Mijn Dagboek 41

Dit is Dagboek 41. Het loopt van 1 tot 31 oktober 2003 en begint met de laatste dag in Cessenon, dan even Barcelona-op-doorreis en als ik op La Gomera kom is het fiesta, het vijfjaarlijkse bezoek van La Virgen de Gaudaloupe aan het eiland. Coetzee krijgt de Nobelprijs en ik koop meteen drie boeken van hem. Dat past in mijn voornemen: Minder krant, méér boek. Bij een 'stom' TV-programma krijg ik zwartgallige gedachten over de wereld en heldere inzichten over mijn menselijke conditie en later filosofeer ik over De Ene Waarheid en over de bankkluis als metafoor van eenzaamheid. Ik maak uitgebreid melding van de zestien twee-mansroeiboten die --om strijd-- de oceaan oversteken. Ik citeer uit Nietsche's Tranen, en, als ik het uit heb, voel ik ook de mijne. Ik vertaal uittreksels van de toespraken van Rowling en Mernissi, die allebei de Prijs van de Prins van Asturië kregen, omdat ze boeiende dingen zeggen. De maand eindigt met mijn beelden van Disgrace, de eerste Coetzee die ik uit heb.
Index oktober 2003
1,   2,   3,   4,   5,   6,   7,   8,   9,   10,   11,   12,   13,   14,   15,   16,
17,   18,   19,   20,   21,   22,   23,   24,   25,   26,   27,   28,   29,   30,   31

Cessenon sur Orb, woensdag 1 oktober 2003, Wegwezen!!!
Het is nog heel vroeg. Nog géén vijf uur. Toch was het gisteren laat. Het zij zo. Ik heb --na deze nachtrust-- weer wat meer overzicht. Ik heb mezelf --denk ik-- weer eens ingehaald. Achter mezelf aanhollen was trouwens een kenmerk van deze hele zomer dat wel een nader onderzoek waard is. Die itch, waar ik een paar keer over heb geschreven, droeg ook bij aan die 'onrust'. Ik moet daar eens op terugkomen. Ik heb behoefte aan een globale terugblik over het hele jaar. Jaren geleden heb ik een tijdlang als nieuwjaarsbericht het vergane jaar in vijftig woorden samengevat en weggeblazen om ruimte te krijgen voor het volgende. Ik ben daar weer aan toe.
Maar nu eerst het reisplan tot La Gomera, de lappendeken, zoals ik gisteren schreef.
Om negen uur ontdoe ik mij van mijn auto. Dan kan ik nog wat allerlaatste opruimingtjes doen. Dan loop ik naar het dorp --met 'alles'-- om de laatse bus halen. Om 1720.
In Béziers slaap ik in Hotel des Poètes om morgenvroeg de trein naar Barcelona te kunnen halen. Daar heb ik wat tijd voor de Ramblas, of zo, en ook om uitgebreid te genieten van het veel-te-dure hotel. Gelukkig maar. Meestal kom ik in dit soort 'noodhotels' pas 's avonds laat, en moet 's morgens vroeg weg. Die schâ kan ik nu inhalen.
Vrijdag vlieg ik dan eindelijk rechtstreeks naar Tenerife Noord. Om een uur of drie ben ik daar en dus zal ik de boot naar La Gomera halen. Nu kan ik ook Señora Ernestina bellen of ze een appartement voor mij heeft. Zij is heel precies en reageert niet op mijn eerdere berichten over 'begin Oktober'. Dat neemt ze niet serieus. Dag-en-uur moet het zijn.
Als ze (voorlopig) mijn eigen lieve appartementje niet vrij heeft, dan moet ik Señora Barbara bellen. Daar heb ik afgelopen Mei een paar weken gezeten, want Señora Ernestina doet het alleen als ik voor een paar maanden kom.
En mocht dat ook falen, dan kan ik altijd bij Victor terecht. Een oud zeemanslogement dat nu functioneert als een soort backpacker's, maar zonder keuken of gemeenschappelijke ruimte.
Kortom, de route is uitgestippeld. Nu nog invullen, mezelf 'verzameld' houden en van het moment genieten: 'Gnoti Kairon'. Het (griekse) motto van mijn middelbare school: 'Benut het moment'. Dat moet ik in dit soort chaotische periodes goed voor ogen houden.
terug eerste dagboekregel

Béziers, Hotel des Poètes, donderdag 2 Oktober 2003, Onderweg naar het Zuiden
Gelukkig had ik gisteren veel tijd uitgetrokken voor de 'allerlaatste opruimingtjes'. Zodoende kon de dreigende chaos telkens wegebben want ik had 'alle tijd'. Vooral nadat ik de auto had afgeleverd werd het leven eenvoudig: Ik hoefde alleen maar . . .     Ik heb nog even de rozen kunnen snoeien.
Ik kreeg eindelijk ook Señora Ernestina aan de haak. Met de nodige slagen om de arm zei ze dat ze 'wellicht' een appartement vrij had. Ik moet haar mobieltje bellen zodra ik weet welke boot ik heb gehaald. Ik vraag mij wel eens af waarom zij niet volmondig 'Ja' zegt. Waarom wil ze zoveel slagen om de arm houden als alles zo duidelijk is? Is ze bang dat haar bazin --per slot is zij de topsecretaresse van Señora Blanca, de snoei-rijke eigenaresse-- opeens met andere prioriteiten komt en dat ze de toezegging aan mij niet kan verdedigen? Of speelt ze zelf een soort machtspelletje? Zo van: 'Hou je ondergeschikten zo lang mogelijk in het onzekere en in de afhankelijkheid'.
Het idee dat je klant je 'ondergeschikte' is, is heel Spaans; vooral nu ik herhaaldelijk heb laten blijken dat ik heel graag in een van haar appartementen woon, speelt ze dat spel iedere keer met verve. Señora Blanca ontmoet ik wel als ik naar de benedenstad loopt; of terugkom. Dan biedt ze mij altijd een lift aan. Zij is een mooie vrouw met jonge kinderen en vraagt altijd naar mijn jongste kleinkind omdat ze weet dat die op dezelfde dag geboren is als haar jongste. Zij speelt dat spelletje niet.
En zo mijmer ik op deze vroege ochtend over mijn reisbestemming terwijl de reis nog maar nèt is begonnen. Ik heb pas één traject afgelegd. De bus van Cessenon naar hier. Straks, om 0806 met de Talgo naar Barcelona. Daar heb ik ruim de tijd. Ik kom tegen de middag aan, en morgen vertrek ik rond de middag. Gelukkig geen tussenlanding in Madrid, maar ik kom wèl aan op Tenerife Noord. Dat is een veel langere busreis --met overstappen-- naar de haven van Los Cristianos.
Barcelona, Hotel Tres Torres, 13:23
Ik dacht dat ik vanuit deze hotelkamer op het internet kon komen. Volgens de infomap op de kamer moest het kunnen., maar nee! De receptie legt mij uit dat de centrale stuk is. Het zij zo. Ik dacht het stukje van vanmorgen uit Béziers op te laden en er meteen wat bij te schrijven. Nu ga ik allereerst Barcelona verkennen. Ik schrijf vanavond wel weer.
Barcelona, Hotel Tres Torres, 19:23
Ik heb een flinke stadswandeling gemaakt en ook een en ander met bus en metro. Ik heb mijn portie wandelen ingehaald. Ik heb wat bekende en onbekende stukken van Barcelona bezocht en wat ervaring opgedaan met het bus- en metronet. Verder heb ik foto's gemaakt in --o.a.-- de Boquería en e-mail afgehandeld in een I-café. Ik had helaas het dagboek niet bij me. Nu blijkt dat in de lounge van het hotel een internetaansluiting staat voor de gasten. Daar ga ik nu mijn geluk proberen.
Barcelona, Hotel Tres Torres, 22:07
Ik ben terug van 'buiten eten'. Het hotel staat in een residentiële wijk. 'Diplomatenwijk', zei de receptionist. Er is een metro-station Tres Torres. Op zo'n vijf minuten doorstappen. Daar is ook een winkeltje, een pizzeria, een restaurant en een bekend Chinees restaurant, La Muralla Grande. Daar heb ik gegeten nadat ik vruchteloos aan de computer had gezeten. Het surfen ging wel, maar mijn dagboek op CF-card wilde hij niet lezen. Ik denk niet dat ik morgenvroeg tijd zal nemen om nog eens langs het I-café van vanmiddag te gaan. Zodoende is er dus tòch nog een 'radiostilte'.
terug eerste dagboekregel

Barcelona, Hotel Tres Torres, vrijdag 3 oktober 2003, Onderweg naar het Zuiden
Jammer dat ik dit niet kan opladen. Zelfs kon ik 'mijn preferenten' niet verwittigen vanaf de computer van het hotel. Die was alleen en uitsluitend op surfen ingericht. Toegang met mijn diskette of mijn losse harde schijf was niet mogelijk. Ik heb behoefte aan een rijker geschakeerde webmail, meer een soort kantoor-op-het-internet, waar ik in zulke gevallen een bericht-aan-iedereen kan sturen. Nu kan ik alleen enkelvoudige berichten genereren, beantwoorden of doorsturen. Maar er wordt aan gewerkt.
Vandaag reis ik verder. Mijn vliegtuig vertrekt om 1210 rechtstreeks naar Tenerife. Ik heb vanmorgen dus alle tijd.
San Sebastián de La Gomera, 23:37, nog op het nippertje dezelfde dag.
Het liep allemaal soepel. Ondanks de vertraging van het vliegtuig, stond ik op tijd in de rij voor de bus van vier uur. Gerustgesteld bel ik Señora Ernestina dat ik de boot van half zes zal halen.
--"Dat komt goed uit", zegt ze, "want vanavond is er generale repetitie van het dansgroepje dat ik leidt".
--"Morgen is fiësta!", roept ze er enthousiast achteraan als ik niet onmiddellijk reageer met bevestigend commentaar.
Nog geen vijf minuten later zie ik een briefje: "Geen plaatsen meer voor de boot van 1730".
--"¿Qué pasa?, de boot is toch 'nooit' vol voor passagiers zonder auto?"
--"Nu wel. Het is fiësta. De patrones van het eiland! La Virgen! Lustrum! La bajada! Alle Gomeranen komen naar hun geboortegrond!", roepen de omstanders.
Ach ja, de eerste Maandag van Oktober. En nu extra. Want De Maagd wordt een keer in de vijf jaar van haar eenzame plekje feestelijk naar de stad gehaald en zal zes weken lang in de verschillende kerken en kapellen van het eiland te gast zijn. Inderdaad een imponerend feest.
Ik bel Señora Ernestina weer op. Helaas.
Ik bel ook Ignacio. Hij blijkt zelf op Tenerife te zijn en met de laatste boot terug te gaan. Dat zijn 'zeer verzachtende omstandigheden'. Ik kijk er naar uit hem weer te zien. Met een goed gevoel stap ik in de bus naar Los Cristianos, koop een biljet voor acht uur en ga in een restaurantje eten en een krantje lezen.
De laatste boot is laat en óók tjokvol. Ignacio vertelt hoe op het eiland alles, letterlijk alles, tot de laatste hokjes en kamertjes toe, in gebruik is om familie te laten overnachten. Op de boot wordt hij herhaaldelijk enthousiast aangeklampt door vrienden en familie die na lange tijd weer eens naar het eiland komen.
--"Vroeger", zegt Ignacio, "konden alleen de beter gesitueeerden zich permitteren voor dit feest terug te komen. Nu komen ze zelfs van het peninsula of uit het buitenland".
Aangekomen duurt het nog even voor ik de huissleutel heb, want Señora Ernestina is bezig met iets veel belangrijkers, haar dansgroepje.
Nu loop ik onwennig rond in dit -bekende-- huis. Op het balkon kijk ik naar de donkere zee en de lichtjes van Tenerife, dertig kilometer verderop. Met diepe halen snuif de frisse zeelucht op. Ik verjaag de gifgassen van de vliegvelden en de grote stad.
En nu naar bed!!
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zaterdag 4 oktober 2003
Ik heb lang en diep geslapen. Het is al laat en er is veel te doen. Om twaalf uur begint de Romería al, de grote folkloristische optocht waaraan alle dorpen van het eiland deelnemen met hun dansgroepen. Dit jaar ook groepen van de naburige eilanden. Dat wil ik niet missen. Ik doe nu vlug mijn inkopen en ga naar het I-café om dit dagboek op te laden.
Daar laat ik het bij voor NU. Misschien vanavond nog een stukje.
Laat op de avond. Eigenlijk bedtijd
De inkopen zijn gelukt. Het dagboek opladen niet. 'Mijn' I-café was dicht en staat ook te koop. Hopelijk als 'running business'. Dat het dicht is, kan aan de fiesta liggen. De 'radiostilte' duurt voort. Ik kan ook geen mail ontvangen of versturen. Het zal wel na de fiesta worden.
De hele middag heb ik de Romería bekeken. Het was zonnig en vochtig-warm. Er was geen wind. Hoge schapenwolkjes maakten de zon wat glazig. Ik heb zo'n honderd foto's gemaakt. Ook een paar van Señora Ernestina en haar dansgroepje. Die foto's heb ik vanavond tot 38 uitgedund. Ik heb de achterstallige foto's van mijn verjaardag, van de laatste dagen in Cessenon en van Barcelona meteen erachteraan uitgedund en er de overtollige randen afgehaald. De weg ligt nu open om ze in mijn album op fototime.com te zetten. Dan is er weer een stukje achterstand weggewerkt.g Maar het werd wèl laat.
Vanaf het balkon heb ik naar het fiesta-vuurwerk gekeken. Gelukkig was ik er niet heen gegaan, want onmiddellijk erna begon het te regenen. Ik was vast kletsnat thuisgekomen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zondag 5 oktober 2003
Het thema wat mij op de lippen brandt, maar wat in niet kan afmaken, is de Nobelprijs voor Coetzee. Ik heb nog nooit een boek van hem gelezen, maar ik kende hem wel als kritisch schrijver van commentaren over apartheid. In de New York Times en vertaald in El País Ik stelde hem altijd op een lijn met Edward Said, de cosmopolitische Palestijn die de vorige week overleden is. Die verscheen ook vaak in vertaling in El País. Daar ken ik hem van. Alleen het boek Disgrace heb ik ooit geskimmed, want het lag bij kennissen in Stellenbosch op tafel. Ik 'besloot' om het te gaan lezen, maar boeken lezen komt-er-niet-van. Ik heb het te druk met kranten en aktualiteit.
Dat gaat veranderen. Het is een van de inzichten die voortkomen uit de itch van deze zomer die nog rustig voortkabbelt (de itch) en voorkabbelen (de inzichten). Mijn fascinatie voor het aan de kaak stellen van 'het aktuele' wordt erdoor overwoekerd. Bovendien doet Coetzee dat 'aan-de-kaak-stellen' zoveel beter, plastischer, geraffineerder. Hij verpakt het in 'fiction'. Daarom wil ik nu ook zijn romans en 'vertellingen' lezen.
De laatste weken in Frankrijk was ik al niet meer zo fanaat. Ik was selectiever. Ik gaf al meer ruimte aan introspectie. Dat aan de kaak stellen van de belachelijkheid van 'de autoriteiten', de onwaarachtigheid en de perfide publieksmanipulatie begon routine te worden. Ik zocht al naar een kwantumsprong in kwaliteit. Dat was een van de eerste resultaten van mijn itch-reflecties.
Bij de grensovergang (vier maanden Frankrijk inruilen voor vier maanden Spanje) kon ik de Franse gebeurtenissen gemakkelijker loslaten. Ik begroette de Spaanse krantenberichten weliswaar met grote nieuwsgierigheid, maar ook veel 'bezadigder'.
--"Het kan me wat", dacht ik, "dat autoriteitengeneuzel, het is wereldwijd hetzelfde".
Als laatste daad in F kocht in niet Le Monde, maar, dwars tegen mijn gewoonte, De Volkskrant om die eens uit te spellen. Sinds ik vertrokken ben uit NL, vermijd ik NLse kranten. Zeer bewust had ik mij voorgenomen mijn (wereld)nieuws niet meer uit NLse kranten te halen. Incidenteel surfte ik wel naar de NRC of naar De Volkskrant om ook de NLse opinie over een bepaalde zaak te weten, maar daar liet ik het bij.
Dat voornemen is bijna tien jaar oud. Ik heb niets speciaals meer met NLse berichten. Natuurlijk lees ik vlotter NLs, maar dat wordt negatief bijgesteld door allerlei nieuwe uitdrukkingen, onderliggende geschiedenissen en recente publieke discussies die ik niet kan plaatsen. Dat heb ik in Frankrijk, Chili, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland of Namibië ook. NL is niet meer 'speciaal' wat dat betreft. Het is gewoon een van de 'vreemde landen' die ik toevallig wat beter ken.
Het was juist het interessante om die samenhangen geleidelijk-aan de ontcijferen, te decoderen. Als ik terugkom in NL heb ik dat ook. Het is boeiend en verrassend om met stukjes en brokjes --door gericht zoeken en toeval!!-- opeens verbanden te zien, met de geschiedenis of met de (micro-)culturen. Of andere verrassingen. Het was leuk om daarover te schrijven, om dat te ordenen, om --al schrijvend-- de bomen van het bos (en het bos van de bomen) te onderscheiden.
Eigenlijk heb ik daarin de laatste jaren mijn (nieuwe) identiteit gevonden. Het was een nieuwe manifestatie van oude wortels. Het sloot ook aan bij mijn behoefte om mij na 'de grote ziekte' weer zichtbaar te maken.
--"Hier ben ik weer, verdomme, zie je het? Ik ben er nog!!"
De behoefte om 'met een boekske in een hoekske' te gaan zitten staat daar haaks op. Maar het is wèl een èchte behoefte. Dat wordt dus spannend. Het is een botsing van twee stevig gewortelde verlangens. Let op de volgende ontwikkelingen.
En waarom kan ik het verhaal over Coetzee niet afmaken zoals ik hierboven schreef? Het nieuws haalde ik uit de Volkskrant. Mijn relatie met Coetzee werd wakkergeschud; mijn bewondering; mijn naijver; mijn gevoel op dezelfde golflengte te zitten. En natuurlijk ook mijn wroeging over dat niet gehonoreerde 'voornemen' om Disgrace te gaan lezen. Ik had het in Zuid-Afrika achtergelaten zoals ik de aktualiteiten er had achtergelaten. Om 'leeg' te zijn als ik in een nieuw land aankom. Onderweg spelde ik El País en El Mundo er over uit. Het speet mij dat ik Le Monde had laten liggen, want, de drie kranten die ik las, vertellen van een zo andere Coetzee. Onderling verschillend, maar ook anders dan mijn beeld.
Nu wil ik eerst Le Monde op het internet raadplegen. Maar de fiesta speelt mij parten. Ik kan ook niet naar Amazon.com om een paar Engelstalige Coetzee's te kopen. Wie er een heeft liggen, moet 'm mij maar uitlenen. Ik ga 'alles' van Coetzee lezen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, maandag 6 oktober 2003,
Feest van 'La Virgen de Guadaloupe', patrones van La Gomera

Vandaag is de echte feestdag, zes oktober. Sinds enkele jaren wordt die op de eerste maandag van oktober gevierd, en dat valt nu toevallig samen. Dat verschuiven van feestdagen naar een maandag wordt ingegeven door 'de produktie'. 'De Kerk', die de feestdagen lange tijd beschermde als verfrissende onderbrekingen van de monotone (slaven)arbeid, heeft zich bij deze overwinning van 'de produktie' neergelegd. In een boek (Non Olet) heeft een spaanse schrijver (vergeten, maar ik vind 'm wel zodra ik weer op het internet kan) haarfijn aangetoond dat het niet de veeleisende consument is, die aan 'de produktie' steeds hogere eisen stelt, maar dat het 'de produktie' is die de consument als vetgemeste ganzen behandelt: "Vreten zullen jullie!!"
Met de bekende 'opleuktechnieken' is het in de loop van de vorige eeuw gelukt de consument te doen geloven dag het om hem draait, dat hij de koning is. Dat hij zijn eigen slaaf is, wordt 'cultureel' verborgen. Hij 'moet' werken. Hij 'moet' consumeren. Het is boeiend om eens na te gaan welk web van sociale en culturele dwang om beide 'moetens' is geweven. In mijn inaugurele rede citeerde ik een anarchistisch muuropschrift:
      "Though cycling is a healthy occupation,
      the production of cycles is not"

Het belichtte wel de tegenstelling maar de consumptiedwang bleef buiten schot.
Maar nu is het Lustrala 2003!! Het is een reden om èn 'produktie' èn 'consumptie' op te stuwen tot grote hoogte. Ik zag het vijf jaar geleden ook. Ik zie het verschil. De franje wordt steeds dikker. Maar de kern blijft gelukkig.
In een gewoon jaar gaat 'iedereen' naar Puntallana, de eenzame vlakke uitstulping van het eiland even ten Noorden van San Sebastián waar zo'n 500 jaar Haar Ermita staat. Er wordt overnacht in hutten en kampeertenten.
In een lustrumjaar gaat De Maagd echter naar het volk. Ze wordt afgehaald. Dat heet La Bajada. Alle schepen en scheepjes van het eiland doen mee. Ze varen onderlangs mijn balkon, want ik woon bijna halfweg. Bij de kust aangekomen lopen een twee rijen jonge mannen met ontblote bovenlijven in zee (het is een eer om daarbij te horen) naar het scheepje om haar, met de schouders onder een draagbaar, naar het strand te dragen. Het strand is daar heel breed. Daar staan twee dikke rijen jonge vrouwen, links en rechts van de met bloemen versierde strook naar de boulevard. Zij dansen een speciaal figuur om haar te verwelkomen en in processie te begeleiden naar de kerk. Ik heb die dans (toen, vijf jaar geleden) beschreven als een soort 'super' St. Vitusdans van de springprocessie in Echternach, maar veel ingewikkelder. In plaats van drie passen vooruit en twee achteruit, wordt hier acht maten vooruit gedanst en zes maten achteruit. Maar soms is de cyclus nog langer en ingewikkelder. In de gewone jaren, als de maagd in processie op haar eigen terrein wordt rondgeleid, wordt ongeveer dezelfde dans gebruikt, maar minder massaal. En dat verandert jaarlijks. Zo zag ik mannen meedansen en vrouwen een plekje onder de draagbaar opeisen. Ook is er een aktieve 'heemkunde' beweging op gang gekomen zodat noch de muziek noch de dans een zaak van de ouderen alleen is. Op fototime.com staat een aardige serie van de processie op Puntallana van het vorig jaar.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, dinsdag 7 oktober 2003,
Feest van 'La Virgen de Guadaloupe', patrones van La Gomera

Ik heb mij waarschijnlijk vergist. Vandaag, de zevende, is het èchte feest. Althans, vandaag is ook de super-hoogmis met de twee bisschoppen die gisteren ook in de processie meeliepen om La Virgen van het strand naar de kerk te brengen.
--"Als dan afgesproken is om Haar Feest op maandag te vieren? Waarom dan de Hoogmis toch op de 'echte' dag?"
--"Die maandag geldt alleen als 'vrije dag'. De bisschop wilde zich daar niet aan houden", was een van de meningen. Er was verwarring, maar dat deerde niet. Het was toch fiesta?
Onderweg van het strand naar de kerk werd Zij nog even tentoongesteld bij het Ayuntamiento en de burgerlijke autoriteiten werden aan Haar voorgesteld.
Ik heb dat niet afgewacht. Ik heb foto's genomen van reis en van de aankomst op het strand. Van het Ayuntamiento heb ik alleen de pralerige outfit, het rode pluche en de zenuwachtig afwachtende autoriteiten in donkere pakken gefotografeerd. Daarna heb ik op het nog lege kerkplein het kleurige zandtapijt digitaal vastgelegd. Het was nu klaar. Gisteren had ik al foto's genomen van de zandstrooiers aan het werk. Met haar vulkanische geschiedenis, heeft La Gomera nogal wat 'aardse' zandkleuren ter beschikking. Het is een volkskunst die opnieuw in de belangstelling komt. Dit reuzetapijt is zowel bewijs als stimulans. Heel iets anders dan het rode pluche van het Ayuntamiento.
Daarna ben ik naar huis gegaan om de meer dan honderd foto's uit dunnen tot een paar dozijn. (En om nogal wat uurtjes kwijt te raken aan een paar vervelende computerstoringen). Jammer dan ik niet op het Internet kan. Maar, tegen de tijd dat je dit leest, zullen de foto's er wel zijn, want het opladen van het dagboek wacht daar ook op.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, woensdag 8 oktober 2003
Het feest is voorbij. Gisteravond was de super-hoogmis met twee bisschoppen: Die van Tenerife, waar wij bij horen en die van Guadaloupe, het Spaanse stadje waar de geschiedenis van de Maagd van Guadaloupe is begonnen. Deze plaatselijke patrones werd door de conquistadores meegenomen naar Amerika en kreeg daar een ongekend succes onder veroveraars van allerlei herkomst. Langs die weg is de verering naar La Gomera gekomen in het begin van de veroveringen. (In 1541 of '43 is de Ermita op Puntallana gebouwd. Het was toen waarschijnlijk een kampement voor doorreizende troepen. Niet alleen Columbus vertrok vanaf hier, ook lang daarna was het een belangrijke 'tussenlandingsplaats'.)
Ik weet niet wat ons de eer verschafte van het bezoek van de bisschop van Guadaloupe. Het lijkt onwaarschijnlijk dat hij alle plekken waar La Virgen de Guadaloupe wordt vereerd, bezoekt. Dat zijn er wellicht honderden.
De super-hoogmis heb ik niet bijgewoond, maar ze werd door de Spaanse TV 'nationwide' uitgezonden. Het was wel leuk om op de nationale TV allerlei bekende gezichten te zien van dit afgelegen stadje op een afgelegen eiland in de oceaan. Zowel officiëel-'notabel' als gewoon-'genoteerd' in mijn grijze cellen.
De muziek was voortreffelijk. Het eiland heeft een buitenproportioneel goed koor en orkest. Daarvoor had ik er wel bij willen zijn, maar zo genoot ik er ook van. Ik ben later nog wel even naar beneden gelopen voor het vuurwerk, het zoveelste gedurende deze fiesta, tevens het laatste. "Grote Knallen & Veel Lawaai" is nog steeds een geliefde sport voor Spanjaarden. Op het marktplein is het overweldigend en chaotisch. Vanuit mijn balkon is het mooi en harmonisch. Ik heb beide varianten geprobeerd de laatste dagen. Ik hoef geen beslissing te nemen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, donderdag 9 oktober 2003
Na precies een week 'radiostilte' is het dagboek gisteren weer 'in de lucht' gegaan. Het was een combinatie van verschillende tegenslagen. De computer in het hotel in Barcelona was afgegrendeld voor alles behalve voor surfen. Hier in La Gomera was 'mijn' I-café gesloten en stond te koop. In een ander I-café kon ik terecht met een diskette, maar ik had --achteraf gezien met een roekeloos optimisme-- mijn (externe) diskette-station in Cessenon achtergelaten. Ik rekende er op dat ik alles via de moderne USB-plug kon doen. Niet 'dus'!!
Daar moet ik nog eens goed over nadenken. Als ik straks in Kaapverdië, of Namibië, of waar-dan-ook rondreis, is de kans om een moderne USB-aansluiting nog geringer. Vaak wordt daar zelfs de diskette geweigerd. Roekeloos, inderdaad. En naief. Hoe kon ik dat doen?
Ik ben op pad gegaan met twee handhelds, kleine computers, de Libretto's 50ct en 100ct van Toshiba. Samen minder dan een gewone laptop, maar zonder (ingebouwd) diskettestation. Nu is een van de twee uitgevallen. Nutteloze bagage. Had ik toch maar die ct50 thuisgelaten en het diskettestation bij mij gestoken. Maar . . . : 'there is no crying for spilled milk'. Gelukkig heb ik de 100ct nog. Daar staan alle woordenboeken op, de van Dale's, de Collins, de Spectrums enz. En ook de Encyclopædia Britannica, onmisbaar voor een reizend schrijver. Op die 100ct is toch nog ruimte om teksten te maken, maar een apart scherm voor de naslagwerken was zo handig . . .
Ik had mij deze zomer toegelegd op het reorganiseren van mijn archieven. Die stonden op drie verschillende computers. Nogal chaotisch en zonder goede 'back up'. Dat is een heel stuk verbeterd, maar over de verbindingen ben ik te optimistisch geweest: Alléén via I-café's en zònder 'ouderwetse' diskette kan (nog) niet. Ik denk dat ik alsnog een gewone telefoonaansluiting probeer te krijgen (wachttijd!!!) en/of een GSM-verlengstukje aan mijn computer (heel langzaam!!!) waarmee ik voor de belangrijkste mailtjes onafhankelijk wordt van I-café's. Het wordt een hele reorganisatie. Technisch zijn er nieuwe mogelijkheden, maar ze moeten ook werken in 'achteraflanden'. Peter, mijn zoon, heeft al aangeboden mee te denken. Hij is per slot ICT-specialist, zij het voor 'sedentaire internetters'.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, vrijdag 10 oktober 2003
Vandaag geen stukje.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zaterdag 11 oktober 2003
Ik ben wat 'down';. Misschien wel 'dépri', maar het duurde even voor ik mijn toestand had gedetermineerd. Toen kon ik naar de oorzaken --of aanleidingen-- zoeken en het kwaad in de wortel aanpakken.
Bij uitdrukkingen als 'in de wortel aanpakken' moet ik altijd glimlachen om de rethorische overdrijving. (Glimlachen is natuurlijk een goede remedie onder deze omstandigheden, of misschien wel het signaal dat de bui is overgetrokken). Het is net zo'n uitdrukking als 'met wortel en tak uitroeien'. Het prikkelt onze fundamentalische verlangens. Dat doet het goed op het podium voor een groot publiek dat opgefokt moet worden. In de huiselijke kring, zoals hier in dit dagboek, betekent het niet meer dan dat ik 'ietsje dieper graaf dan de vorige keer'. Vandaar die glimlach. "Wie lacht niet die de mens beziet".
Gisteren besloot ik al tot 'géén stukje vandaag' om ruimte te hebben voor wat zieleknijperij en speuren naar oorzaken. En inderdaad, ik prikte door de eerste laag van ongenoegen heen. Dat was de ergernis over die stomme Spaanse TV. Dat kastje staat in mijn huurverblijf, het hoort bij de boedel, maar het scherm is nogal grijs en de programma's zijn schreeuwerige discussies en wrede stierengevechten die als respectievelijk 'intelligent' en 'edel' worden aangeprezen.
Die paneldiscussies ontmaskerde ik snel als de kunst om zinloos door elkaar heen te schreeuwen en er toch voor te worden betaald. Lang leve de media!!
Bij zo'n stierengevecht drong opeens de oplossing van een raadsel tot mij door.
--"Waarom martelen mensen eigenlijk?", had ik mij al vaak afgevraagd. Een post-Pinochet onderzoek, dat ik toentertijd in Chili onder ogen kreeg, had mij duidelijk gemaakt dat de doorsnee martelaar een brave huisvader was die dacht zijn plicht te doen. Per slot was Het Communisme het grootste kwaad ter wereld. Het waren geen 'geboren sadisten'. Die werden bewust uit de rangen van de beroeps-martelaarscompagnieën geweerd door de meer ervaren martel-chefs. Die maakten er maar een rotzooitje van.
Er was dus sprake van een soort efficiënt en effectief vakmanschap. Hoe kwam dat tot stand? Sommigen hadden het meer of minder in hun vingers, anderen niet zo, zei het rapport. Maar 'sadisten', zo werd herhaaldelijk betoogd, waren heel anders gemotiveerde mensen.
Toen ik gisteren het boe-geroep hoorde omdat de matador het leven van de stier niet lang genoeg had gerekt, drong het opeens tot mij door: "Wie martelen wil begrijpen, moet naar het stierengevecht kijken".
Het is de kunst om het leven te rekken. Dat geheimzinnige, krachtige, leven dat soms bezwijkt om niets en soms onder de allerzwaarste omstandigheden niet stuk is te krijgen. Het is een spel met deze geheimzinnigheid. OK, een pervers spel als je wil, maar een spel niettemin.
Het is een magisch spel dat de mens wel moet spelen, want het gaat om zijn eigen leven. Het is niet verwonderlijk dat het in allerlei vormen in onze cultuur wordt gespeeld. In Andalusië wordt het lijden van Christus tot in het extreme uitgebeeld en nagespeeld. 'Pervers', zeggen sommigen daarvan. Het zij zo. Maar ook in meer gematigde streken kennen wij de felle discussies over het rekken van het leven, dat geheimzinnige, krachtige leven.
--"Euthenasie, vóór of tégen", is de naam van het spel. 'Pervers', roepen beide partijen naar elkaar. Het zij zo.
Na deze zwartgallige afdwalingen --en dat inzicht-- stelde ik mezelf eindelijk de juiste vraag:
--"Waarom zit je überhaupt voor dat stomme kastje?"
En zo ontdekte ik de wortel van het kwaad. Ik voelde mij eenzaam en verlaten en mijn normale troost, een stukje muziek, even de radio aanzetten, was ik kwijt. Mijn lieve radiootje, dat deze zomer al nukken vertoonde na zeven jaar trouwe dienst, heeft het definitief begeven. Om verschillende reden was het kopen van een nieuwe er niet van gekomen. Wat ik zoek vergt, nogal wat sjoppen. Ook de CD's die ik met mijn verjaardag heb gekregen zijn nog 'in bewerking' zodat ik ze --tzt!!-- vanaf mijn computer kan beluisteren. Allemaal de juiste bezigheden, maar het probleem is --verdomme-- hier en nu!!
Tja, dat probleem kon ik natuurlijk regelrecht aanpakken. Niet ècht 'in de wortel' natuurlijk, daarvoor is het te fundamenteel, maar ik ken nogal wat practische pijnstillers.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zondag 12 oktober 2003
Toen ik in Mei hier was, zag ik op het nippertje een Frans meisje vertrekken voor een tocht per roeiboot over de Atlantische Oceaan. Sinds ik vele jaren geleden van een collega bij de TUDelft terloops hoorde dat hij met zijn vrouw die zomer de overtocht van Stockholm naar Helsinki per kano zouden maken --en ik vervolgens werd voorgelicht over de 'gewoonheid' daarvan in zekere kringen-- verbaas ik mij niet meer zo vlug over dat soort gebeurtenissen. Toch had ik de boot in de voorafgaande dagen graag wat beter bekeken.
Deze zomer in Frankrijk verscheen dat Franse meisje enkele keren in de pers, en daardoor weet ik dat de tocht is geslaagd. Ik word warm van dat soort eenzame prestaties. Zo was er --niet zo lang geleden-- ook een Frans meisje dat alleen dwars over de zuidpool liep.
Toen ik gisteren Jaap en Friedl van de boot haalde om een gezellige dag in La Villa door te brengen, zag ik opeens een heel nest van dat soort boten. Een maatje groter, want het bleek de gaan om een groep van 16 twee-mansroeiboten die a.s. Zondag de 19e vanaf La Gomera vertrekken naar de Barbados.
Ik had mijn camera niet bij me, maar je kunt de boten bewonderen op twee sites die de stemming er in houden met betere en mooiere foto's dan ik zou kunnen maken.
      www.rowatlantic.com
      www.worldcruising.net
Het gaat om de derde wedstrijd. De twee eerste zijn gewonnen door Kiwi's, door Nieuw-Zeelanders. De nationale eer staat weer op het spel; net als in America's Cup dit voorjaar. Die werd ook gewonnen door Kiwi's. Alleen . . . zij waren in dienst van een Zwitserse sponsor. Hebben de Zwitsers nu gewonnen?
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, maandag 13 oktober 2003
Ik heb mijn reis naar NL geregeld om één uur bij een tandarts in Den Haag in de stoel te zitten. Ik wil 'snel' heen en terug en zonder risico. Daarom -en om de 'onmogelijke' vertrek- en aankomsttijden-- vielen (semi)charters af. Ik vertrek op maandag met de laatste boot naar Tenerife. De andere dag (dinsdag) reis ik verder per KLM, stap over in Madrid en bereik Den Haag. De daaropvolgende morgen (woensdag) zit ik in 'de stoel', maar ik profiteer van de gelegenheid om 's middags de receptie van een ex-collega in Delft mee te maken. Donderdagavond bereik ik Tenerife te laat om de boot naar La Gomera te halen. Daar land ik dus vrijdagmorgen.
Maandag tot Vrijdag!! Ik denk dat ik in die tijd ook Nieuw Zeeland heen-en-weer kan halen. Maar deze reis heeft nogal wat 'open uurtjes'. Ik denk dat ik de komende dagen besteed aan het opbellen van oude vrienden in die omgeving om een paar gezellige uurtjes te 'organiseren' en om een goed boek voor onderweg te kiezen.
Zie reisplannen voor details.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, dinsdag 14 oktober 2003
Toen ik vanmorgen het prijskaartje zag van de reis die ik de vorige week had gepland, schrok ik. Ik had het kunnen weten: Als er géén nacht van Zaterdag op Zondag in zit, krijg je niet die fameuze toeristenkorting. Dat scheelde mij teveel. Ik heb mijn reis verlengd. In plaats van Vrijdagmorgen, ben ik Zondagavond terug op het eiland. Hoe dat in NL moet, weet ik nog niet. Misschien een pensionnetje op Scheveningen. Het zal wel koud zijn, maar er is de best mogelijke lucht. De zonzijde is dat ik wat meer oude vrienden die daar in de buurt wonen kan opzoeken.
Zie reisplannen voor reisdetails, foon- en GSM-verbindingen onderweg.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, woensdag 15 oktober 2003
Mijn zoektocht naar 'waarheid' die terechtkwam in de September-selectie, heeft nogal wat correspondentie veroorzaakt. Vraagtekens, maar ook aanvullingen. Vooral de relatie tussen verhalen en waarheid had een van de lezers gekieteld. Waarheid, zegt hij, moet enige evidentie hebben en hij vertelde van zijn ervaringen met Asimov, de Science Fiction schrijver die zijn denken had beïnvloed. Ik kan dat alleen maar bevestigen. Verzinsels worden waarheid, fantasieën worden werkelijkheid. Ontwerpers van practische produkten doen niet anders.
Maar nu betrap ik mij op een sprong van waarheid naar realiteit. Zit ik nu verkeerd? Waarom zoeken wij anders 'de waarheid'? Om vast te stellen welke van de vele realiteiten die zich voordoen de "enige echte ware" is. Om verwarring te voorkomen. Om harde afspraken te kunnen maken. Om ons sociale systeem en sub-systemen in stand te houden, want die zijn allemaal gegroepeerd om een aantal kernwaarheden.
Maar 'de enige ware' is een onbewezen stellingname. Is er wel één realiteit?
Dat weten we niet, maar omdat Aristoteles ooit heeft gezegd dat De Waarheid één is, hebben wij de indruk (het geloof? de overtuiging? de cultuur?) dat je met strikt logische stappen steeds binnen die ene waarheid kunt blijven. Volgens Aristoteles kunnen er dan geen tegenspraken zijn.
Dat was heel aardige en handige 'waarheid' tot 1929 toen Gödel met zijn stelling aantoonde dat je binnen de wiskunde, het paradepaardje van de logica, tot tegenstrijdige uitspraken kunt komen. Niemand --althans bijna niemand-- was geschokt. De wereld draaide gewoon door en we gingen --om andere reden-- verder met het ontmantelen van 'waarheden' die de menselijke samenleving tot nu toe heeft gekoesterd en bijeengehouden. Naast het scheppingsverhaal --bijvoorbeeld-- kwam de Big Bang van 'de moderne wetenschap' en het (moderne) creationisme zodat onze cultuur nu over minstens drie cosmologieën beschikt. Is die van de moderne wetenschap inderdaad de enige ware?
Is dat niet wat pretentieus? De 'Big Bang'-cosmologie staat bol van wiskunde en bijna niemand weet nog dat Gödel daar in 1929 een flinke poot onderuit heeft gehaald.
Misschien is waarheid wel een 'consensus'-begrip. De machtigen zijn het erover eens, de minderheden hebben hun zegje kunnen doen en hebben zich er bij neergelegd.
In het minder leuke geval is het een machtsbegrip: "Stimmst du nicht mit �berein, dann schlag ich dir den Schädel ein!". Heel bekend in de menselijke geschiedenis. Voor dezulken is het natuurlijk 'handig' als er één enige èchte waarheid is. Alle minderheidsnota's kun je dan afdoen als 'ketters' of 'afvallig'.
Waarom willen we eigenlijk zo graag dat de waarheid één is? Is dat niet nostalgie? Is dat niet een verlangen naar de vleespotten van Egypte? Is dat niet een verlangen naar de oude vertrouwde gevangenschap?
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, donderdag 16 oktober 2003
Mijn September-selectie, die ik gisteren ook aanhaalde, bevatte ook de dagboekaantekening waarin ik mij met een schok herken als kluizenaar, althans méér 'kluizenaar' dan ik wilde zijn; dan ik dacht te zijn. Een van de lezers --een vriend met wie ik jaren geleden een periode van intensief kontakt beleefde-- herkent er het thema van de eenzaamheid in en daagt mij uit met de vraag: "Is eenzaamheid het gevolg van het stellen van grenzen?" Per slot komt in die kluizenaars-aantekening een dikke doornen haag voor waarbinnen ik mijn paradijsje heb.
Hij illustreert dat met de metafoor van een bankkluis. Als je daar in zit --en je hebt je openingstijden niet aangegeven, of je geheime code niet achtergelaten-- voelt de bezoeker zich totaal machteloos om je te bereiken. Als de bezoeker daarbovenop nog verneemt dat je je eenzaam voelt, kan hij alleen maar denken 'eigen schuld, dikke bult', zich omkeren en de affaire vergeten. Daarmee wordt de eenzaamheid pas ècht werkelijkheid.
Ik ga nu niet in op die gesloten bankkluis als metafoor van eenzaamheid, er zijn andere metaforen, andere 'verhalen', die dichter bij mijn waarheid over eenzaamheid en alleen-zijn komen. Het gaat over de samenhang tussen 'verhaal' en 'waarheid' waar ik het gisteren over had.
Ik beperk mij tot de twee 'waarheden' die hier zichtbaar worden. Één waarheid in de kluis en één daarbuiten. Zo staan allebei voor een gesloten deur. Fysiek gesloten.
Maar ook cultureel gesloten. Gesloten door de cultuur die stelt dat waarheid één is.
--"Die aan de andere kant heeft ongelijk, is een stommeling, is een afvallige, is een ketter, is een gevaar voor de samenleving!!"
Dat is een 'handige en verstandige' cultuur als het om onze samenleving gaat, of over onze voetbalclub. Maar niet als je op die manier voor een gesloten deur staat.
Ik wil maar zeggen: 'Hoe nuttig is het om eens na te denken over verhaal-versus-waarheid'.
En hoe practisch. Verzin een ander verhaal . . . . en de 'waarheden' aan beide kanten van de gesloten deur veranderen.
Drie hoeraatjes voor De Ene Waarheid!!
Drie hoeraatjes voor Gödel!!
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, vrijdag 17 oktober 2003
Dat ik het uitspellen van kranten al een tijd achterwege heb gelaten, is de meeste lezers wel opgevallen. Het is misschien wel een van de spontaan-onbewuste gevolgen van de itch. Ik heb er --althans voor een tijdje denk ik-- genoeg van om kranten en hoofdartikelen uit te spellen, te vergelijken en daarover badinerende, hilarische, voorlichtende, ironische of verontwaardigde dagboeknotities te schrijven. De èchte lees-uurtjes gaan nu in boeken. Zo heb ik nu Yalom's Nietzsches Tranen onderhanden. Misschien lees ik daar nog wel eens wat uit voor.
Maar dat wil niet zeggen dat ik geen kranten meer lees, en ook niet dat ik niet meer de behoefte heb om mijn lezers daarvan af en toe wat te laten horen. Le Monde van vandaag meldt bijvoorbeeld dat vandaag 17 oktober de grootste pilaar onder het viaduct bij Millau de hoogte van 245 meter zal bereiken. Daarmee is het de hoogste pilaar van de wereld. Het bericht vermeldt niet hoeveel hoger die nog zal worden. Het gaat om de laatste ontbrekende schakel in de autoweg van Parijs naar Montpellier en Beziérs, de A75, 'mijn' regio in Zuid-Frankrijk.
Met de hoogste gebouwen van de wereld zal dit kunstwerk voorlopig niet concurreren. Het World Trade Centre in New York was 412 meter en in Kuala Lumpur staan de Petronas Towers van 452 meter volgens www.askjeeves.com. Maar of dat echt de hoogste zijn op dit ogenblik is, weet ik niet.
Intussen valt mij op dat deze mijlpaal op vrijdag wordt bereikt. Goed zo! Goede planning van de aannemer! Het 'pannenbier' --of wat daarvoor doorgaat bij dit heugelijke moment-- zal rijkelijk stromen en een weekendje uitslapen lijkt mij dan wenselijk.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zaterdag 18 oktober 2003
Vandaag geen stukje.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zondag 19 oktober 2003
Vandaag vertrekt hier de oceaan-race met zestien twee-mans roeiboten. Het is de derde race, schreef ik een week geleden: La Gomera-Barbados, 3000 mijl. Bij de eerste race vestigden twee Kiwi's het record van 41 dagen, 1 uur en 55 minuten. Dat is in de tweede race niet gebroken.
Die 41 dagen geven een indruk over de mogelijke verblijftijd op zee. Op een van de boten hier in de haven, die ik deze week vaker heb bezocht, staat als persoonlijke uitdaging "less than 50 days". Dat geeft ook een indruk. Het onderstaande .gif-je ook. Het geeft een situatieschets van de route en de voornaamste zeewinden en zeestromingen:
     http://www.rowatlantic.com/images/race.gif
Het kan ook wel wat langer duren. De eerste vrouw die West-Oost de oceaan overstak (Canada-Spanje) kwam twee weken geleden (6 oktober) aan. Zij had er solo(!) 115 dagen over gedaan. Op haar site staat haar werkelijke route met grote lussen en forse afwijkingen van de rechte lijn. Heel wat anders dan de ideale route van het .gif-je. Eigenlijk staat de oversteek van La Gomera naar de Barbados als 'de eenvoudigste' bekend.
Om mij op te warmen heb ik wat sites bezocht. Ik schreef al hoe 'gewoon' dit soort races zijn in 'bepaalde kringen', waarvan ik slechts een buitenstaander ben.
Zo weet ik dat de eerste solo-tocht in 1969 was en de eerste twee-persoons in 1971. Die vertrok van Las Palmas en deed er 73 dagen en 6 uur over om de Barbados te bereiken.
Uitgebreide lijsten van wie, wanneer, waar overstak staan op:
     http://www.oceanrowing.com/statistics/index.htm
Die gaat over alle oceanen. Het is onderverdeeld in secties. Nieuw is de 50plus sectie. Er waren gehandicapten die zulke tochten volbrachten, en er is een lijstje met "lost at sea".
De vorige week noemde ik:
     http://www.worldcruising.net
Dat is meer een site voor insiders. Daar kun je de positie vinden van alle boten --van dit soort-- die onderweg zijn. Althans voorzover zij zich bij worldcruising hebben laten inschrijven. Veel technische --maar weinig sappige-- details.
Voor meer 'journalistieke' details, verhalen en instructies voor beginners heb ik andere sites gevonden.
     http://www.rowatlantic.com
Dat is de sponsor van een van de boten die vandaag vertrekken. Wie zijn de roeiers? Hoe hebben ze zich voorbereid? Hun dagboek totnutoe e.d. En veel goede foto's.
     http://www.oceanrowing.com
Heel informatief over wat er zich zo allemaal in dat wereldje afspeelt. Je zou het een 'gespecialiseerd sportblad' kunnen noemen. Lekker om in te bladeren.
Nog beter vind ik:
     http://www.theoceans.net
Daaruit weet ik dat er binnenkort een Nieuw-Zeelandse solo-roeier van Auckland naar Zuid-Afrika vertrekt, maar niet langs de kortse weg. Hij gaat via Kaap Horn!!
--"A multi-ocean challenge" zegt de site.
Ik kijk wat verbaasd naar mezelf. Ik ben een echte landrot. Onze eigen Hollandse Noordzee zag ik pas voor het eerst toen ik een-en-twintig was in Januari 1951, toen ik voor mijn dienstplicht in Haarlem was. Op mijn lifttochten had ik weliswaar al gezwommen in de Golf van Napels, de golf van Lyon en in de Golf van Biskaye, maar de Noordzee moest ik nog ontdekken.
Maar ja, als je, als ik, al jaren leeft op dit stipje in de grote oceaan, ontkom je niet aan dit soort zeerottenbeïnvloedingen.
San Sebastián de La Gomera, dezelfde dag
Ik heb ze zien vertrekken. Om elf uur was het zover. Daarvóór had ik een uurtje in de voorbereidingsdrukte rondgelopen. Allemaal heel informeel. Ik maakte een praatje met o.a. het Kiwi-team en het Franse team. Leuk, al dat last-minute-gedoe en de afscheidskussen. Ik heb er wat foto's van gemaakt. Die komen tzt op fototime.com. Ik heb wat sites van de indivuele teams --en de officiële van de hele wedstrijd-- gevonden en een beetje gesorteerd. Maar er is nog veel meer. Hieronder is mijn selectie. Er zullen foto's en dagboeken komen.
    -http://team.crc.co.nz/latestnews.asp (Het Kiwi-team)
    -http://www.rafcareers.com/whatson/adventure/atlanticchallenge/
     (Twee Royal Air Force officieren)
    -http://rowing.challengebusiness.com/en/ (De officiële wedstrijdsite)
    -http://www.woodvale-events.com/rowing.html
     (Veel links naar ander [oceaan]roei-evenementen)
    -http://www.rowing4epilepsy.org/ (Hier kun je per zeemijl sponseren)
Op die sites staan ook allerlei wetenswaardigheden. Over de boot (weegt 400kg), over de strategie, over de geschiedenis van oceaanroeien (in 1966 was de eerste, niet in 1969, zoals ik hierboven schreef) en over wat ze allemaal meenemen en nog veel meer.
Ze hebben gemiddeld 200kg gevriesdroogd eten bij zich, gebaseerd op 6000Cal per dag. Het water komt van een watermaker die op zonnepanelen werkt die vijf liter water per uur kan maken. De beide RAF-officieren hebben de uitdaging op zich genomen het record van het engelse leger, bij de vorige wedstrijd, te verbeteren. Dat staat op 57 dagen, 3 uur en 20 minuten. Dat lukt als ze vóór 15 december op de Barbados zijn.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, maandag 20 oktober 2003
Vandaag geen stukje.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, dinsdag 21 oktober 2003
Mijn werktafel is perfect opgeruimd, maar mijn geest is nog chaotisch. Het leek er op dat er vandaag wéér geen stukje zou komen. Ik ben druk met andere zaken. Allereerst dat opruimen van de werktafel. Ik trek daar nu bewust tijd voor uit. Dan maar geen stukje. Vroeger was opruimen het sluitstuk waar ik pas aan toe kwam als ik weer eens moest 'verkassen'. Maar sinds deze zomer in F, waar het de spuigaten uitliep en Peter, toen hij dat een halve dag had aangezien, er een "begin van orde" in bracht en mij simpelweg duidelijk maakte dat dit soort dingen allemaal het gevolg waren van je eigen beslissing in het verleden, kreeg ik er weer vat op (of beter: pakte ik mijn verantwoording weer).
Dat geldt voor de werkplek, maar ook voor de harde schijf. Het heeft veel tijd gekost om dat in te halen. Ik steek er ook bewust een deel van mijn tijdsbudget in. Iedere dag.
Het geeft mij echter ook het gevoel, samen met enkele andere 'stille gevolgen' van de itch van deze zomer, dat ik mij een geheel ander vaarwater bevind. Ik begin mij zelfs vragen te stellen over hoe ik zò lang zò weigerachtig over opruimen kon zijn. Want een 'weigerachtigheid' was het. 'Zonde van de tijd', vond ik het, terwijl duidelijk werd dat ik er, op langere termijn gezien, tijd mee verloor. Maar ook dat lange-termijndenken ontmoette ondergrondse weerstanden.
'Planning', 'denken tot over de horizon', 'mijn dagen structureren', dat alles wilde ik niet meer weten na de dieptepunten van energie in 1989, toen energie in mijn lijf en --helderheid in mijn geest-- met kleine beetjes --af en toe een onverwacht uurtje-- terug begonnen te komen. Ik had weliswaar mijn energie verloren, maar niet mijn nieuwsgierigheid, de drijfkracht achter mijn ambities.
Van die schaarse uurtjes wilde ik geen minuut missen aan zulke 'domme' dingen als plannen maken en structureren. Pluk de dag!! Misschien is er helemaal geen lange-termijn. Verloren tijd!!
Maar toen die onverwachte energie- en helderheidsuurtjes zich aaneen regen tot weken met slechts hier en daar een dip, bleef die anti-opruimobsessie aanwezig. Want wat ik hierboven nog 'weigerachtigheid' noemde, was in feite een obsessie. Het lezen van Yalom's Nietzsche's Tranen, met als ondertitel 'roman van een obsessie', heeft mij geholpen die vreemde weigerachtigheid als zodanig te onderkennen.
Maar er was nog een 'avontuur' dat mij op het spoor zette. Ik schreef eerder al eens dat ik mijn dierbare radiootje zo miste. Telkens, op bepaalde momenten van de dag, had ik enorme behoefte aan muziek. Dan zette ik die stomme lawaaiige, grijze TV maar aan en ergerde mij gruwelijk. Ik schreef er 11 oktober over, en sindsdien ben ik een 'klein avontuurtje' aangegaan met mezelf. Als die onbedwingbare behoefte aan muziek weer opkwam, weigerde ik om er op in te gaan. Ik probeerde in de ogen te kijken waar ik bang voor was. Helemaal 'volgens het boekje' dus. Drie of vier keer per dag moest de strijd gevoerd worden. Niet 's morgens als ik opstond. Trouwens 's avonds ook niet. Dan genoot ik van de stilte. Het was vooral als ik thuiskwam van boodschappen of van een wandeling. Ook als ik achter de schrijfmachine vandaan kroop en eten ging klaarmaken. Dan overviel het mij. Ik kan daar niet dieper op ingaan. Het is (nog) onbeschrijfelijk. Ik zou er als een partijdige oorlogsverslaggever over moeten rapporteren.
--"Slag verloren, alles verloren?"
--"Niks hoor!! Loosing battles but winning the war!!"
Ik ga inderdaad als ik NL ben een nieuw klein radiootje kopen. Heel luxe. Heel duur. Maar ik heb reden om mij een kadootje te geven. Ik denk dat ik vanaf nu veel meer van muziek zal genieten dan ooit. Ik ben vrijer om ernaar te luisteren.
Ik heb ooit beloofd uit Nietzsches Tranen voor te lezen. Dit las ik 'toevallig' vanmorgen toen ik dacht dat ik vandaag alweer 'geen stukje' zou schrijven. Het rondde mijn 'klein avontuurtje' af.

[begin citaat pag 244]
     --"Meer verliefd op de begeerte dan op de begeerde", herhaalde Breuer. "Geef eens een stukje papier. Dat wil ik onthouden."
[]
     --"En nog iets", vervolgde Breuer, "Bertha verlicht mijn eenzaamheid. Zo lang ik me kan herinneren, hebben de lege plekken in mijn binnenste me angst ingeboezemd. En mijn alleenzijn heeft niets te maken met de aanwezigheid of afwezigheid van andere mensen. Weet je wat ik bedoel?"
     --"Ach, zou iemand je beter kunnen begrijpen? Soms denk ik dat geen mens ter wereld zo alleen is als ik. En, net als bij jou, heeft het niets te maken met de aanwezigheid van anderen -- ik haat juist die anderen die mij beroven van mijn eenzaamheid en me toch niet echt gezelschap houden".
     --"Wat bedoel je, Friedrich? In welk opzicht houden ze je geen gezelschap?"
     --"Doordat ze niet geven om de dingen waarom ik geef! Soms tuur ik zover het leven in dat ik plotseling omkijk en zie dat er niemand bij me is en dat de tijd mijn enige metgezel is".
     --"Ik weet niet of mijn eenzaamheid dezelfde is als die van jou. Misschien heb ik er nog nooit zo diep in durven doordringen als jij".
     --"Misschien," opperde Nietzsche, "weerhoudt Bertha je ervan er dieper in door te dringen".
     --"Ik geloof niet dat ik er verder in wil doordringen. Ik ben Bertha zelfs dankbaar omdat ze mijn eenzaamheid heeft weggenomen."
[]
     --"Je schrijft Bertha iets toe dat je zelf bereikt hebt".
     --"Wat bedoel je?"
     --"Dat je nog even alleen bent als vroeger, even alleen als iedereen gedoemd is te zijn. Je hebt je eigen idool gemaakt en vervolgens word je opgewarmd door de aanwezigheid ervan. Misschien ben je godsdienstiger aangelegd dan je denkt".
[einde citaat]
(Bertha is een obsessie van Breuer. Zij is een vroegere patient waarop hij verliefd werd. Ze is feitelijk afwezig, komt ook niet terug, maar teistert zijn gemoed. Nietzsche probeert hem er door een 'filosofische therapie' van af te helpen.)
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, woensdag 22 oktober 2003
Van het oceaanroeien kwam vandaag slecht bericht. Het Franse team heeft het opgegeven. Na 48 uur. Ze hadden nèt El Hierro gepasseerd. De boot is niet beschadigd, en de roeiers zijn gezond volgens het persbericht. Verdere berichten als ze terug aan land zijn en met de wedstrijdleiding hebben gesproken.
Het zijn twee beroeps roeicoaches uit Nancy. Ik had nog even met ze gebabbeld voor ze vertrokken, en ik heb wat foto's gemaakt van hun vertrek. Hun site is www.ramdamnature.com. Ik ga daar straks nog eens kijken want mijn modemverbinding begaf het opeens.
Verder heb ik vandaag mijn adressen bijgewerkt en mijn reisgegevens voor mijn twee reizen naar NL in november ingevuld. Ik reis een keer via Amsterdam en een keer via Brussel.
Dan kunnen jullie mij in- of uitwuiven. Leuk idee!
Of opbellen voor een ontmoeting. Nòg leuker!!
Mijn agenda is (nog) niet vol. Ik kijk er naar uit.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, donderdag 23 oktober 2003
Ik heb Nietzsches Tranen uit. Het heeft mij geconfronteerd, ontroerd en geprikkeld. Maar er waren ook herkenningen met een glimlach. Wat te denken van het antwoord dat hij geeft als naar zijn 'thuis' wordt gevraagd.
      "Mijn thuis is mijn hutkoffer. Ik ben een schildpad en draag mijn huis op mijn rug.
      Ik zet het neer in de hoek van een hotelkamer en als het slechte weer wordt, hijs ik
      het op en verhuis naar hogere, drogere luchten".
Ik voelde me daarbij thuis.
--"Misschien is waarheid wel een 'consensus'-begrip", schreef ik 15 oktober.
Nietzsche spreekt over een 'morele' ontleding die je moet ondergaan alvorens je de waarheid kunt ontdekken.
--"Zelfs de grootste filosofen maakten dwalingen die het gevolg waren van ontwetendheid over hun eigen drijfveren. De waarheid is als een brandende zon die weinigen kunnen verdragen", zegt hij.
Vandaar dat ze liever leven in de schaduw van een illusie.
Naast een 'consensus'-waarheid --een soort sociologische waarheid, waar het citaat van eergisteren naar verwijst-- zou er nog zoiets bestaan als een 'psychologische' waarheid of individuele waarheid. Het niet-willen-weten van die individuele waarheid (en de zoektocht ernaar afstoppen met een 'obsessie', zoals 'Bertha' in het citaat van eergisteren) is een thema van Nietzsche's filosofie. Het boek is een --fictief-- gesprek tussen Nietzsche en Breuer, een vaderlijke vriend van de jonge Freud. Breuer en Freud schrijven later een boek dat als de 'geboorte' van de psycho-analyse wordt beschouwd. De psycho-analyse is ook een zoektocht naar de individuele waarheid. De lijfspreuk van Nietzsche --"Word wie je bent"-- werd ook de motor achter de psycho-analyse en alle daarvan afgeleide zoektechnieken in ieders innerlijk. Psycho-analyse als vorm van waarheidszoeken. Dat is confronterend en prikkelt de zoeker naar waarheid: 'Mijn' waarheid als deel van 'de' waarheid.
Ontroerend was inderdaad het laatste hoofdstuk, waar de titel op slaat. Nietzsche --die zozeer naar waarheid zoekt, en daarvoor trots het verblijf in de brandende zon rechtvaardigt en het comfort van de schaduw hardnekkig weigert-- huilt als hij tenslotte toch menselijke genegenheid onderkent. Zijn eigen waarheid, verstopt onder 'harde filosofie'. Dwars door de woestijn, schaduw weigerend als gemakzucht, ontdekt hij toch zijn eigen waarheid. Compromisloos: Nietzsche's 'keiharde' waarheidszoeken leidde tot zijn diepste gevoelens.
Ik voelde ook mijn tranen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, vrijdag 24 oktober 2003
Het oceaanroeien heeft alwéér een verrassing opgeleverd. Van het Franse team, Sebastien en Gregory, en is Gregory er uit gestapt. Het is (nog steeds) niet bekend waarom. Gregory is een capabele roeier en heeft de tocht in 2001 in tegengestelde richting volbracht.
Aan boord van het begeleidende yacht, kwam een van de bemanningsleden, Jeremy, een Engelse jongen die perfect Frans spreekt, in gesprek met Sebastien die erg terneergeslagen was door de beslissing van zijn maatje. Hoewel Jeremy niet speciaal heeft geoefend voor deze race, besloten Jeremy en Sebastien samen verder te gaan. Het Franse team, als zodanig, is gediskwalificeerd omdat ze "hulp van buiten" hebben gehad, maar het nieuwe team zal --tzt, en als alles goed gaat-- wél behoren tot de 63 twee-persoonsteams die Oost-West de oceaan (zullen) hebben overgestoken.
Overigens is Jeremy niet helemaal vreemd in dat oceaanroei-wereldje. Zijn broer heeft twee jaar geleden deze race uitgeroeid.
De werkgever van Jeremy, de wedstrijdorganisatie Challenge Business, was verrast, maar maakt er geen punt van:
--"At Challenge Business our ethos is to provide people with the opportunities to do something they wouldn�t normally get to do. With this in mind we had no problems with discharging Jeremy from his duties onboard the support boat and wish him all the best of luck on his forthcoming adventure."
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zaterdag 25 oktober 2003
Toen ik Nietzsche's Tranen uit had, kon ik ook het laatste stukje lezen van Harry Potter. Ik had dat in Cessenon niet meer uit kunnen lezen, en, samen met een paar andere boeken, had ik dat in een postpakketje naar La Gomera gestuurd.
Terugkijkend op het hele boek, dat ik over een lange periode met stukjes en beetjes heb gelezen, valt het mij op dat de schrijfster er uitstekend in geslaagd is om de puberteitsfase realistisch af te schilderen. Het eenzame in-zichzelf-gekeerde, en het bijna-depressieve van de puber. Die sfeer maakte ook dat ik niet altijd even vrolijk het boek oppakte om verder te lezen. Maar ik wilde niet weglopen voor het drama.
Toch heb ik sommige stukken 'diagonaal gelezen'. Met name de uitgebreide beschrijvingen van de gevechten met allerlei wonderwapens zoals er op het laatst nog een is. Ik kan daar het werkelijke 'drama', het boeiende, niet van inzien. Daarna was er weer ruimte voor het werkelijke levensdrama dat zich nu weer verder ontvouwt. Aan de ene kant is deze slag tegen Het Kwaad gewonnen, aan de andere kant spitst het grote drama zich toe op de volgende strijd, want de oorlog is nog niet gewonnen. Harry Potter en Lord Voldemort blijken door een voorspelling tot elkaar veroordeeld te zijn: De een kan niet leven zolang de ander leeft. Dat betekent voor Harry Potter, die in dit drama Het Goede vertegenwoordigt, dat hij voor de keuze 'Moord of Zelfmoord' staat. Dat is het op het spits gedreven dilemma waar ieder mens voor staat. 'Als ik mijn eigen agressie niet durf aan te wenden, zal de ander mij verdringen'. In extremo: Als ik niet voor 'moord' kies, kies ik voor 'zelfmoord'.
Hoewel ik gedurende het lezen van dit deel vijf het vaak welletjes vond, kijk ik toch uit naar de verdere ontwikkelingen in deel zes. Te zijner tijd.
En nu nog wat nieuwtjes van onze oceaanroeiers:
Het 'Franse' team is eergisteren om 0900 opnieuw gestart vanaf La Gomera. Hun site [www.ramdamdnature.com] maakte geen melding van het nieuwe teamlid, maar zegt wel dat ze ter hoogte van El Hierro zwaar weer hadden gehad: Windkracht 6 en golven van 5 à 6 meter!!
Het Yorkshire-team, man en vrouw, is ook uitgevallen. Ik had met hun even gebabbeld. Ze roeien voor een charity, een fonds voor epilepsie onderzoek. Maar ik had niet begrepen dat hij zelf epilepticus is. Hij had dagenlang last van zeeziekte gehad. Dat was opzichzelf geen probleem, maar op die manier kon hij de vereiste medicijnen niet binnenhouden.
Ik zal eens op hun site kijken, http://www.rowing4epilepsy.org/.
Aan de spits zitten de twee Kiwi-teams. Op de tweede plaats het team waarmee ik heb gesproken en waarvan foto's in mijn album staan op:
http://www.fototime.com/inv/4E9435425F9908F [Hun logboek: http://team.crc.co.nz]
Het eerste team wordt gesponsord door een NZs reisbureau Shoppe Holiday.
Hun logboek staat op: www.holidayshoppe.co.nz
Ik hou ze in de gaten!!
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, zondag 26 oktober 2003
Deze week zijn de Prijzen van de Prins van Asturië feestelijk uitgereikt. Habermas was erbij, maar hij voegde niet veel toe aan zijn interview waarover ik 18 en 21 Mei schreef toen het bekend werd. Hij had het ook niet over de discussie over de Europese identiteit die hij samen met Derrida aanzwengelde en waarover ik 15, 16 en 20 Juli schreef. Het enige 'nieuwe' was zijn stellingname in het Baskische conflict. Hij vond territoriale afscheiding niet gerechtvaardigd zolang de minderheden die er leven hun legitieme culturele rechten kunnen uitoefenen, en, voorzover hij het ziet, is dat het geval. Dat is nogal simplificerend en gedeeltelijk beside the point. In het totale Spanje gezien, kunnen de Basken hun culturele rechten ruimschoots uitoefenen, maar binnen het Baskenland heerst een terreur tegen niet-Basken.
Bijvoorbeeld, om maar iets te noemen.
Tot mijn verrassing was bij de gelauwerden ook J.K. Rowling. Dat was mij in de eerdere persberichten niet opgevallen. Ook in deze reportage kreeg ze een bescheiden plaatsje, maar het uittreksel van haar toespraak is boeiend. Hier een paar fragmenten:

"Ik wilde de dubbelzinnigheden van onze maatschappij, die overvloeit van onverdraagzaamheid, wreedheid, hypocrisie en corruptie, in beeld brengen om beter te laten zien hoe heroisch het is, welke leeftijd je ook hebt, een strijd te voeren die nooit gewonnen kan worden. Ik wilde ook duidelijk maken dat het leven tussen 11 en 17 jaar moeilijk en verwarrend kan zijn, ook al heb je een toverstokje".
[ ... ]
"Kinderen hebben verhalen nodig om hun fantasieën te testen, om zelf de ideeën van andere personen te proberen, zich in een ander leven te begeven en hun geest te sturen naar plaatsen waar hun lijf nog niet rijp voor is. Geen film, geen TV-programma, geen computer- of video-spel kan de magie benaderen die ontstaat als de fantasie van de lezer die van de auteur ontmoet om een uniek privé koninkrijk te scheppen".
[ ... ]
"Het aspect waar ik het meest trots op ben bij het succes van mijn boeken, is dat zoveel kinderen van heel verschillende herkomst en achtergrond Harry willen vergezellen op zijn vijf jaar op Hogwarts".

[El País 25-10-2003, mijn vertaling]
Verder had ze vijftien speciaal geselecteerde lezertjes tussen 9 en 12 uitgenodigd voor een onderonsje waar, behalve vier minuten TV-beelden zonder geluid en twee minuten fotograferen, geen volwassenen bij mochten zijn. Daar vertelde ze de monsters die nog gaan komen, van de nieuwe boeken en van nog veel meer. De verslaggever vertelt het na met als --zure-- toevoeging: "Althans volgens de kinderen". De kinderen waren allemaal kankerpatienten van het Algemeen Ziekenhuis van Asturië
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, maandag 27 oktober 2003
Voor ik aan de column van vandaag begin eerst twee "terzijdes":
1. De meest actuele gegevens --plus leuk situatiekaartje-- vind je op:
    http://www.worldcruising.net/raceviewer.asp?eventid=10
De tabel geeft ook de afgelegde zeemijlen in de laatste 24 uur. Zelfs als je er van uitgaat dat de langzaamste helemaal niet roeit en zijn vooruitgang uitsluitend te danken is aan de zeestroom, dan nog zijn de resterende "roeimijlen" imposant.
2. Het leukste verhaal staat iedere dag op:
    http://www.holidayshoppe.co.nz/tranzatlantic/default.asp
Het is gebaseerd op een dagelijk telefoontje. Dit (Kiwi-)team ligt aan kop, maar door de verschillend gekozen startroutes, is de werkelijke rangorde pas bekend over een paar dagen.
___
De prijs van de Prins van Asturië voor Literatuur is gegaan naar Susan Sontag en Fátima Mernissi. Hoewel het betoog van Sontag --over de waarde van literatuur, anders dan zijn economische waarde-- heel boeiend is, werd ik getroffen door het betoog van Mernissi, een naam die ik helemaal niet kende. Zij is in 1940 geboren in Fez (Marokko) en is nu hoogleraar aan Universiteit Mohammed V in Rabat.
Homepage Fátima Mernissi [http://www.epdlp.com/mernissi.html]
Geboren in een welgestelde familie waar alle vrouwen weliswaar intelligent, maar tevens analfabeet waren, begint ze op haar 20ste Frans te leren. Zij schrijft boeken (waarvoor ze die prijs heeft gekregen), maar wordt ook beschouwd als de beste Koran kenster. Zij is ook een aktief feministe. Uit een recensie van een van haar boeken op dat 'politieke' gebied (The Veil and the Male Elite [http://cscs.umich.edu/~crshalizi/reviews/veil-and-the-male-elite/]) blijkt dat ze haar uitmuntende kennis van de Koran gebruikt om te laten zien dat De Profeet helemaal niet zo anti-vrouw was en dat het berust op latere (gelegenheids-)vervalsingen. Waarop de recensente opmerkt:

"I suspect most Muslims are as ignorant of these facts as most Christians and Jews are about the actual composition of the Bible"
[]
"One may consult any history of Christianity since the Reformation to see where this sort of thing is likely to lead, i.e., ultimately, no thinking person takes the Scriptures literally"
Met andere woorden: "Academisch correct, maar waardeloos in De Strijd".
Hier is de volledige vertaling van het uittreksel van haar toespaak in El País:
De Cowboy of Simbad? Wie gaat de globalisatie winnen?

1. Waarom zijn we bang voor de vreemdeling? Omdat wij bang zijn dat hij ons aanvalt of pijn doet. We zijn allemaal bang voor de Cowboy, omdat hij, als een vreemdeling zijn grenzen nadert, automatisch zijn revolvers trekt. Toch zijn we niet bang voor Simbad de Zeeman. In de beschaving van de Cowboy is de vreemdeling altijd de vijand omdat macht en glorie voortkomen uit het controleren van de grenzen; in die van Simbad, daarentegen, is de dialoog met de vreemdeling verrijkend.

1.1 Simbad is het tegendeel van de emigrant. Hij gaat altijd terug naar zijn vertrekpunt, en dat is Bagdad. Simbad was niet zomaar een pure fictie, hij vertegenwoordigt de klasse van kooplieden uit Bagdad die rijkdom en genoegen ontleenden aan hun reizen en aan hun ontmoetingen. Simbad vertegenwoordigt een complete beschaving van reizigers-kontaktmakers. De islamisering van Maleisië, Indonesië en een gedeelte van China werd niet bereikt door legers, maar fundamenteel dank zij de sufi-handelaren die van hun nieuwe religie spraken: een islam waar de vreemdeling een goede partner is.

2. Maar pas op!! Vergelijk niet automatisch de Cowboy met de amerikaanse beschaving en Simbad met de arabische. Waar ik het hier over wil hebben is het model van de vreemdeling. Ik wil de hypothese in overweging geven dat ons model van de vreemdeling ons wordt ingeprent door de belangen van de elite die de Staat en zijn bureaucratische machinerie beheerst. Als Simbad de held was in het Bagdad van de 9de eeuw --meer precies gedurende de regering van Kalief Harun er-Rachid-- dan is dat omdat op dat moment de Staat nog beginnend was, en de leidende elite rijkdom en macht kon verwerven dank zij een islam die in wezen een communicatie-strategie was.

3. Maar een eeuw later, in dezelfde dynastie van Abu-I-Abbás, verschijnt een Cowboy-Kalief: al-Mu'tadid, die de oorlog verklaarde aan Simbad, die de muzelmannen verbood om kontakt te hebben met de specialisten die de kunst van de dialoog onderwezen, en die de boeken die de technieken van het kontakt maken uiteenzetten, censureerde.
Waarom? Omdat onze Cowboy-Kalief de beschikking had over een formidabele Staat en een keizerlijke bureaucratie opgezet door perzische raadgevers.
Conclusie: Uitgaande van het Simbad-model is het mogelijk zich een globalisatie voor te stellen waarin de rol van de Staten bestaat uit het onderwijzen van de burgers in de kennis van de technieken om kontakt te leggen, en in de kunst van het navigeren en het reizen, omdat Simbad, zoals ik zei, het tegendeel is van een emigrant. Hij keert altijd terug naar Bagdad.
Maar, waar halen wij het geld vandaan om deze communicatie-technieken aan de burgers te leren? We hoeven maar het geld dat de Cowboys uitgeven voor de fabricage van wapen voor hun spionnen, hun politie en hun soldaten over te maken aan de instituten die de kunst van de dialoog onderwijzen. Wie is de verliezer in deze ruil? Natuurlijk niet de burger.
___
Mijn vertaling van het uittreksel dat El País 25-10-2003 publiceerde van de toespraak van Fátima Mernissi bij het in ontvangst nemen haar Prijs van de Prins van Asturië, samen met Susan Sontag, oktober 2003.

Je kunt dit schouderophalend als 'onpractische utopie' afdoen, maar dan ontgaan je de onderliggende metaforen. Ook in Bagdad speelde zich in de 9de en 10de eeuw een drama af. En verder vertelt het van het zelfbeeld van de arabische wereld. Kan het christendom op zo'n geweldloze proliferatie bogen?. Kijk naar Zuid-Amerika. De kerk als zodanig werd een Staat, een bureaucratie.
Ook al vind je de islam 'de vijand', dan is het toch goed die te leren kennen.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, dinsdag 28 oktober 2003
Vandaag geen stukje
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, woensdag 29 oktober 2003
Mijn zoektocht Wie is Fátima Mernissi? heeft een paar interessante verdwalingen opgeleverd. "Getting lost is half the fun of getting there" zei Ester Wagner daarvan in NetWorkGame het boekje dat ik met Alexander heb vertaald en uitgegeven in 1986. "Verdwalen is de helft van het plezier om er te komen", vertaalden we het toen.
Allereerst bleek de schrijfster van het interview een interessante vrouw te zijn. Haar site heet: Occasional and eclectic book reviews by Cosma Shalizi en staat op
[http://www.cscs.umich.edu/~crshalizi/reviews/]
Zij is een wetenschapster op het gebied van een wiskundige aanpak van 'self-organizing systems'. Het zij zo. Maar ze leest veel. Boeken op haar vakgebied, bij voorkeur op de franje daarvan in de richting van maatschappij-visie, en verder literatuurkritiek en literatuur. Ook dat is niet zo uniek. Meer speciaal is dat ze van al die boeken een persoonlijk getinte recensie schrijft. Lekker leesbaar en goed gedocumenteerd. Dat is haar site. Honderdtwintig sinds 1994.
Waarom? I have to sing about the book I read!
Mijn klopte harder. Dat is één van de reden waarom ik schrijf. Ik zing in mezelf als ik mijn lees- en verdwaal-uurtjes herkauw tot het een refrein wordt. Tot de meest belangrijke gevoelens overblijven. Dan is er weer ruimte voor nieuwe dingen.
Een stukje verder komt ze met een tweede reden: "Om mijn chaotische geest te ordenen! Niets beter dan een review schrijven! "Sit down and organize yourself!"
Mijn hart klopt nog harder: Precies míjn motivatie. Ik zou in een gekkenhuis of onder de medicijnen zitten in plaats van boven boven dat alles zonder deze discipline.
Haar voorbeeldvrouw is Danny [http://dannyreviews.com/] Ramblings of a Pathologically Eclectic Generalist en haar site vol 'zingende' reviews. Dat werd mijn tweede verdwaling.
Ik heb de laatste vier-en-twintig uur stapels aantekeningen gemaakt om jullie ervan te vertellen. Maar het ging om het verdwalen, dat doe je essentiëel zónder gids. Stel je voor. Dat zou lijken op de 'veilige avonturen' die reisbureaux tegenwoordig wel aanbieden.
Ik kan hooguit een paar leuke verdwaalbossen aanwijzen. Bij deze. Je ziet maar.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, donderdag 30 oktober 2003
Na mijn stukje van 5 oktober over Coetzee heb ik meteen bij Amazon.com drie boeken van hem besteld. Het eerste, Disgrace, waar ik wroeging over had omdat ik het toen 'alleen maar' had doorgebladerd, heb ik nu uit. Mijn bezorgheid dat 'met een boekske in een hoekske' zitten zou betekenen dat ik mijn 'nieuwsgierigheid naar de wereld' zou verliezen, werd geen waarheid. Gelukkig niet, want ik geloof dat wat ik zo losjes mijn 'nieuwsgierigheid naar de wereld' noem, heel diep mijn vitaliteit, mijn 'zin-in-het-leven' vertegenwoordigt. Dat moet ik natuurlijk niet kwijtraken, dat moet ik koesteren en niet in gevaar brengen. Boeken en 'romannetjes' lezen had een lage rangorde, nòg lager dan kranten lezen, want puur 'street observing' stond ver bovenaan.
Ik zie dat ik opeens op de verleden tijd overschakel; daar moet ik eens over nadenken. Zou dat veranderd zijn? Ik kon die rangorde natuurlijk nooit verdedigen, althans niet rationeel.
Ik had ook geen angst om over mijn zieleroerselen te schrijven. En ben ook niet bang een navelstaarder te worden. Integendeel, ik doe niet anders als ik beschrijf wat ik ervaar als street observer. En tot de street reken ik ook de doolhof van paden en gangetjes --en het kruip-door-sluip-door-netwerk-- van mijn binnenste. Het zijn mijn voelbare vibraties die ik beschrijf bij het ervaren van dat alles. Wat kàn ik ook anders? Ik weet toch niets van de werkelijke waarheid van wat ik zie? Ik kàn alleen maar mijn vibraties beschrijven.
Maar ik zie dat ik vastloop en misschien wel afdwaal. Zeker dwaal ik af van Disgrace. Kennelijk is het belangrijker dat ik opeens drie boeken achter elkaar uitlees en geen kranten. Verbaasd kijk ik naar mijn genot --en mijn twijfel daarover vóór ik eraan begon. Disgrace is ook een boek van dezelfde buitenwereld die ik uit de kranten haalde, waar ik hilarisch, schamper --en ook wel met warmte-- kon schrijven over dat autoriteitengeneuzel en die kontendraaierij.
Inderdaad, ik schreef er over. Dat is het verschil. Coetzee schrijft er niet over. Je zit er middenin als je het boek leest. En er is veel meer. Ik zie dat ik nog lang niet klaar ben om verslag de doen van mijn vibraties bij dit boek. Het gaat om een zuid-afrikaanse realiteit die mij ook diep trof toen ik er was. Dat herken ik, dat verhoogt de beroering, maar beschrijven kan ik die [nog?] niet. Misschien is dit wel de kwantumsprong in kwaliteit waar ik het 5 oktober over had. Die zoek ik. Nu sta ik ervoor. Mijn polsstok is te kort of mijn afzet te zwak. Overdoen!
Ik hou jullie op de hoogte.
___
P.S. Als je hier of hierboven LINKS aanklikt kom bij de nieuwste fotoalbums:

  1. Mijn tussenstop in Barcelona, aan het begin van deze maand. Ik heb er wat abstraherende foto's gemaakt van het fruit in de Boquería.
  2. De Romería voor La Virgen de Guadaloupe de dag na mijn aankomst.
  3. De vijfjaarlijkse Bajada waarbij Zij overzee naar de stad wordt gevaren.
  4. De twee-mans roeiboten die naar Barbados vertrokken op 19 oktober.
  5. Enkele foto's van mijn afscheidsreceptie in Delft op 23 september 1994
  6. Een serie jeugfoto's waarin je mij ziet opgroeien van 1 tot 20 jaar tussen 1929 en 1950. Ik heb mijn smoeltje er in een aparte serie nog eens uitgelicht. Kun je het herkennen?
    Misschien, ik kan dat niet zeggen. Wél had ik gedurende dat karwei prachtige jeugdherinneringen en dromen. Ze zitten er kennelijk nog.
terug eerste dagboekregel

San Sebastián de La Gomera, vrijdag 31 oktober 2003
Aan de oppervlakte is Disgrace het verhaal van een vijftigjarige literatuurprofessor die een affaire met een student heeft gehad. Dat wordt hoog opgenomen en hij is onflexibel. Oneervol verliest hij zijn baan.
Ontredderd, maar doen alsof er niets aan de hand is, gaat hij naar zijn (enige) dochter die uit een hippy verleden een boerderijtje heeft overgehouden en zich daar nu alleen leven mee probeert te houden. Hij begrijpt niet dat hij haar niet meer kan beschermen. Zij wil haar eigen beslissingen nemen. Hij blijft onflexibel.
Het huis wordt overvallen. Zij wordt verkracht en hij brengt het er op het nippertje levend af. Hij dringt bij haar aan weg te gaan. Zij wil niet. Zij blijkt zwanger van de verkrachters. Hij vind abortus 'logisch', zij niet. Zij wil haar eigen leven en kiest 'bescherming' van haar zwarte omgeving. Enzovoorts. De ene "afgang" na de andere, Althans in zijn ogen.
--"Er is een gordijn tussen mij en mijn dochter gevallen, en ik heb niet eens gemerkt wanneer het gevallen is", zegt hij.
Op het laatst dringt er "iets" tot hem door en hij huilt even.
Dit is het oppervlakteverhaal; het verhaal van een vader-dochter relatie en het verhaal van macho middelbare man die "oh zo van de vrouwtjes houdt" en die van alles probeert om zijn jongelingen-illusie in stand te houden.
Daardoorheen heeft Coetzee een aantal andere verhalen geweven. Een daarvan is de opera of zangstuk waaraan de protagonist voortdurend werkt. Het concept daarvan --'iets' met Byron en een minnares in Italië-- verandert geleidelijk en het weerspiegelt zijn veranderende kijk op zichzelf. Maar tegelijkertijd 'ziet' hij het niet. Ook in andere situaties, zoals de 'veroordeling' na die affaire met de student, 'ziet' hij niet wat de lezer ziet. Coetzee laat telkens, heel subtiel, zien dat er een goede afloop is. Maar de lezer zit erbij als een toeschouwer bij een grieks drama, tenenkrommend omdat de protagonist zijn eigen verderf tegemoet gaat omdat hij niet ziet wat de toeschouwer ziet. Coetzee doet dat prachtig. Het is allemaal 'onvermijdelijk' vanuit het innerlijk van de protagonist. Vooral in het begin moest ik het boek vaak terzijde leggen. Ik moest afstand nemen en ademhalen bij zoveel verstikkende spanningen. Maar later won de meeslependheid van het verhaal en las ik veel grotere trajecten ineens.
Ik ontkwam er niet aan er een symbool van Zuid Afrika in te zien. Hij de blanke met onaantastbare superioriteitsgevoelens en de dochter die heeft begrepen dat de bordjes zijn verhangen. Zij accepteert de vernederingen als prijs voor de samenwerking en bescherming van de nieuwe (zwarte) staat. Hij vecht zich in de vernieling en haakt af.
Ik heb dat in ZA vaak gehoord. Ook van 'verlichte' ouders met kinderen op de middelbare school of universiteit. Zelf hadden ze nog het gevoel dat je je handen moest wassen als je een zwarte een hand had gegeven en tegelijkertijd zien ze met verbazing de 'onmogelijkheid' voor hun eigen ogen. 'Probleemloos' gaan die verschillende kleuren kinderen met elkaar om.
Als de vader, stomgeslagen, niet begrijpt dat zijn dochter die schofferingen wil vergeten, zegt zij:
--"Dat is de prijs. Zo kan ik met een schone lei beginnen en erbij horen".
Disgrace kun je vertalen als 'afgaan' en als 'afgang'. Maar het is alleen een afgang in de ogen van de oude generatie. Het boek beschrijft ook een katharsis, althans de primitieve aanzetten daarvoor.
Het is zoals ik gisteren schreef: "Coetzee schrijft er niet óver. Je zit er middenin". Hij laat je niet de conclusies zien, alleen de beelden. Als leeservaring een subliem genot, die korte heldere zinnen. Als drama tenenkrommend.
terug eerste dagboekregel

Einde dagboek oktober 2003