagen.
terug eerste dagboekregel

Vrijdag 9 mei 2003, 1700 (NZ-tijd).
Tussen Auckland en Singapore

De 'lange donkere tunnel' van 48 uur niet-uit-de-kleren is begonnen. Ik heb een lichte lunch gehad en een "little nap". Op het vliegveld had ik ook wat geslapen. Hard nodig. Het was een korte nacht. We vertrokken weliswaar pas om half negen, maar ik was om 0200 klaar wakker. Toen ben ik maar gaan inpakken in de hoop dat ik daarna nog wat zou slapen. Dat kwam er niet van. Om zes uur had ik een lange foon met mijn zus Tini --voor haar verjaardag en om mijn foonkaart op te maken-- en ik beantwoordde nog de 'allerlaatste' email. Yvonne stuurde een mailtje met voorjaarsfoto's uit Eindhoven. Ik kreeg alleen de aankondiging.
Ik moest om 1115 inchecken. We waren ruim op tijd. Niks roadblocks waar Geoffrey bang voor was.
De eerste verrassing kwam bij het inchecken. De machine weigerde bagagestrips te maken voor Madrid; mijn koffers werden naar Parijs gestuurd. De grondstewardess vingerde nog wat op het toetsenbord, maar ging er tenslotte de 'hogere rangen' bijhalen. Die kwamen, en samen gingen ze weg om de raadsels op te lossen. De vlucht naar Madrid was geannuleerd. Ze deden alleen Zürich en Parijs aan. Geen nood! Iberia zou mij van Zürich naar Madrid brengen. Slechts 'ietsje later' zou ik aankomen.
--"Aj!! Ik heb nu nog maar vijftien minuten voor mijn Air Europa vlucht naar Tenerife".
Oók geen nood! De 'hogere rangen' verdwenen voor enige tijd en kwamen terug met een reservering voor aan andere vlucht die mij 'ietsje later' in Tenerife zou brengen. Ik zou nog nèt de ferry van 1730 kunnen halen, maar in elk geval de laatste.
Ontspannen en gelukkig deed ik een tukje in de wachtkamer. Ik probeerde mijn pre-pay GSM en de foonkaart van de vaste lijn op te maken. Ik trof niemand thuis.
Toen ik wilde instappen, werd ik apart genomen:
--"U bent omgeroepen. Hebt u het niet gehoord?"
Nee dus.
--"Uw reservering voor Madrid-Tenerife is afgewezen door de carrier"
--"Oh"
Toen ik op mijn plaats zat, kwam de stewardess nog eens met dat bericht
--"U bent omgeroepen. Hier is het bericht."
Ik was er al even bang voor geweest. Mijn Tenerife-ticket is 'speciaal' en mag niet worden veranderd. De 'hogere rangen' hadden mij gerustgesteld:
--"Kijk hier, we hebben OK gekregen", zeiden ze.
Niet dus.
Nu maar afwachten. Als de spelregels worden gevolgd, en ik haal 'mijn' vlucht van 15 minuten later niet (zeer onwaarschijnlijk in Madrid) moet ik een nieuw kaartje kopen.
Wesullesien.
terug eerste dagboekregel

Vrijdag 9 mei 2003, 2300 (lokale tijd, NZ-tijd: Zaterdag 10, 0300
Op Changi, Singapore Airport

Over een uur moeten we vliegen. Ik ben hier al twee uur. Ik ben nu 18½ uur onderweg: acht vlieguren, twee auto-uren en de rest wacht-uren. Ik verveel mij niet. Ik lees, ik dommel wat, en lees verder. Ik heb twee kranten gelezen. Newsweek en Time heb ik half uit. Voor het volgende traject heb ik het nieuwe nummer van Newsweek gekocht, en The Economist. Ik heb hier ook 'pittig rondgelopen' om de twaalf uur zittijd tot Zürich alvast te compenseren. Ik heb lang gezocht naar gewoon zuiver water. Moeilijk, maar ik heb tenslotte de hand weten te leggen op drie halve-literflesjes. Ik heb nog anderhalve liter van de Auckland bevoorrading, dus ik kan er wel tegen. Van stewardessen krijg je altijd maar mini-mini beetjes.
Ik heb ook wat e-mail gedaan. Een briefje naar Peter. Die was net on-line zodat ik lik-op-stuk antwoord kreeg. Van Yvonne kwam de foto door, en van Tonni was er een 'Goede Reis'-wens. Ze wist uit mijn dagboek dat ik 'op weg' was. Ik heb ze alledrie de groeten uit Singapore gestuurd. Zo eenzaam is 'de tunnel' dus ook niet.
Ik heb ook nog even gesjopt en een FlashCard gekocht van 512Mb voor 287 Singapore Dollar. In Auckland had ik ze gezien voor 399!!
Nogal veel mensen lopen hier met zo'n SARS-masker. 'Het heeft symbolische waarde', schreef een NZse deskundige, 'het steunt je zelfvertrouwen, en dat helpt ook'. Ik loop er dus niet mee. Ik vertrouw op mijn 'stille kracht' en mijn 'positieve gedachten'. Dat heeft tot nu toe ook altijd geholpen. De vliegveldlucht tast mij --overigens-- al aan. Ik voel het aan de opkomende ontstekingtjes en kloofjes. Die beginnen te jeuken. Ik ben --volgens mijn NZse klok-- in de 'kleine uurtjes'. Ik heb zin in slapen.
--"Ik wou dat ik thuis en in mijn bedde waêr", roep ik als Mariken van Nimwegen, "Ik wil in een gewoon bed en schone lucht".
--"Nog even, eerst nog even deze 'lange donkere tunnel' afmaken. Je bent nog niet halfweg", hoor ik mijn andere ik zeggen.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 0130 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zaterdag 1130)
In de lucht boven Afganistan, richting Kaspische Zee

We vliegen bijna 7 uur, we moeten nog 5 uur. Het is nu ook in Europa Zaterdag geworden. In Singapore moest ik mijn horloge vier uur terugzetten. Nu nog zes. Dat klopt dus. Na de invoering van de zomertijd in NL --en de wintertijd in NZ-- werd het tijdsverschil 10 uur. Toen ik aankwam was het precies 12: Handig met rekenen!
Mijn verlangen --vlak voor mijn vertrek-- is bevredigd. Bijna een echt bed. Ik had drie stoelen voor mezelf. Ik heb het 'supper' laten schieten, en ben meteen gaan slapen. We vertrokken 12 uur (Singapore tijd). Daar is het nu 7 uur. Eigenlijk is dit een normale nachtrust met 'slechts' vier uur tijdsverschuiving. Het vliegtuig is meer dan half leeg. Geen wonder dat ze het vervolgtraject naar Madrid hebben geannuleerd. Het geeft een heel andere sfeer; meer ontspannen dan het tjokvolle hutje-mutje gevoel van de jumbo's waarmee ik eerder reisde. Iedereen is niet zo op zijn qui-vive. Je moet wel, want je zit als sardines in een blik. (Slechte metafoor, sardines zijn dood). Allerlei domeinproblemen worden voor de lieve vrede ingeslikt, maar er zijn types met veel geldingdrang. Daar moet je voorzichtig mee zijn.
Iedereen begint wakker te worden. Stewardessen lopen rond met glazen water en orange juice. Het ontbijt zal wel vlak voor Zürich worden geserveerd.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 0230 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zaterdag 1230)
In de lucht boven Bakoe

We hebben de Kaspische Zee overgestoken en zijn nu bij Bakoe. We moeten nog vier uur. De horizon begint een pietsje te kleuren. Dat klopt, de lokale tijd is 0530.
De mensen met Singapore-tijd in hun lijf beginnen ook wakker te worden. Voor die is het half negen, maar mij is het half een, lunchtijd dus.
In Zürich is het pas 0230. We zullen er om 0630 landen.
Ik ben nu 27 uur onderweg, waarvan 16 vlieguren.
Het ontbijt, voor mijn NZse gevoel, wordt een late lunch. Maar ik denk toch dat ik dat maar oversla en mij aan water en orange juice houd. 'Vasten' is gezonder. De meer dan 24 uur durende vliegveldlucht begint nu echt toe te slaan. Behalve de jeukende kloofjes zien nu ook de latente otitis, sinusitis en diverse schimmelplekken de kans schoon om terreinwinst te maken. Ik lijd, maar mijn 'stille kracht' zal me redden. Ik ben over de helft van deze 'lange donkere tunnel'.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 0330 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zaterdag 1330)
In de lucht aan het begin van de Zwarte Zee

We zitten nèt boven de Zwarte Zee. We moeten nog drie uur. We zitten nog niet in de Euro-zône, want de lokale tijd is 0630. De horizon is nu helemaal rood, maar de zon is er nog niet. We vliegen voor de zon uit, maar ze haalt ons in. Ik ga dadelijk wat slapen om mijn NZse siësta-tijd te respecteren. Ik drink veel water en neem af en toe een glas orange juice. Ik heb in twee stukken een franse film gezien. "Si j'étais riche", met Jean-Pierre Daroussin en Valeria Bruni Tedeschi. Een leuk niemandalletje, maar vooral leuk om weer eens frans te horen. Hij was ook op het Auckland-Singapore traject. We hebben ieder ons eigen TV-schermtje met hetzelfde keuzeprogramma: Video, Audio, Info en spelletjes. En natuurlijk de flight information. Maar verder lees ik veel; Newsweek en The Economist.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 0445 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zaterdag 1445)
In de lucht aan het eind van de Zwarte Zee

De siësta lukte niet zo best. Ik leek wat doorgedraaid. We hebben de Zwarte Zee nèt gehad en zitten boven de monding van de Donau: Hongarije en Roemenië. Nog twee uur. De voorziene landingstijd is bijgesteld. Boven Afghanistan hadden we sterke kopwinden van 125 km/h, maar nu is het wisselend kop- of staartwind van tien km/h hoogstens.
De zon is inmiddels doorgekomen en van rood al helemaal goudgeel stralend geworden. Ik voel de warmte en ik ontspan. Voor mijn NZse gevoel is het nog steeds siësta-tijd. Ik ga het nog maar eens proberen.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 0545 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zaterdag 1545)
In de lucht nabij Wenen

We vliegen ter hoogte van de Oostenrijks-Hongaarse grens. Ter hoogte van Bratislava en Wenen, maar veel zuidelijker. Nabij Eisenstadt. Ik heb een lekkere siëa gehad. Ik kan er weer even tegen. De zon doet mij goed. Dit is 'het licht aan het einde van de tunnel': "Harten Omhoog!! Zielen verheft U!!" Nog een uur tot Zürich.
Het is kwart voor zes. Over dertien uur zit ik op de boot van half zes (Kanarische tijd) naar La Gomera. Of niet natuurlijk.
Prioriteit Nummer één als we zijn geland: Uitzoeken hoe het met die reservering zit, eerst wèl en later weer nìet. Toen ik in Singapore instapte duwden ze mij het bericht weer onder de neus.
Als we in Zürich landen ben ik 31¼ uur onderweg. Daarvan zijn 20¾ vliegtijd, twee uur auto-tijd en de rest, 8½ uur, is wachttijd.
De otitis en de sinusitis hebben niet verder doorgezet, maar de huiduitdslag bij mijn oor en op mijn ooglid, een soort eczeem dat ik in Whritoa met moeite onder contrôle kreeg, heeft grote terreinwinsten gemaakt. Dat wordt afzien tot La Gomera, want op Kloten is het weer klote: Het is er 11ºC met bewolking en kans op regen. Pro Memorie de vliegveldlucht, vol met petrochemische gassen, mijn anti-favoriet. Goed dat het einde van de tunnel in zicht is. Mijn ziel staat nog recht overeind. Houden zo!
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 0815 (Zürich-tijd; NZ-tijd: 1845)
Op het vliegveld Kloten van Zürich

Ik heb mijn zaakjes om in Madrid te komen opgelost. In Auckland hadden ze een fout gemaakt door mij geen ticket of ander bewijsstuk van die dóór- of overboeking te geven. Alleen een computeruitdraai met de vluchtnummers en tijden. Ik had argwanend gekeken.
--"Dat is heus voldoende", verzekerden de 'hogere rangen' aldaar.
--"Op het nippertje", verzekerde de Zürichse jongeman, "ik moest opnieuw toestemming vragen aan Singapore Airlines en gelukkig is er nog plaats".
Het is een Swiss Air vlucht, maar die heeft ook een Iberia vluchtnummer.
In Auckland hebben ze nòg een fout gemaakt, maar dat kon ik hier niet verder uitzoeken, want er is hier geen agent van Air Europa, waarmee ik van Madrid naar Tenerife vlieg. Het blijkt dat de vlucht die op mijn ticket staat niet meer in de computer zit. Daarom boekten ze mij naar een andere vlucht, maar die is --per slot-- geweigerd. Waarom? Dat wist de Zürichse jongeman niet. Een Madrileense puzzle wacht op oplossing.
Intussen heb ik hier zaken gedaan:
(1) Ik heb drie flesje water gevonden(!) en gekocht voor de onbeschaafd hoge prijs van 9,50€
(2) Ik heb twee Swatch-horloges gekocht voor de beschaafd lage prijzen van 60 resp 50 SwFr (41.38 resp 34.48€). Maar waarom twee? Allereerst was mijn dierbare Swatch met de mooie belettering --waarvan ik al het derde exemplaar had-- op de heenweg onherroepelijk gesneuveld. Het reserve horloge is een 'mooi & goed' horloge, maar ik kan er overdag zonder bril, en 's nachts zonder licht, niks mee. Het was een 'mooie' miskoop. Ik sjopte wat ik kon, maar nergens hadden ze 'mijn' model. "Uitverkocht", beweerde een dame. Dus kocht ik het bijna-zo-mooie model voor 60SwFr. Hier, in de beveiligde zône bij het instappunt zag ik een souvenirwinkeltje. Ik liep er binnen als window shopper. En ziet!! Daar ligt 'mijn' model; voor 50SwFr.
--"Niks uitverkocht", zei de dame en toonde mij haar pas aangekomen voorraad van een dozijn of meer, "het is ons best verkochte model". ('Marketing', had ik kort tevoren aan Geoffrey uitgelegd, "is about cheating people, professionele mis-informatie. Wat klagen we toch over TV-advertenties en zeuntje Bush c.s?")
(3) En ik heb enkele €'s verspeeld in een e-mail automaat. Ik mag die dingen niet. Het geld gaat meestal op aan wachttijd en storingen, zodat je wel je mailtje kunt schrijven, maar het blijft een gok of het nog binnen de vóórbetaalde tijd de deur uit gaat. Met de komst van breedband kan dat beter. Dus waagde ik een gokje. Ik was net halfweg een leuk mailtje voor Peter toen het toetsenbord het begaf. "Not funny". Ik heb mij de resterende vijf minuten vermaakt met aanklikbare dingetjes. Met mijn laatste halve € ging ik naar een nabijgelegen automaat. Ik heb in 1'30" aan drie recente briefschrijvers de 'Groeten uit Zürich' gedaan. Een aardigheidje. In de laatste seconde ging het derde mailtje de deur uit.
En nu wachten op Madrid. Er begint wat leven te komen bij het instappunt. Geuniformeerde jongelui komen actief en lacherig aanlopen om deze klus even te klaren.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 1100 (Zürich-tijd; NZ-tijd: 2100)
Ergens voorbij Toulouse boven de Pyreneeën

Het is een mooi, bijna geruisloos vliegtuig, deze A321 van Swissair. Het is de eerste keer dat ik er mee reis. De A320 heb ik ook wel eens gevlogen. We hebben alleen niet zo'n individueel TV-schermtje met de flight information. Ik herinner mij de oude DC-9, en daarvoor de Lockheed Electra, waarmee ik mijn vliegreizigerscarrière in 1957 begon. Als er al flight information was, dan werd het door de piloot hand-ingevulde formulier van hand tot hand doorgegeven.
Mijn NZse klok zegt dat het negen uur in de avond is; daarom heb ik het van Zwitserse keuze-ontbijt scrambled egg met rauwe groente gekozen. Bijna ideaal. Het laatste uurtje ga ik slapen, ook volgens mijn NZse klok.
Ik reken nog even mijn tunnel score uit voor als ik in Madrid aankom.
37½ uur onderweg; waarvan 23¼ vlieguren, 2 auto-uren en 12¼ wachturen.
Het einde van de tunnel nadert. Welterusten!
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 1430 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zondag 0030)
Madrid, vliegveld Barajas

Ik heb het nèt gehaald, dat heen-en-weer-rennen tussen diverse loketten op dit reusachtige consumentontvriendelijke verdwaalvliegveld. Over een half uur vertrekken wij. Ik kreeg het niet voor niets, want ik kocht per saldo voor 188€ een biljet van Iberia.
Het probleem was dat Air Europa de vlucht van 1420 had geannuleerd en mij alleen een plaats in hun eigen vlucht van 2010 bood. Ze hielden voet-bij-stuk, ook de vriendelijke dame van Relaciones Públicas die voor hardheidsgevallen een potje had. Nee, ze hadden geen aansluitende vervoersplicht, en dus. Dat is een algemeen probleem voor Gomera-reizigers, de ferry valt buiten 'het systeem'. Wel kreeg ik een officiële brief mee dat deze vlucht al op 13 Maart was geannuleerd en mijn reisbureau op de hoogte was gesteld. Daar moet ik Maandag eens hartig mee gaan praten, want ik heb bij de dame in kwestie mijn e-mail adres achtergelaten en haar aan de foon gehad ivm mijn RENFE-biljet van Barcelona naar Béziers dat ik niet via het Internet kan krijgen. "Alles OK", zei ze. Ze moet ook hebben geweten van de annulatie van Zürich. Puur juridisch schijn ik in mijn recht te staan --ze hadden mij moeten informeren zodat ik op tijd andere beslissingen had kunnen nemen-- maar of dat "spaans-gomeraans-relationeel" verstandig is, moet Ignacio mij eerst uitleggen.
Toen werd het een rekensommetje om te zien met hoeveel €'s ik deze tunnelverlenging kon afkopen. Vanavond om tien uur met een taxi een hotel zoeken, kost mij zeker 120€.
Ernstl & Rita bellen --eigenlijk ideaal voor deze situatie-- zou altijd nog 50€ kosten.
--"Nee, ik geen zin in 18 uur 'tunnelverlenging'", besloot ik on-zuinig, maar met gevoel voor mijn vermoeide lijf.
--"Goede beslissing", zeg ik nog eens tegen mezelf om verder "post-purchase-worrying" de kop in te drukken: "honderd-acht-en-tachtig euro, verdomme".
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 1730 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zondag 0330)
In de lucht, kort voor Tenerife

Ik heb diep en zwaar geslapen. Wat wil je? Mijn NZse klok zegt dat het 'de kleine uurtjes' zijn. Bovendien heb ik mij bij de lunch getracteerd op een flesje tinto. Om het "einde-in-zicht" te vieren. Ik voel mij weer uitgerust, maar nogal zweterig en 'vervuild'. Ik heb alle kleren aan die ik heb, en ik ben er veertig-plus uur niet uitgeweest.
We zijn wat laat. De boot van 1730 haal ik misschien niet. Het zal afhangen van de bagageprocedures. Maar dan is er altijd nog de boot van 2000. Ik moet er niet aan denken dat ik mij die 188€ bespaard had en nu nog in Madrid zat te wachten op het 'gratis' vliegtuig van 2010. Ik had natuurlijk ook in Madrid kunnen overnachten. Air Europa had geen moeite mij een biljet voor Zondag te geven. Maar nee, dit is beter.
terug eerste dagboekregel

Zaterdag 10 mei 2003, 1845 (Zürich-tijd; NZ-tijd: Zondag 0445)
In de haven van Los Cristianos

We landden even voor 1700 uur (Kanarische tijd). De bagage duurde niet al te lang. Ik heb toch nog een taxi genomen, maar het lukte niet meer. Ik kon de boot uitwuiven.
Nu is het wachten op de boot van 2000. Nog 2¼ uur. Ik voel mij zweterig. Straks misschien wat kleren uittrekken.
Er is nog een mogelijkheid om 1915, drie kwartier eerder, maar wegens de pas geluwde storm is het niet zeker dat die kleine nieuwe ferry zal varen.
Zo vlak voor het-einde-van-de-tunnel reken ik nog even de score uit.
Dadelijk om zes uur staat mijn NZse klok op zondagmorgen vijf uur. Dan ben ik 44½ uur onderweg, waarvan 26¼ vlieguren. (8 + 12¾ + 2½ + 3)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 11 Mei 2003
Het is 0600 (GMT: Gomera Mean Time), elf uur vroeger dan NZ, daar is het zondagavond 1700. Ik zit in bed. Na de aantekeningen van gisteren, heb ik de Garagonay Express genomen, de 'kleine' ferry die sinds enkele maanden het 'overtochts-gereedschap' heeft aangevuld. Hij vaart niet bij harde wind, daarom rekende ik er niet op. Opeens was hij er toch. Ik aarzelde niet, ook al had ik al een instapkaart voor zijn grote broer van drie kwartier later. Ik was het zat en verlangde naar een douche en een bed.
Ik nam een taxi en liet de mogelijkheid om nog even voor eten te sjoppen schieten. Señora Barbara legde mij de flat uit. Ik onderhandelde over de prijs. Tot een hele maand rekende ze de normale dagprijs, maar ik kreeg de lagere prijs ook voor mijn 22 dagen. Jaakief had tegen haar gezegd dat ik een heel aardige man was. Dat had kennelijk gewerkt. Ik keek nog even energieloos wat Jaakief in de ijskast en elders had achtergelaten. Geen waspoeder, anders had ik misschien de wasmachine nog aangezet voor mijn doorgezwete kleren. Nu nam ik alleen een kruidenthee van zijn assortiment en plofte in bed.
Toen de taxi mij afzette, gisteravond om kwart voor negen, was het al zondagmorgen kwart voor acht in Whitiroa. Daar vertrok ik Vrijdagmorgen om half negen; bijna 48 uur eerder.
Het was dus een tunnel van 47¼ uur. (26¼ vliegen, 1¼ ferry, 2 auto en 17½ wachttijd).
Ruim een uur geleden werd ik wakker. Vol energie maar ik ging eerst douchen. Misschien zou ik daarna wel weer slaap hebben. Maar nee! Dus ik schrijf. Ik begin dadelijk aan de handgeschreven teksten van onderweg.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 12 Mei 2003
Het is nog vroeg. Het wordt een drukke dag. Gisteren heb ik een flinke wandeling gemaakt, wat gekocht om aan te vullen wat Jaakief in de ijskast had achtergelaten en verder alleen het reisdagboek overgetypt. En, veel tussentijds geslapen om in te haken op het omgekeerde dagritme.
Om te beginnen moet ik naar de post. Dan weet ik of ik de spullen in huis heb voor een afspraak met de belasting. Dan kontakt opnemen met de ongetwijfeld overdrukke Ignacio, want verkiezingen zijn 25 Mei en hij zit diep in het circuit.
En dan naar het I-café om dit op te laden en wat mailjes te verzenden. De gewone routine begint weer.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 13 Mei 2003
Ik blijf nog wat in mijn coconnetje om de jet lag kans te geven ongemerkt te verdwijnen. Als ik geen 'programma' of afspraken heb, kan ik rustig bekijken wanneer mijn lijf energiek is --en wanneer slaperig-- en daarop inhaken. Alleen eten houd ik strak op bepaalde tijden.
Dat is de deal.
Zo loopt het soepel en erger me niet aan jet lag-verschijnselen die mijn plannen in de war sturen. Er zijn geen 'plannen'. En toch schiet ik lekker op.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 14 Mei 2003
En natuurlijk heb ik El País weer uitgespeld. Wat de komende regionale verkiezingen --25 Mei-- betreft staat het boordevol over 'de toestand' per regio. Landelijk heeft de huidige regeringspartij, de PP, de rechtse Partido Popular, weliswaar een meerderheid, maar regionaal zijn er heel sterke verschillen. Ik heb nog geen overzicht. Ik beperk me tot een enkel 'bon mot' van de leider van de oppositie, de socialisten:
--"Volgens de regering bestaat democratie uit één dag kiezen en vier jaar 'bek houden'".
Ik geloof dat het geldt voor alle 'democratie in latijnse landen', maar het is mooi gezegd.
Er loopt een andere typische latijnse rel, of beter, een persoonlijk drama vermorzeld door een autoriteiten cultuur waarin alles is verboden, behalve wat uitdrukkelijk is toegestaan. (Keer dat maar eens om, en je bent in Noord-Europa).
Het gaat om een geval van kunstmatige (menselijke) inseminatie. Moreel is het nog steeds een gruwel, ook tussen echtgenoten, maar de wetgever heeft enkele nauwe poortjes open gezet.
Een 29-jarige, pas getrouwde(!) vrouw --nog geen kinderen, maar wel 'plannen'-- verliest haar 30-jarige man door een auto-ongeluk. Ver van huis. Zij werkt in een medisch beroep en heeft de tegenwoordigheid van geest --en de relaties-- om de teelballen van haar man onmiddellijk te laten invriezen, om alsnog van hem een kind te krijgen. Er is een spoedproces voor een rechter nodig om de ballen te verwijderen. Dat lukt. Medisch-wetenschappelijk gesproken is het een novum, maar er is voldoende --ook nationale-- ervaring om een goede afloop te voorspellen. Spoedige afhandeling schijnt belangrijk. De ballen werden bewaard in een medisch laboratorium in de buurt van het ongeval, maar een rechter in Madrid heeft er beslag op laten leggen en ze onder zijn gezag ondergebracht bij een Nationaal Instituut (zeg maar TNO) in Madrid. Het ongeval --en het invriezen binnen 12 uur-- is nu ruim twee maanden geleden. De rechter maakt er een langdurige procedure van waarin alle lettertjes van de wet worden gebruikt om de (im)morele gevoelens ruim baan te geven. De bewering dat er haast bij is, wordt ook 'langzaam en grondig' onderzocht met expertises en tegen-expertises. Een menselijk drama.
Iets gelukkiger is een ander autoriteitendrama afgelopen. Een grootgrondbezitter wil twee illegaal gebouwde huisjes van zijn terrein verwijderen. De rechter geeft toestemming en een daarvoor gecontracteerde lokale bulldozer-ondernemer gaat er naar toe vergezeld van twee juridische autoriteiten. Hij is vader van negen kinderen. In de huisjes wonen jonge gezinnen. De vrouwen, met kinderen op de arm, smeken hem het niet te doen. Hij krijgt tranen in zijn ogen, zet zijn bulldozer af en weigert de opdracht uit te voeren. Hij wordt gerechtelijk vervolgd voor "ongehoorzaamheid aan de wet". De nationale pers neemt het voor hem op en verklaart zich solidair met deze 'ongehoorzaamheidsheld'. Dan komt de grootgrondbezitter uit zijn schulp. Hij verklaart dat hij zijn best zal doen om 'voorzieningen te treffen' zodat die gezinnen niet dakloos zullen worden. Mooie afloop hè?
Inderdaad, maar verlies niet uit het oog dat de autoriteitencultuur het heel normaal vond om enkele jonge gezinnen dakloos te maken. Er was een 'ongehoorzaamheidsheld' nodig en een nationale pers die het voor hem opnam. Hoe vaak ontbreken die? Een spaanse rechter anno 2003 vindt het kennelijk normaal om 'zonder voorzieningen' een paar gezinnetjes dakloos te maken of om een jonge vrouw een kind van haar eigen man te ontzeggen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 15 Mei 2003
Hoe het met mijn jet lag is?
Ik merk er weinig van, maar ik denk dat mijn lijf om de tuin is geleid door de bijna-perfecte dag-nacht verwisseling. Ik slaap 's nachts heel goed, zij het kort, maar dat was altijd al zo, maar mijn gebruikelijke siësta's, van enkele keren per dag een kwartiertje of twintig minuten, zijn 'ongetoverd' in diepe slaap van twee of drie uur. Onweerstaanbaar! Ik hoop dat het nog goed komt.
Vanmorgen was ik dus vroeg wakker. Vóór vier uur al. Mooi om te kijken of de volle maan in het blikveld vanaf het balcon valt.
Hoezo?
Er zal hier a.s. nacht, omstreeks vier uur in de morgen een bijna volledige maansverduistering zijn. Die kan ik mooi bekijken. Ik zal toch maar de wekker zetten, want stel je voor dat mijn lijf opeens ontdekt dat het dan diep moet slapen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 16 Mei 2003
Habermas zal in Oktober naar Spanje komen om de Prijs van de Prins van Asturië in ontvangst te nemen. Dat is het 'nieuws'. Het wordt natuurlijk gelardeerd met --voorlopig korte-- beschouwingen over hem en een --voorlopig-- interview met hem. Ik kijk er naar uit, als ik in Oktober weer hier terug ben, meer over hem te lezen.
Natuurlijk wordt hij ondervraagd over 'de' oorlog:
--"U hebt altijd de werkelijkheid verdedigd als overheersende faktor voor politiek gedrag. Deze oorlog is 'àf', hij is voorbij, hij is geslaagd. Dit is toch de nieuwe realiteit? Daartegen kunnen we ons toch niet verzetten?"
--"Jazeker, maar zelfs een wenselijk resultaat mag ons niet verhinderen de uitgangspunten af te keuren. Stel je China voor over een jaar of 20, 30. Je zou toch niet willen dat China met dezelfde rechtvaardiging Europa of de VS even komt 'zuiveren'."
Natuurlijk wordt hij ondervraagd over zijn fundamenten:
--"Op de tachtigste verjaardag van Marcuse vroegen wij ons samen af wat nu de wérkelijke rechtvaardiging was van onze maatschappijkritiek. Marcuse antwoordde niet, maar kwam er op terug toen ik hem opzocht enkele dagen voor zijn dood. 'Kijk', zei hij, 'nu weet ik het. Het is onze compassie, ons gevoel voor het leed van anderen'. Ik geloof dat ook. Misschien zal ons menselijk redeneervermogen, via onze menselijke compassie, her-ontdekken dat de atomisering, die het wetenschappelijk positivisme predikt, niet werkt in het sociale leven. De sleutel ligt niet in verdergaand individualisme, maar in de macht van het communiceren. Dat moeten we leren, net zoals wij --als maatschappij-- wetenschappelijk en technisch leren. Het gaat niet om het luisteren naar enkelingen, zelfs niet om het luisteren naar de meerderheid, maar om te luisteren naar allen die door een politieke beslissing worden geraakt. Alleen met een dóórgaande open dialoog kunnen we vaststellen wat onze universele waarden zijn."
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 17 Mei 2003
Ik heb wel vaker geschreven over het 'vrolijke' belastingbetalen hier in Spanje. Toen ik het voor de eerste keer deed, in 1995 in Alicante, had ik werkelijk het gevoel in een kermis terecht te komen. We stonden in een driedubbeldikke lange rij buiten te wachten. Het was een gezellige boel daar in de binnenstad. Mensen liepen tussendoor even naar een bar of kochten wat van de rijkvoorziene ambulante verkopers. "Koek-en-zopie" was toen mijn associatie.
Binnen, in de grote hal, was het niet minder geanimeerd. De hal stond vol met kleine tafeltjes met een computer waar een jongeman of -vrouw achter zat. Ook veel studenten van de belastingacademie die voor deze periode waren vrijgemaakt. Je legde je papieren op tafel, en, met wat vragen over en weer, werd het scherm ingevuld. De ambtenaar liep even naar de printer en kwam terug met het ingevulde formulier. Je kon dat mee naar huis nemen voor nadere bestudering of overleg, maar je kon ook meteen naar de kassa.
Allemaal heel keurig geregeld als je even door de kermis-achtige chaos heen keek. Maar waarom dat lacherige? dat vrolijke? Per slot is belasting betalen geen vrolijke bezigheid.
Ik kon toen geen betere verklaring vinden dan ze lachten om wat ze niet hoefden betalen. Daarover gingen al die verhalen in die lange rij van wachtenden: Hoe je je zaken 'gunstig' moest brengen. Wat je vooral níet moest zeggen, of juist wèl.
Hier in San Sebastián is het precies zo, tenminste qua sfeer, al is er hier geen lange rij wachtenden. Het is hier sowieso kleinschaliger en bovendien is er een systeem van afspraken gekomen, de 'cita previa'. Daarvoor moet je naar Madrid bellen en dan word je in de agenda gezet. Kennelijk wil het centrale gezag "De Produktiviteit" in de gaten houden. Vier betalers per ambtenaar per uur, of iets dergelijks.
Toen dat drie jaar geleden voor het eerst moest, wilde de telefoniste mij naar San Sebastián in Noord-Spanje sturen. Van La Gomera had ze nog nooit gehoord. Toen ze haar systeem wat beter had bestudeerd hield ze vol dat wij geen belastingkantoor hadden en dat ik daarvoor naar het 'hoofdstad-eiland' Tenerife moest.
Dat is nu beter. Ze legde mij precies uit waar ik moest zijn. Ze had kennelijk een plattegrondje op haar scherm. Er dreigde maar één misverstand.
--"U bent Donderdag 22 aan de beurt. Om één uur twintig".
--"Por la mañana" ('s morgens)", voegde ze er aan toe.
Ik knipperde even met mijn ogen. Ze zouden toch niet met nachtploegen zijn begonnen?
--"U bedoelt natuurlijk 's middags, (por la tarde), want een uur twintig 's morgens is ongeveer middernacht (media noche)"
--"Nee, nee", hield ze vol, "por la mañana"
Ik heb net vier maanden gewoond in een land waar ze zich behelpen met zulke verwarrende afkortingen als AM en PM. Dan levert de 24-uursklok een betrouwbare double check-vraag. Dus ik zei:
--"U bedoelt toch dertien uur twintig? Kort vóór het middageten, kort vóór de siësta".
--"Ja, dertien uur twintig, vóór het middageten, por la mañana""
Inderdaad, dit is een typische Spaanse verwarring nu ze met de buitenwereld in aanraking komen. De Noordeuropese 'middag', net als de Franse 'après-midi', begint om 12 uur. Na 12 uur zeg je niet meer 'goede morgen'.
De Spaanse 'goede morgen'-begroeting is 'buenos días', want zoiets als 'buena(s) mañana(s)' bestaat eenvoudigweg niet, maar je zegt dat wèl tot en met het middagmaal. Daarna zeg je 'buenos tardes'. Je kunt dan niet meer aankomen met 'buenos días'; daarin zijn ze strikt.
Maar hier op La Gomera, vermoedelijk onder de druk van 'het buitenlandse', zeggen de inheemsen --in een winkel bijvoorbeeld-- 'buenos tardes' vanaf twaalf uur. Net als in NL:
Citaat:
   "Vriendelijk lachend zei ze 'goede morgen, maar toen ze op de klok
   "had gekeken zei ze verontschuldigend 'Oh gôh, goede middag'
   "het is al twaalf uur geweest".-- (einde citaat).
In La Gomera kun je dit l.e.t.t.e.r.l.i.j.k vertalen, in Madrid niet. Spanje is dus in de overgang. In La Gomera is het tussen twaalf en drie 'tarde', in Madrid is het dan nog 'mañana'. Madrid loopt achter, zoals zo vaak.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 18 Mei 2003
Woensdag schreef ik over dat gehannes met de wet op kunstmatige inseminatie. Donderdag stond er een andere illustratie van de stelling die al langer door ingezonden-brievenschrijvers wordt geponeerd: Dat de rechters bezig zijn deze wet zo eng mogelijk te interpreteren zodat de nauwe poortjes weer potdicht zitten. Met andere woorden, in het katholieke Spanje géén kunstmatige inseminatie! Althans niet voor 'nette mensen'.
Het gaat nu om een 32-jarige vrouw, getrouwd op haar twintigste, waarvan de man zeven maanden later door een motorongeluk in een onomkeerbare coma raakt. Hij is nog steeds in een kliniek en de vrouw bezoekt hem regelmatig, al is hij niet aanspreekbaar. Ze procedeert al jaren om van haar man een kind te mogen krijgen. Dat is technisch geen enkel probleem en de kwaliteit van het zaad is perfect. De familie van de man steunt het verzoek.
De wet --intussen verschenen-- eist toestemming van de echtgenoot bij kunstmatige inseminatie voor een gehuwde vrouw, en van de rechter voor een ongehuwde vrouw. In eerste instantie werd haar verzoek afgewezen wegens juridische en erfrechtelijke complicaties, maar toen de vrouw afzag van haar verlangen dat het kind de naam van haar man zou dragen en geen enkele vorm van erfrecht voor haar kind opeiste, tapte de rechter uit een ander vaatje.
"De keuze voor het vaderschap is zo'n intieme persoonlijke beslissing dat de rechter, in zijn rol van voogd over de onmachtige, daarvoor geen toestemming kan geven", luidde de kern van het vijf pagina's lange oordeel. Dat klopt met de heersende 'moraal' dat in een huwelijk de vrouw haar man niet mag weigeren gemeenschap te hebben, maar omgekeerd wel. Als zodanig wordt er geen beroep op gedaan; daarom zijn die vijf pagina's kennelijk nodig.
Maar de vrouw procedeert verder: "Als ik in verwachting raak van een andere man is dat een echtscheidingsgrond, en dat wil ik niet, en als ik zwanger wil worden van een anonieme donor, heb ik de toestemming van mijn man nodig. Alleen al door het feit met mij te trouwen heeft hij toestemming voor het vaderschap gegeven".
De laatste rechterlijke uitspraak is dat hij 'als voogd van de onmachtige' de vrouw toestemming geeft zich door een anonieme donor te laten bevruchten waarbij het kind niet de naam van de vader mag dragen en ook geen erfrechten heeft.
Met andere woorden, de vrouw wordt op straat geschopt. De 'voogd' zegt namens hem: Niet met mijn zaad, niet met mijn naam, niet met mijn geld en als je dan toch zo nodig moet zoek je maar iemand van de straat. Dat is de 'officiële' huwelijksmoraal in Spanje anno 2003. Voor 'nette mensen' zijn de wettelijke poortjes voor kunstmatige inseminatie weer potdicht.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 19 Mei 2003
Gisteren was ik weer uitgenodigd bij het 'mini-feestje' dat Manuel --de broer van Ignacio-- iedere Zondag organiseert gedurende het duivensportseizoen. Hij is een aktief duivensporter. Het afwachten van de duiven, en het eventueel winnen van de race, wordt met wat hapjes en drankjes gezellig gemaakt. Gisteren had hij zeventien duiven in de race. Twee groepen van vijf in verschillende competities van de duivenclub, en de overige zeven om te oefenen. Een competitie kwam van Recife, de hoofdstad van het eiland Lazarote, zo'n driehonderd km hiervandaan. De andere competitie kwam van de boot die de Kanarische Eilanden met het Spaanse vasteland verbindt. Maar de duiven werden halfweg, volle zee, ter hoogte van Casablanca losgelaten. Zo'n zeshonderd km hiervandaan. De competities zijn tevens oefenraces, want later in het seizoen, als toppers, zullen de duiven racen vanaf de Afrikaanse kust, vanaf Casablanca of zelfs vanaf het Spaanse vasteland.
Er is niet alleen medeleven van de fysiek aanwezigen. De duivenclub heeft een eigen radionet waarvoor Manuel permanent met een oversized Walky-Talky rondloopt en deelneemt aan de informatie-uitwisseling. Er is ook een gewone FM-zender waaruit voortdurend berichten en commentaren stromen. Het nieuwste is natuurlijk de GSM, maar niet iedereen kan dat gebruiken, wat ze hebben geen dekking. Het is bovendien meer voor punt-naar-punt verbindingen. Zo werd Manuel door een clublid uit Tenerife gebeld dat twee van zijn duiven uit Lanzarote doodvermoeid in zijn kooien waren neergestreken.
Het aller-aller-nieuwste, waarover Manuel mij eerder deze week met trots had verteld, was een Belgische uitvinding. Inplaats van het 'lastige' verwijderen van de ring bij aankomst om die in de klassieke duivenklok te steken, hebben zijn duiven nu een chip. Het duivenplatje heeft sensoren die 'à la milli-seconde' de aankomst vaststellen, op een schermtje laten zien en doorgeven naar de centrale computer.
Manuel staat hoog in de Kanarische competitie. Maar gisteren ging het slecht. De duiven vanaf Lanzarote, die daarvoor de eilanden Gran Canarias en Tenerife moeten passeren, leken allemaal verdwaald te zijn. Maar een klein groepje kwam aan. Het zou de wijten zijn aan het slechte zicht en de zandstormen met Sahara-zand boven Gran Canarias. Die van de boot verging het weinig beter. Van Manuel kwam er maar één terug, maar dat was wel de allereerste van de hele club. Mooi zo!
Het gezelschap wachtenden is een min of meer vaste groep die met elkaar een soort café-kroegenspaans spreken waar ik moeite mee heb. En dan nog het vakjargon, maar daar begin ik wel wat van te begrijpen. Ik ben daarom een buitenbeentje, maar ik heb mij onvergetelijk gemaakt door het vorig jaar een paar --inderdaad zeer geslaagde-- foto's te maken van die wachtende en discussiërende koppen. Daarom ben ik --toch-- een van hun.
Ik miste Ignacio. Die is ook altijd van de partij, maar hij heeft het druk met de verkiezingen a.s. Zondag. Hij staat nummer een op de lijst.
Ik had 15 december, vlak voor mijn vertrek naar Rome, al geschreven over het eerste partijcongres van de Gomeraanse afdeling. Eerder heb ik geschreven over zijn politieke vrienden die zich met hem inzetten voor een 'Nieuw La Gomera', weg van de malaise en sociale ontreddering die het toerisme heeft gebracht.
Ik kom hier op terug.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 20 Mei 2003
Vandaag geen dagboek.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 21 Mei 2003
Ik ben al weer tien dagen op het eiland, en ik heb mij nog niet echt gesettled. Ik spreek Ignacio natuurlijk weinig, want hij is druk met zijn verkiezingscampagne voor a.s. Zondag. Maar dat is het niet helemaal. Ik lees verwoed kranten, maar ik krijg er geen grip op. Het lijkt wel of ik heel lang ben weggeweest of dat Spanje is veranderd. Wat mij allereerst opviel was het veel genuanceerdere en uitgebreide commentaar op 'de' oorlog. Wat dat betreft was Nieuw Zeeland mager en eenzijdig.
Maar hier lees ik meer over wat er verder in de Arabische wereld gebeurt. Het is een stuk ingewikkelder dan de NZse kranten wisten te melden. Kennelijk zijn hun Brits-Amerikaanse bronnen minder geïnteresseerd in de details. Ik had het verwacht in Frankrijk, maar het begint nu al.
En dus lees ik me rot, om weer bij te komen. Behalve het interview met Jürgen Habermas, waar ik eerder over schreef, vertaalde El País nu ook een langer artikel van hem, met name over de onze oorlogsmoraal.
--"Kunnen we een land een oorlog aandoen om het onze 'betere' wereldbeschouwing op te dringen?, Je zou toch niet willen dat China ons over twintig of dertig jaar komt 'bekeren' met dezelfde argumentatie als Bush Irak 'bekeert'."
Maar ook andere vragen over "de rechtvaardige oorlog": "Is die 'goed' omdat de resultaten gunstig uitpakken?".
Een boeiend stuk (van Habermas) is ook zijn analyse van de langzaam veranderende houding van de VS al lang voor 11-S. Bij terugblik blijkt dat deze nieuwe oorlogsmentaliteit cq -moraal al langzaam eerder groeide en duidelijk werd op verschillende internationale conferenties. Zo zelfs dat 11-S als een welkome gebeurtenis moet worden gezien.
Kortom, druk, druk, druk. En morgen ben ik aan de beurt met belasting betalen. Daarvoor moest ik ook nog wat 'hollen' want ik had de juiste papieren niet.
En intussen baal ik. De eczeem die ik in NZ had gefokt en niet helemaal onder contrôle had gekregen leek hier onmiddellijk weg te trekken. Maar nee! Ho! Na een paar dagen kwam die terug. Erger dan tevoren. Balen! Ik krijg een middeltje. 'Licht antibiotisch', want ik weet dat ik daarvoor allergisch ben. Onmiddellijk zwelt mijn hele gezichtshuid rood op. Mijn ogen zaten haast dicht. Stoppen! En nóg meer balen.
Nu ben ik terug bij 'stille kracht' als redmiddel. Ik hoop dat het werkt. Mijn zielerust is weergekeerd. Dat is een goed begin.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 22 Mei 2003
In een van de kranteinterviews met Ignacio, hebben ze hem op één pagina gezet met de candidaat van de de Socialistische Partij die nu voor de vierde keer candidaat is. Twee gelijke kolommen naast elkaar. Om het contrast te benadrukken. De Socialistische Partij is de overheersende partij op het eiland. Hun candidaat is burgemeester van San Sebastián; nu al drie achtereenvolgende perioden. Ignacio wordt er voorgesteld als 'de jonge hond' die de grote gezeten partij tot de orde roept. Er zijn wel steeds wijdse, grootse en lange-termijnplannen, maar die van het verleden zijn allemaal vastgelopen in touwtrekken binnen de partij. Met een perfect gevoel voor timing kregen we dezer dagen een prachtig gepresenteerd 'plan' in onze brievenbussen voor 470 woningen in de komende 5 of 6 jaar. (Het gebrek aan betaalbare woningen is een belangrijk punt van kritiek). In zijn interview komt hij op de proppen met dat 'nieuwtje' en geeft nog een paar andere 'lekkermakertjes-op-termijn' ten beste.
Ignacio, in zijn hart ook socialist, maar meer van de persoonlijke stempel, verwijt het huidige stadsbestuur dat ze hun plannen nooit hebben gerealiseerd. Ze kunnen het aan niemand verwijten dan aan zichzelf, want ze zijn al twintig jaar aan de macht.
--"Ze zijn niet in staat geweest een werkelijke socialistische politiek door te voeren", zegt Ignacio, en die tekst verschijnt als vetgedrukt tussenkopje.
--"Voor de jongeren zijn er alleen 'plannen'. Het openbaar vervoer bestaat uit bussen die twee of vier keer per dag in de buitenwijken komen en zelfs taxi's rijden niet tussen 's avonds tien en 's morgens acht"
Zo noemt hij niet alleen het gesukkel met de vuilverbranding en de lippendienst aan het ecologie-plan, maar ook de beurzen die aan jongeren worden gegeven blijken vast te lopen in vriendjespolitiek:
--"Hier op het eiland zijn er verschillende meetlatten, afhankelijk van het bezit van de familie of het aantal stemmen dat ze voor de partij opleveren".
Ik spreek Ignacio weliswaar niet veel dezer dagen, maar mensen, die weten dat ik met hem ben bevriend, spreken mij erover aan. Niet allemaal even vriendelijk, want ze vinden dat hij zulke zaken beter binnenskamers had moeten houden. Anderen noemen hem 'communist', want ze weten geen raad met het oorspronkelijke socialisme. Het socialisme wat zij kennen is het 'aangepaste' socialisme omdat ze daarmee de stemmen van de conservatieve --nèt-niet conservatief stemmende-- kiezers denken te behouden. Maar de meesten die hem persoonlijk kennen, hebben waardering voor zijn kunde en zijn onbaatzuchtige inzet voor talloze probleemgevallen. En ook voor zijn confronterende eerlijkheid, zijn doortastende diplomatie en zijn onderhandelingsvaardigheid.
--"Met één stem heeft hij niets te vertellen in de gemeenteraad", zeggen degenen die 'democratie' zien als het vormen van éénmalige machtsblokken.
--"Wij willen de sleutel zijn van de bestuurbaarheid van de gemeente", zegt hij zelf, en die tekst is tevens de kop van het betreffende interview.
De kop van een ander interview haalt een andere uitspraak aan:
--"Als je niet van de Socialistische Partij bent, hoor je er niet bij op dit eiland".
Hij maakt van zijn 'apartheid' een punt en laat vermelden dat hij vijf jaar in Duitsland heeft gewoond, zes maanden in Frankrijk en zes maanden in Italië:
--"Om de mensen te leren kennen die ons bezoeken. Meer dan één cultuur kennen, geeft je een meer tolerante en meer humanistische visie".
Dat bevestigt bijna iedereen die hem kent. Hij is een 'aparte', bijna on-spaans, maar hij is toch een echt kind-van-het-eiland.
De verkiezingen zijn niet alleen voor de gemeenteraad; ze zijn tevens voor de Eilandraad en voor de afvaardiging naar het Parlement van de Autonomía de Canarias, de Spaanse deelstaat, politiek zo ongeveer als de Länder in Duitsland. In 1997 nam hij deel aan de verkiezingen voor het Parlement. Zijn partij, de Partido Nationalista de Canarias, de PNC, kreeg veel stemmen, maar wegens het districtenstelsel vertaalde zich dat niet in zetels in dezelfde verhouding.
En nu maar wachten op de uitslag a.s. Zondag.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 23 Mei 2003
Gisteren heb ik belasting betaald. Dat ging zo:

1310
De afspraak is om 1320, maar ik word afgeroepen als ik maar nèt binnnen ben.
1330
Ik het 'mijn geval' uitgelegd, de NLse jaaropgaven getoond en mijn aangifte staat op het scherm. Ik weet het bedrag en ik heb de betaalwijze vastgesteld. Ik kies voor twee termijnen via de bank in plaats van met baar geld of creditkaart aan de kassa. Nu naar de ambtenaar bij de printer om mijn aangifte te tekenen.
1330
De papieren zijn getekend en ik krijg de copieën voor mezelf en voor de bank. Ik ga op weg naar de bank.
1335
Ik stap de bank binnen. Lever mijn papieren in, maak nog een babbel en plaats nog een handtekening. De tweede termijn wordt automatisch in November betaald.
1340
Ik sta weer buiten. Kant en Klaar!
Moraal: In Spanje regel je je belastingen in een half uur.
Toen de ambtenaar mij aangifte op het scherm zette hadden we nog een kleine babbel.
--"Het loopt lekker, uw systeem", zei ik
--"Jazeker, ieder jaar beter, zelfs het computerprogramma dat je gratis kunt downloaden om je aangifte via het internet te doen, haalt het hier niet bij. Meer dan 95% van de particuliere aangiften handelen we af op deze manier".
Gisteravond was ik bij 'de' verkiezingsbijeenkomst van de partij van Ignacio. Hij was in San Sebastián zijn campagne begonnen. Nu was hij er terug. Na veertien bijeenkomsten is alle plekken van het eiland.
--"Daar is het natuurlijk veel intiemer", zei Ignacio, "Daar spreek je echt met de mensen"
Hier had hij het marktplein en en grote podium. Ik had hem nog niet eerder meegemaakt als 'podiumspreker'. Hij is meer de 'werker in de kleine groep'. Maar hij deed het prachtig. Zowel qua 'theater-en-presentatie' als ook inhoudelijk. Dat laatste is hem wel toevertrouwd. Hij hoonde met heel preciese voorbeelden het on-socialistische van de partij die zich de Spaanse Socialistische Arbeiderspartij durft te noemen. Hij ging in op de fnuikende omstandigheden waardoor de jongeren niet alleen mogelijkheden, maar ook het minimale zelfrespect werd ontnomen. En het is --verdomme-- 'ons eiland'.
--"Ik ben een jongen van het eiland. Ik ben honderd meter hiervandaan geboren. Maar ik heb in Europa gereisd, gewoond, gestudeerd en goed rondgekeken. Ik ben teruggekomen, want van die eiland kunnen we méér maken. Het kan en moet hier leefbaar worden voor iedereen, niet alleen voor de grondspeculanten en de toeristen."
Vandaag is de laatste dag van campagne. Vanavond tussen 10 en 12 is er een gezellige bijeenkomst van alle medewerkers op het pleintje in de wijk waar Ignacio. Ik heb beloofd een aantal flessen wijn mee te nemen. Het wordt een 'publiek onderonsje'. Om middernacht moet alle openbare propaganda stoppen. Zaterdag is een reflectie-dag en Zondag gaat 'het' gebeuren.
Ik sta op de lijst van kiesgerechtigden. Gisteren betaalde ik belasting. Overmorgen ga ik stemmen. Dat is toch echt om je Spaans Staatsburger te voelen!
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 24 Mei 2003
Ik baal, ik baal, ik baal.
Gisteren leek het alsof mijn gezwollen gezicht wat tot rust kwam, maar vanmorgen . . . Ho maar! Het gloeit, het is kwabbiger en jeukiger dan gisteren. Bah! De misstap van NZ en de miskleun met het 'genees'middel dat het lont pas wérkelijk in het kruitvat stak worden zwaar gestraft. Ik heb al met Albert gebeld, de natuurarts in NL die ik de laatste jaren slecht ééns per jaar sprak, maar de --vrij gewone-- middeltjes die hij als EHBO aanraadde heb ik vooralsnog niet kunnen krijgen. Zo zak ik verder in de poep. Ook heb ik het gevoel dat ik hypergevoelig ben voor de zon. Zelfs een hoed is niet voldoende. Het volle leven heeft een nieuw blik teisteringen voor mij opengetrokken. Het kabbelde zo lekker voort. Ik had mijn weggetje gevonden. Ik wist waar mijn grenzen lagen. En nu . . . , nu baal ik en voel ik mij machteloos. In plaats van meester van de situatie, ben ik opeens de underdog.
Ziezo, dat was de toepassing van de regel Nummer 1 van het Handboek voor Machtelozen:
--"Wat je niet kunt bestrijden, moet je beschrijven"
Mijn gezicht is --geloof ik-- al wat minder kwabbiger en jeukeriger dan zoeven. Het gloeit, dacht ik, ook al wat minder. Ik denk dat ik de bal maar weer eens oppak.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zondag 25 Mei 2003
De Feria del Libro, de Madrileense Boekenbeurs is Vrijdag begonnen en de kranten staan er vol van. Wat zijn de nieuwigheden? Wat zijn de thema's die bovendrijven?
Natuurlijk is er veel over de "transición": Veel bronnenpublicaties waarmee langzaam maar zeker het netwerk van leugens dat het franquisme heeft gecreëerd wordt ontrafeld. Het begon al jaren geleden met buitenlandse publicaties en onderzoekingen, maar er is nu ook een wassende golf van Spaanse --veelal jonge-- onderzoekers. Ik schreef al eerder over de aktiviteit --rondom lokale dodenherdenkingen-- waar El País zich achter heeft gezet. Het zijn de lokaal gefusilleerden waarover --nog steeds-- een angstkleed ligt terwijl de ooggetuigen uitsterven. Zonder veel ophef, maar gedecideerd, gaat El País daarmee verder; iedere paar weken is er wel een actuele 'case'.
Op de boekenbeurs gaat de aandacht naar enkele grotere bronnen. Niet verrassend soms, want 'iedereen' wist het al, maar het staat nu 'officiëel' in de wetenschappelijke bibliotheken.
Een interessant paar vormen de archieven van de Internationale in Moskou en die van het aartsbisschoppelijke archief van Toledo. Dat waren de twee grote 'instanties' die zin en betekenis moesten geven aan de vechtende partijen. Voor de Internationale was het begrip "volksdemocratie" essentiëel, samen met het begrip 'antifascisme'. Voor de Kerk was het boetedoening en verlossing. Met name de pastorale brieven van kardinaal Gomà bouwen een 'theologie' van deze 'boete-oorlog' op die per slot culmineert in een gemeenschappelijke brief van alle Spaanse bisschoppen aan hun collega's in de wereld. Dat was het Spaanse "nationaal-katholicisme" en werd omgeven met dezelfde ambivalenties waarmee de Kerk ook het Duitse nationaal-socialisme omgaf. Deze 'theologie' bepaalde echter in hoge mate de medewerking van de Kerk aan de wreedheden van Franco tot op het laagste niveau van dorpspastoors. Het kwaad moest met wortel en tak worden uitgeroeid. De 'theologie' hield in dat Spanje van zijn katholieke geloof was afgedwaald en dat slechts door zeer zware boetedoening en penitentie weer de 'verlossing' waardig zou worden. Vandaar die medewerking aan de wekelijkse openbare fusillades tot in de jaren vijftig, niet zelden tegen de muur van (dorps)kerk.
Deze 'theologie' bracht de Kerk ertoe mee te werken aan de concentratiekampen waarin alle 'roden' --of van 'rood' verdachten-- werden her-opgevoed. Daarover gaan ook een aantal monografieën, met name een aparte over de vrouwengevangenissen waarin vrouwen en kinderen werden her-opgevoed. Het waren wrede kampen, met fusillades om de discipline te handhaven. Ze waren 'systematisch' wreed, daarin herkende je Franco, maar niet op vernietiging gericht zoals de Duitse vernietigingskampen. Vanuit 'economisch' standpunt zag het franquisme het als goedkope arbeidskracht op het land weer op te bouwen. De franquistische geschiedschrijving vervalste systematisch de feiten zodat de 'schuld' helemaal bij de 'roden' lag. Zij waren het die moesten 'boeten'. De franquisten waren de 'goede engelen van de goddelijke wraak': Het "God Wil Het", van de kruisvaarders (met zeuntje Bush als epigoontje).
Straf, boete, penitentie en militaire discipline; dat waren de kenmerken. Dat bracht Miguel de Unamuno (zie Spaanse Reisbrief Nº 15 en NLse Reisbrief Nº 5 van febr 1999 in /biblio) ertoe om het een "consortium van de kazerne en de sacristie" te noemen.
Dit alles kan worden gezien als een 'crisis' op weg naar een nieuwe Spaanse identiteit. Niet alleen het 'herstellen' van de toestand van vóór het franquisme. De hele 20ste eeuw --vanuit dat perspectief-- is een crisis die begon in 1898 met het definitieve verlies van de koloniën. Hoewel dat jaar onmiddellijk al 'crisisjaar' werd genoemd, kwam de werkelijke betekenisverlening pas na het franquisme op gang, enkele jaren geleden. Toen pas mocht worden gezegd dat het met die economische kant van de crisis meeviel en dat de 'crisis' in de literatuur nogal overdreven was. Het lag fundamenteler en dieper. Om dat te kunnen zien, moest er ook fundamentele kritiek komen op de "glorierijke" jaren van De Koningen. Niet alleen op de conquista, de kolonisering van Amerika, maar ook op het ontstaan van de Katholieke Staat door het verjagen van de joden en de islam in de jaren daarvóór. Niet-Spaanse en niet-katholieke bronnen wisten al langer de andere kant van de medaille te beschrijven. Wat later werd gerechtvaardigd als een "verdediging des geloofs" --het bekende "God Wil Het"-- begon als ordinaire klein-economische kinnesinne en vernietigde de samenleving van de drie culturen.
Dat is het 'nieuwe thema' van deze Feria del Libro: La conviviencia de Las Tres Culturas. Het was een boeiende en bloeiende multiculturele samenleving die ons nu nog een voorbeeld kan zijn. Als Spanje zijn nieuwe identiteit zou kunnen baseren op deze 'roots', dan zou dat een fantastische bijdrage zijn aan het Europa van nu.
zie www.ferialibromadrid.com/notasdeprensa/index.asp#
Daar staat ook nog een andere 'nieuwigheid', nl dat er nu 'voor het eerst' (je knippert even met je ogen als NLer) de belangrijke wereldboeken --klassiekers en nieuwe-- in hun originele taal worden aangeboden. Het wordt gepresenteerd als een kluifje voor polyglotten, o.a. door een 'Duits' boek te noemen waarin de voetnoten 'gewoon' in het frans, engels of italiaans voorkomen. Maar voor mij is het ook een loslaten van een stuk ordinaire xenophobie: Wat niet-Spaans is, is niet-katholiek, en is verdacht. Dat gevoel moet zijn ontstaan na het verjagen van twee grote culturen, het was de deksel op de ketel met schuldgevoelens na die cultuur- en broedermoord.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Maandag 26 Mei 2003
Na het bezoek aan het verkiezingslokaal, ben ik snel weer naar huis gegaan om mijn lichte koortsigheid --wegens die vermaledijde eczeem-- te respecteren. Ik ben ook niet naar de gezellige "resultatenafwachtbijeenkomst" geweest. Ik heb wèl naar de radio geluisterd en regelmatig met de "afwachters" gebeld, maar toen ik -voor alle zekerheid vroeg-- in bed stapte waren ze nog niet toe aan de kleine partijen.
Dat is dus een verrassing voor straks.
Ik ben veel aan het "afwerken en opruimen" voor het vertrek a.s. Zondag. Nogal wat correspondentie en wat fotowerk. Het "einde-campagnefeestje" van Vrijdag was ontroerend. Een klein groepje 'eigewijzerikken' zocht een weg terug naar het oude, het warme, het originele, het inspirerende socialisme. Er werd spontaan gezongen en gedanst.
--"Wenn ich nicht tanzen kann, ist es nicht meine Revolution", dacht ik, en danste mee.
De hele quote heb ik opgezocht en luidt aldus:
  "Genau so wenig, wie große soziale Veränderungen zustande kommen ohne Musik (wie Emma Goldman sagte: "Wenn ich nicht tanzen kann, ist es nicht meine Revolution"), genau so wenig kommen sie zustande ohne Worte und Ausdrücke, die erst einen Traum über Veränderung in unseren Köpfen kreieren." (Gloria Steinem)
Dit zijn tijdgenoten van Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht. Het staat in de Duitse vertaling van Kleinschalige Marketing, het boekje dat Patrick, Trudy en ik heel lang geleden schreven. (/biblio/kmduits3.htm)
Hiervan zet ik zeker foto's op fototime.com. De reportage over de trappen van San Sebastián staan er al, evenals de achterstallige serie over Cabo Verde.
Zie: http://www.fototime.com/inv/DC0DC01D2EB76DD voor de 'trappen'
Zie: http://www.fototime.com/inv/657328AB8A2CB54 voor Cabo Verde
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Dinsdag 27 Mei 2003
Allereerst: Ignacio heeft geen zetel gewonnen. Jammer! Ik las het gistermorgen in de krant want de radio beperkte zich tot de grotere partijen. (Er was in heel Spanje een verschuiving naar links, ook met groei van partijen links van het --gewone/burgerlijke-- socialisme.) Ik heb hem nog niet gesproken. Hij heeft zich teruggetrokken. Ik hoop dat hij de klap overleeft. Hij heeft er hard voor gevochten.
Intussen heb ik de auteurs van het dubbelcitaat van gisteren nagetrokken. Ik had twijfels over mijn uitspraak dat het tijdgenoten van Rosa Luxemburg waren. Dat is alleen voor Emma Goldman het geval. Gloria Steinem is geboren in 1934 en ik vond een verhelderend interview met haar uit 1995. [www.motherjones.com/mother_jones/ND95/gorney.html] Zij is Amerikaanse feministe-aktiviste die in 1972 Ms oprichtte, het tijdschrift dat het feminisme in brede kring verbreidde. Het was in haar jaren een kleurrijke dame. Haar huzar(inn)enstukje was het eerste nummer van Ms waarin vijftig bekende Amerikaanse vrouwen lieten weten ooit een abortus te hebben gehad. Dat was vóór de beperkte legalisatie enige tijd later. In 1963 schreef ze een artikel over haar ervaring als 'Playboy Bunny'. Zij heeft veel gepubliceerd; over feminisme, maar ook over zelf-ontplooiing, maar het citaat is door de vertaalster, Christel Schanzenbach toegevoegd aan haar 'voorwoord bij de Duitse uitgave'. Ik zal het haar eens vragen, want ik ontmoet haar nog wel.
Emma Goldmann en Rosa Luxemburg delen meer dan hun respectievelijke geboortjaren 1869 en 1871. Ze zijn allebei radicale activisten, anarchisten. Emma komt uit een dorpje in Lithauen en Rosa uit een dorpje in Polen. Op basis van minder-dan-lagere school worden ze allebei aktieve schrijfsters en dragen onmiskenbaar bij aan de theorievorming van het verzet tegen het onmenselijke kapitalisme. Het zijn geen specifieke feministen, maar door hun aktie en zelfontplooiing leggen ze wel een brede basis voor vrouwenbevrijding.
Emma's geschiedenis speelt zich allereerst in Amerika af waar ze al op haar vijftiende terechtkomt omdat ze in haar eigen milieu al 'te rebels' was. Ze werkt in 'sweatshops', maar ontwikkelt zich zowel theoretisch als practisch als anarchiste. Ze komt in de gevangenis, maar is zo 'hardleers' dat ze in 1917 door president Hoover wordt gedeporteerd naar Rusland als one of the most dangerous women of America.
--"Net op tijd om de Russische Revolutie mee te maken", noteert ze zelf.
Maar ze is snel gedesillusioneerd over de centralistische gedachten van Lenin en het bolsjevisme (precies als Rosa). Zij brengt de verdere jaren door als activiste en als docente aan partijscholen in Europa (precies als Rosa).
Rosa, en haar partner Karl Liebknecht, worden in 1919 'illegaal' geliquideerd door rechtse troepen in Berlijn. Emma overleeft die periode en is ook nog enige tijd in Spanje als anti-fascistische aktiviste. Ze sterft in 1940. [www.geocities.com/Paris/2159/redemm.html]
Over de 'Emma quote' heb ik ook e.e.a. gevonden. Strikt academisch is die omstreden want de ex-anarchist, later kleinschalige ondernemer, die het aan de academia ontrukte maakte een vrije versie. De academica, Alix Kates Shulman, gaf in 1973 goedhartig enkele ideeën en teksten aan haar anarcho-relatie Jack Frager. De vrije variant werd een succes werd geïmiteerd en verscheen in verschillende varianten op T-shirts, bumper-stickers en wat niet al. Emma Goldman was aan de academische stilte ontrukt. Wat was de juiste variant? Er verschenen:
--"If I can't dance I don't want to be in your revolution",
--"If I can't dance I don't want to be part of your revolution",
--"If I can't dance to it, it's not my revolution".
Alix, de academica, voelde zich schuldig en schreef een lange verklaring van het gebeurde. [sunsite.berkeley.edu/Goldman/Features/dances_shulman.html] De letterlijke tekst komt niet voor in de geschriften van Emma, maar, geeft ze toe, het is een mooie parafrase --of, beter, een extrapolatie-- van een tekst die er het dichtst bij komt. Dit staat wèl in haar autobiografie Living My Life: van 1931:

At the dances I was one of the most untiring and gayest. One evening a cousin of Sasha [Alexander Berkman], a young boy, took me aside. With a grave face, as if he were about to announce the death of a dear comrade, he whispered to me that it did not behoove an agitator to dance. Certainly not with such reckless abandon, anyway. It was undignified for one who was on the way to become a force in the anarchist movement. My frivolity would only hurt the Cause.
I grew furious at the impudent interference of the boy. I told him to mind his own business, I was tired of having the Cause constantly thrown into my face. I did not believe that a Cause which stood for a beautiful ideal, for anarchism, for release and freedom from conventions and prejudice, should demand the denial of life and joy. I insisted that our Cause could not expect me to become a nun and that the movement should not be turned into a cloister. If it meant that, I did not want it. "I want freedom, the right to self-expression, everyboy's right to beautiful, radiant things." Anarchism meant that to me, and I would live it in spite of the whole world--prisons, persecution, everything. Yes, even in spite of the condemnation of my own comrades I would live my beautiful ideal. [Living My Life (New York: Knopf, 1934), p. 56]
[mijn onderstreping]
Dat kan inderdaad niet op een T-shirt. Het geeft een helder beeld van de zwaarte van "the Cause" in contrast met het gevoel dat zelfs "the Cause" --op zijn tijd-- in de kast moet. Precies wat ik voelde die Vrijdagavond bij het na-campagnefeestje toen we nog niet wisten dat er geen zetel was gewonnen.
--"Het is beter te vechten en te verliezen, dan helemaal niet te vechten", liet ik Ignacio weten. Ik hoop dat het bericht hem bereikt.
En wat de bron van de 'Gloria quote' betreft? Ik zal dit stukje naar Christel sturen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Woensdag 28 Mei 2003
Vandaag geen stukje. Te druk met 'inpakken & wegwezen' en zaken die nog 'moeten' voor ik Zondag naar Barcelona vlieg.
De foto's van de verkiezingen (o.a. van het na-campagnefeestje) staan op:
http://www.fototime.com/inv/A0B56F866504173
Toen ik begin September van Cessenon naar La Gomera reisde maakte ik onderweg foto's van St Chinian en van Plateau des Poetes, het romantische stadspark van Béziers. Zie:
http://www.fototime.com/inv/898BF478795F633
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Donderdag 29 Mei 2003
Eindelijk begint op hoog niveau in de Canarias door te dringen dat ze 'kapotgroeien' aan het toerisme. Eindelijk zijn er wetten aangenomen die het ongebreidelde bouwen van hotels en appartementen aan banden legt. De bouwondernemers klagen ach en wee en wijzen op de 20.000 extra werkelozen die het zal veroorzaken. Maar de regering wijkt niet voor dit populistisch schijnargument en stelt dat er voldoende structurele projecten zijn waar ze hun tanden in kunnen zetten. De cijfers die deze wet vergezellen zijn inderdaad onrustbarend.
Meer dan 70% van het BNP komt van toerisme, de economie is oververhit, de prijzen stijgen, maar water, energie, hygiene, scholen en andere infrastructuren blijven schromelijk achter. De bevolking groeit met 65.000 werkplekken die vooral door buitenlanders worden bezet. De werkeloosheid is nog steeds 90.000, voornamelijk inheemsen.
Terwijl de leefcondities voor de toeristen en de direkt daaraan verdienenden steeds stijgen, worden de leefcondities voor de bevolking steeds slechter. Het bekende patroon van alle contreien die een 'toeristische aanval' te verduren krijgen. De 'betere' toeristen gaan vervolgens ergens anders heen en dan komen de massatoeristen met de mammouth-toeroperators die het niet veel kan schelen dat ze in een verrotte omgeving terechtkomem.
Dat drama geldt vooral de 'grote eilanden', Tenerife, Gran Canarias, Fuerteventura en Lanzarote. Aan onze kant van de archipel (El Hierrro, La Gomera en La Palma) de drie kleintjes is het nog wat beter. Het massatoerisme is er langzamer en later op gang gekomen en wordt --althans enigszins-- gepareerd door specifieke "market niches" zoals 'ecologische vakanties', 'landelijke onderkomens' en 'zeeduiken'.
Berekeningen wijzen uit dat het milieu nog geen 400.000 inwoners 'duurzaam' kan verdragen, maar nu wonen er 1,8 miljoen en daarnaast zijn er 300.000 toeristen aanwezig. Daarvoor zijn meer dan 400.000 (officiële) bedden ter beschikking, maar er zijn talloze kleine eigenaren die zonder registratie ook kamers verhuren en 'extra huisjes bouwen'. Er is dus een forse over-investering, maar vooralsnog zijn de prijzen niet ingestort: Ze flitsen nog omhoog.
Die 300.000 toeristen zijn de dagelijks aanwezige toeristen van de totale jaarstroom van bijna tien miljoen.
Het is op sommige streken --Zuidelijk Gran Canarias en Tenerife-- tjokvol met woondichtheden "hoger dan Hamburg". Er zijn 666 auto's per 1000 inwoners, dat is 50% meer dan het nationale gemiddelde. Ook de 'produktie' van afval is hoger --22% boven nationaal-- maar slechts 25% wordt ordelijk gestort of gerecycled. M.a.w. het wordt in die mooie natuur gestort. Een functionaris van een grote operator zei daarop geruststellend dat "er altijd voldoende mensen zijn die het niet veel kan schelen dat ze in een verrotte omgeving terechtkomen".
Ook de bevolking is 'hoger dan nationaal' toegenomen. Van 1991-2001 groeide die 19% (nationaal 6,3%). Maar kwalitatief lopen ze achter. Een lijstje dat je eens goed moet bekijken is het volgende. Het gaat om de percentages laag-, middel- en hooggeschoolden van de bevolking (in die volgorde).
Voor de hele Europese Unie is dat resp 36%, 43% en 21%
Spanje loopt daarop achter met resp 62%, 16% en 22%
Canarias loopt dáár weer op achter: 67%, 15% en 18%
Afgezien van de verschillen tussen Spanje en Canarias valt op dat het percentage laaggeschoolden hier bijna twee keer zo hoog en het percentage middelgeschoolden bijna drie keer zo laag is. De hooggeschoolden ontlopen elkaar weinig. Dat wijst op een twee-klassen maatschappij en op een schromelijk gebrek aan middelbare (beroeps-)opleidingen.
Wat de Canarias betreft weet ik uit eigen observatie en lange discussies met Ignacio en zijn partijvrienden dat het 'parool' van de jongeren met een middelbare of hogere opleiding is 'wegwezen!'. Ook al heb je een diploma, buitenlanders gaan voor.
Ik ken al langer Jesus. Hij is van het eiland. Over de veertig. Hij is kellner met internationale ervaring en spreekt --voor zijn beroep-- de benodigde vreemde talen. In het buitenland, Zwitserland, Brazilië en Canada kreeg hij banen op zijn niveau. Hier kan hij alleen terecht --naast veel lager geschoolden en dus voor een veel lager inkomen-- bij kleine bars en restaurants. Hij heeft zelf al eens een bar en een restaurantje gehad, maar dat is zijn stiel niet. Hij is een echte all round internationale kellner. Nu heeft hij toch een baan op zijn niveau gekregen. Bij de pas verbouwde Parador. Dat is nietééns een buitenlands bedrijf, het is 'Madrileens', maar 'iemand uit de provincie en toch behoorlijk geschoold' stond haaks op hun vooroordelen. Zo werkt dat. Het is omdat Jesus persé op La Gomera wilde blijven. Daarom hield hij aan. Andere gediplomeerde Gomeranen houden het eerder voor gezien. Ignacio en zijn politieke vriend Fernando zijn ook van dat soort. Een van de idealen van hun partij is die 'vlucht' te keren. Ze zijn zelf een sprekend voorbeeld. Dat probleem past in een bredere kontekst.
da capo al fine
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Vrijdag 30 Mei 2003, Día de Las Canarias
Ik heb al vaker het verhaal verteld --m.i. nooit geschreven-- van het huis in Raux, in Zuid-Frankrijk, dat Ghislaine had gekocht helemaal onafhankelijk van NLse relaties. Direkt, via een Franse bemiddelaarster in de streek. Tot haar verbazing had ze een NLse buurvrouw, en al spoedig bleek dat er in die omgeving een heel nest NLers zat. Ik vermoedde "niet-toevallig", en inderdaad, bij navraag in de loop van de kennismakingsperiode bleken ze allemaal direkt of indirekt door een zekere Albert te zijn getipt. Uiteindelijk ontmoet ik Albert ook. Hij komt er al vele jaren. Puur uit onbaatzuchtig enthousiasme zijn tig NLers er ook gaan wonen.
--"Hoe kwam jij in deze uithoek?", vraag ik natuurlijk.
--"Mijn oudere zus is met iemand uit Toulouse getrouwd en diens moeder had hier een mansion. Daar heb ik vaak gelogeerd. Zodoende . . ."
--"Niks 'zodoende'", denk ik.
--"Maar hoe kwam je zus aan die Toulousain??"
--"Nou ja, zij had in de oorlog in het verzet gezeten en haar studie niet kunnen afmaken. Toen kreeg ze een beurs om in Parijs verder te studeren en in September 1945, in de eerste dagen na haar aankomst, zit ze op een terrasje in Parijs en die Fransman zat twee tafeltjes verderop. Het was meteen bekeken."
--"Zodoende . . .", zegt Albert.
Ik zag het helemaal voor mij, een knipoogje op een terrasje in Parijs-1945 en vijftig jaar later heeft een NLse kolonie zich in een paar mini-dorpjes in de Midi-Pyrenées gevestigd. Ik weet niet precies welke plek van mijn ziel het streelt, maar het raakt een snaar. Een romantische? Een magische? Een kinderlijke? Het zij zo.
Nu ondek ik dat in September 1945 op dat terrasje --of een paar straten verderop-- een andere mini-gebeurtenis-met-grote-gevolgen plaatsvond. Natuurlijk wordt dezelfde snaar geraakt. "1945-terrasje-Parijs" was een gevoelige plek geworden.
Daar zit een eenzame ex-jachtvliegtuigpiloot van het Joegoslavische leger die tegen de Russen had gevochten. Ook hij heeft zij studie --atoomfysica-- niet af kunnen maken en ook hij heeft ook beurs om de draad weer op te pakken. Hij eet een grapefruit en bijt op een grapefruitpit. (Hij had natuurlijk ook de zus van Albert kunnen ontmoeten, maar zo loopt het verhaal nu eenmaal niet).
"Heel bitter", vindt hij, maar als wetenschapper in spé laat hij het daar niet bij. Toch maakt hij zijn fysica studie af, vertrekt naar Amerika, studeert daar biologie en blijft zich interesseren voor grapefruitpitten. Hij ontdekt de genezende werking ervan en nu is grape fruit seed extraction een reuze business. Als je in Google nu "grapefruitseedextract", of "GSE", invult, krijg je dat helemaal te zien. Ook de naam van die grapefruitpittenbijter, die vergat ik te noteren.
Het moet een magische plek zijn geweest dat terrasje in Parijs in September 1945.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, Zaterdag 31 Mei 2003
Ilya Prigogine is overleden. Er stond een uitgebreide necrologie in El País van eergisteren. Zijn theorie over onomkeerbare processen was niet alleen in strikt wetenschappelijke kring een innovatie, ook in de periferie, tot aan New Age profeten, werd er dankbaar gebruik van gemaakt. Met name zijn "Theorie van de Chaos", alleen de titel al, maakte veel indruk buiten de kring van de natuurkundigen.
Zijn eigen uitspraken zijn daar niet vreemd aan. Op basis van zijn chaos-theorie poneerde hij een alternatief voor de Big Bang. Dat is voor de doorsnee wetenschapper en het grote publiek net zo "walgelijk" als het creationisme.
Ik herinner mij een boek gelezen te hebben waarvan hij --geloof ik-- co-auteur was: La Rhétorique Moderne o.i.d. Hij was een all rounder.
El País haalt een citaat van hem aan:
    "Chaos maakt leven en intelligentie mogelijk.
    "De hersenen zijn in wezen zo extreem instabiel
    "dat de geringste input tot orde kan leiden"
Daar laat ik het bij, want 'toevallig' las ik een paar dagen eerder (met instemming, want daar had ik zelf ervaring mee) een interview met Rosa Montero, een spaanse schrijfster die als een komeet omhoog schiet. Het gaat om haar laatste boek La Loca de la Casa wat, letterlijk vertaald betekent: De huisgek (vrouwelijk, wat het in het Spaans wellicht nóg 'gekker' maakt. Het idee 'dorpsgek' benadert het ook.). De titel is echter gebaseerd op een uitspraak van Teresa de Jesús (De heilige Theresia van Ávila, zieneres, reorganisator van de Carmelitessen 1515-1582, heilig verklaard 1622):
--"La imaginación es la loca de la casa"
Het zijn een aantal min of meer samenhangende verhalen waarin de fantasie, ons voorstellingsvermogen en de grenzen van Wahrheit und Dichtung worden afgetast. Afgaande op het interview en de bespreking ga ik het zeker lezen. De titel van het interview luidt:
"De fantasie dwingt ons om onze existentie overhoop te gooien".
Zo bedoelde Teresa de Jesús het ook.
Hier is een van de kernvragen van het interview:
    "Vraag:
    "Waarom vindt u de fantasie zo belangrijk?"
    "Antwoord:
    "Omdat de fantasie onze redding is. Zij dwingt
    "ons onze existentie overhoop te gooien. Wij
    "vinden allemaal ons verleden uit; onze identiteit
    "baseert zich op het 'verhaal' dat we van onze
    "eigen biografie maken. Bovendien beschermt het ons
    "tegen gek worden, want dat is ongetemde fantasie.
    "In het boek raak ik ook aan het thema van de verliefdheid,
    "dat is de grootste van alle uitvindingen, de gekte
    "die de maatschappij ons toestaat. In naam van de liefde
    "mogen we een tijdje gek zijn.
En wat zei Prigogine? "Chaos maakt leven en intelligentie mogelijk"
terug eerste dagboekregel

Einde dagboek Mei 2003