Cessenon sur Orb, Vrijdag 1 Juni 2007
Karl Schultheiss kijkt ver in de toekomst. Volgens de Süddeutsche stelde deze SPD-afgevaardigde in het parlement van Nordrhein-Westfalen de volgende vraag aan de Minister van Economische Zaken, Christa Thoben (CDU):
--"Als slechts de helft van de voorspellingen over Global Warming waarheid wordt, moeten wij er op rekenen dat ons geliefde buurland, Nederland, door de Noordzee wordt weggespoeld. Wat denkt de Minister te doen om de vluchtelingenstroom op te vangen, en ervoor te zorgen dat zij alhier thuis zullen voelen?"
--"Ik denk dat ik zal voorstellen om het klimmende Paard van ons Landeswappen te vervangen door een zeepaardje", antwoordde de Minister. (100 woorden)
________________________________
Die Süddeutsche, 29.05.2007, Folgen des Klimawandels, Die Holländer kommen!
http://www.sueddeutsche.de/panorama/artikel/299/116183/
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Zaterdag 2 Juni 2007
Ik weet niet hoeveel rumoer het programma van gisteravond op de NLse TV heeft verwekt. Ik ken alleen het rumoer in El País --de laatste week-- waar "una subasta de un riñon" nogal wat pennen in beweging bracht. Subasta (zn) of subastar (ww) betekent zoveel als 'verkopen bij opbod', 'veilen', of 'openbare aanbesteding'. De NLse titel ken ik niet.
De correspondente van El País is NL, Isabel Ferrer, was er de vorige week al over begonnen met een zeer nuchtere --'constaterende en beschrijvende'-- berichtgeving. Maar de hel barstte tòch los. De minister van gezondheid, Elena Salgado, kwam er desgevraagd aan te pas om haar oordeel te geven over deze 'reality show' op de NLse TV.
--"Over geneeskunde als onderwerp [van een reality show] moet grondig worden nagedacht", zei Salgado diplomatiek, maar voegde er (ver-)oordelend aan toe: "Hay limites que no se pueden flanquear" [grenzen die niet mogen worden overschreden]. Als dit in Spanje zou gebeuren, zou mijn ministerie hebben ingegrepen, óók langs gerechtelijke weg, om zo'n uitzending tegen te houden".
De presidente van de "Asociación para la Lucha Contra las Enfermedades de Riñón" [vereniging voor de strijd tegen nierziekten], Iluminada Martín Crespo, liet weten dat het een "barbaridad" om drie patiënten te laten vechten voor een nier van een stervende. [barbaridad is blunder, nonsens, enormiteit, wreedheid, gruweldaad]. Zij vindt dat een 'donatie' als 'geschenk' moet worden gerespecteerd. Zonder discussie.
Vanuit NL komt Ferrer terug op het onderwerp. O.a. met een interview met Laurens Drillich, de voorzitter van BNN die zegt "dat 33% kans méér is dan de wachtlijst", en dat Bart de Graaff, de stichter van BNN overleden is terwijl hij op een nier wachtte.
Die Süddeutsche begint óók met zich af te vragen of we hier te maken hebben met uit-de-hand-gelopen "voyeuristische Instinkte" waar de TV aan wil verdienen, maar dán komt 'het nadenken' dat de Salgado diplomatiek afwees: Erover nadenken is kennelijk een Spaans 'taboe'.
Die Süddeutsche komt vervolgens met [Duitse] feiten: 50.000 hebben een nieuwe nier nodig, 12.000 staan op een wachtlijst, en jaarlijks worden 3000 nieren getransplanteerd. Méér nieren worden niet aangeboden. [Dat is, mijns inziens 25% resp 6% kans]
Ze noemt de show een 'caricatuur' van de werkelijkheid [volgens Picasso 'een leugen die waarheid spreekt']. 'Geneeskunde' --wie/wat nog meer?-- 'beslist' over leven-of-dood, maar "die Kriterien der Organvergabe [sind] zu intransparent". Dat is het wèrkelijke schandaal.
__________________________________________
http://www.sueddeutsche.de/gesundheit/artikel/495/116379/
Die Süddeutsche, 01.06.2007 Werner Bartens,"Die Große Spendershow" Tod auf der Warteliste.
Perverser Voyeurismus oder dringend benötigte Öffentlichkeit?
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Zondag 3 Juni 2007
Michele Santoro is de linkse top- "anchor man" van de RAI in Italië die er meestal flink tegenaan gaat. Laatst wilde hij als 'gespreksonderwerp' de BBC-documentaire "Sex, crimes and the Vatican" die over pedofiele priesters gaat, de mafia-achtige manier waarop De Kerk dat buiten de publiciteit houdt, en geen adequate tegenmaatregelen neemt.
Politiek Italië --van rechts tot centrum links-- stond op z'n achterste poten, en wilde de uitzending verbieden, maar de bisschoppenconferentie stak dáár een stokje voor. Ik vraag mij af waaróm. Mij gaat het om 'de politici' die 'collectief' een onderwerp wilden censureren. Waarom?
Het was weer bijna gelukt. (100 woorden)
______________________________
Stefan Ulrich, Pädophilie im Vatikan, Kinder der Kirche. Die Süddeutsche 02.06.2007
http://www.sueddeutsche.de/kultur/artikel/753/116637/
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Maandag 4 Juni 2007
Hoe moet je zo'n dag als gisteren noemen? 'Tijdsvergeten?' Of was ik bezeten door een 'tijdsduiveltje'?
Ik was vroeg klaar met mijn stukje en de ochtendwandeling, maar het was te vroeg voor de NLse koffieclub in 'het grote dorp' tien kilometer verderop. Ik besloot om wat achterstallig onkruid uit de tuin te rukken in dit 'verloren uurtje'. Het was nog vóór half tien. Half elf leek mij wel een mooie tijd om te vertrekken, en tevens wat inkoopjes te doen op de markt aldaar. Ik zou er zeker wat plantgoed kunnen kopen. En fruit.
Ik ging aan de slag. Het enige wat ik mij herinner was een 'gedachteflits' van "wat kun je toch veel doen in zo'n verloren uurtje".
Toen ik het huis weer binnenstapte om mij gereed te maken voor vertrek was het kwart voor één!! Ik was dik drie uur ongeremd bezig geweest.
--"Het zij zo", dacht ik. Douchen, verkleden en tòch maar even naar 'het grote dorp verderop'. De markt was ongeveer opgeruimd. Niks plantgoed; alleen nog wat fruit.
Na mijn lunch ging ik 'even liggen' voor een siësta. Dat duurt bij mij hooguit een half uurtje, en dan ben ik als herboren.
Maar nee! Kwart over vijf werd ik wakker! Met lijf en ledematen zwaar als lood. Pas tegen zessen kwam ik dáárvan weer bij.
Toen kon 'tijd' mij niets meer schelen. Van het kostbaarste werd het een wegsmijter. Het ware "potlatch-gevoel" kwam over mij. Het geile gevoel om kostbare zaken ceremoniëel stuk te smijten. Of zoals de Griekse traditie --volgens Zorba althans-- die voorschrijft dat je je wijnglas stukgooit na de eerste teug, als blijk van top-waardering.
Ik zette mij --tamelijk fantasieloos-- voor de TV om mijn tijd zappend 'te verdoen', maar de zap-oogst was zó mager dat ik een Agatha Christie DVD uit de Poirot-serie opzette: Le Meurtre de Roger Ackroyd.
Deze 'fiction' zette mij terug in de 'non-fiction' van de realiteit.
Om half tien rolde ik in bed. Uitgeput. Ik sliep als een blok.
Perfect op mijn gewone tijd --even voor vijven-- werd ik 'herboren' wakker. Ik moet bezeten zijn geweest van een of ander 'tijdduiveltje'.
___________________________________
Dat van het stukgooien van je glas na een teug komt uit Zorba the Greek van Michael Cacoyanni' [1964] en is ook in de Balkan bekend. Gedurende een feest in de Kroatische kolonie in Iquique [Chili] zag ik het nog in 2005.
Potlatch is een dieperliggend verschijnsel. Zie http://en.wikipedia.org/wiki/Potlatch
Marcel Mauss [http://en.wikipedia.org/wiki/Marcel_Mauss] noemt het "l’économie paradoxale de la dépense" en "destruction purement somptuaire des richesses".
Voor Thorsten Veblen [The Theory of the Leisure Class, 1899] is het de onderliggende waarde van 'conspicuous consumption' en onze 'consumptiemaatschappij'. http://en.wikipedia.org/wiki/Thorsten_Veblen
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Dinsdag 5 Juni 2007
Dat stukje van 100 woorden over '100 woorden' dat ik ooit schreef [5 maart 2007], bracht Margareta op een 'sonnet over een sonnet' dat "iedere middelbare scholier in Spanje" uit z'n hoofd kent. Ze declameerde het metéén. Hier is het, mèt mijn 'botte vertaling'.

Un soneto me manda hacer Violante
que en mi vida me he visto en tanto aprieto;
catorce versos dicen que es soneto;
burla burlando van los tres delante.

Violante vraagt mij een sonnet te maken
Ik heb nog nooit zo in de nesten gezeten
Ze zeggen dat veertien regels een sonnet is
ongemerkt staan deze drie al vooraan

Ik wil een sonnet gaan schrijven voor Ghislaine
Maar het gaat mij ver boven de pet
veertien regels, zeggen ze, dan is het een sonnet
Dit zijn er alvast drie. Ik heb wel vaker 'veine'

Cessenon sur Orb, Woensdag 6 Juni 2007
Ik heb op het Internet gezien dat het 'leersonnet' van Lope de Vega héél bekend is. Het heeft nogal wat vertalers en persifleurs [of persiflageurs?] uitgedaagd. Er bestaan ook 'antwoorden' van Violante. Misschien vertaal ik nog wel eens een 'leuke'. Voorzover ik kon nagaan, was er geen NLse vertaling, dus de mijne is een wereldprimeur!
Het sonnet als dichtvorm stamt van Siciliaanse dichters in de 13e eeuw, die zich door Provençaalse troubadours hadden laten beïnvloeden, en is via Petrarca [1304-1374] 'Europees' geworden. Zo kwam het in de 16e eeuw in Engeland --en bij Shakespeare [1564-1616].
Gezien de herkomst was het sonnet vooral een (liefdes)lied, maar later werd het ook voor vertellingen en 'ordinaire' zaken gebruikt. Erik --zie 5 & 9 maart 2007-- gebruikte het als Sinterklaasgedicht. Trouwens dit van Lope de Vega is ook 'vulgair'! Het rijmschema was aanvankelijk heel streng abba abba cdc dcd, hoewel de terzetten al vroeg variaties toonden. In Engeland werd de vorm losser. De kwatrijnen mochten ook abab cdcd zijn, en de terzetten werden één kwatrijn plus een twéé-regelig slotcouplet. Dat laatste moest dan wél een 'boodschap', een 'samenvatting', of een 'leerpuntje' zijn: Een soort 'epigram' dus.
Veel schrijvers betogen --zelfs in sonnet-vorm-- dat de [strenge] vormbeperking géén beperking is voor helder uitdrukken. Integendeel!!: Het stimuleert tot helder formuleren. Dat is óók bekend van "100 woorden". Maar ja, met veertien regels à zeven woorden zit je óók rond de "100". Zou het dáár aan liggen? Aan die '100'? Hier is mijn 'vertaling':

Cessenon sur Orb, Donderdag 7 Juni 2007
Het is spannend en interessant, zo tussen beide verkiezingen. A.s. Zondag beginnen de kamerverkiezingen. Zal de kamer een "presidentiële meerderheid" krijgen?
In dat geval ligt de weg naar de 'dictatoriale ambities van Sarkozy' open. Ik schreef er 10 Mei al over i.v.m. zijn "onconstitutionele verlangen" om beide kamers toe te spreken. Nu komt een Edito van Le Monde met andere feiten. Allereerst zijn 'getuigenis'-boek [Témoignage] van 2006 waarin hij stelt dat de uitvoerende macht in de handen van de president is. Dat is in strijd met grondwetsartikel 20, waarin de uitvoerende macht in handen van de minister-president en de ministers is gelegd.
--"le gouvernement détermine et conduit la politique de la nation".
Nu was de praktijk --sinds De Gaulle-- een tikkeltje anders, al was daarvoor ternauwernood institutionele grondslag. Franse presidenten --sinds De Gaulle-- hebben altijd hun regeringen naar hun hand proberen te zetten. Sinds De Gaulle heeft het Élysée een 'bureau buitenland' dat achter de schermen de buitenlandse politiek bepaalt. Sarkozy heeft dat bureau weliswaar omgeturned van een orientatie op Afrika naar een orientatie op de Middellandse Zee, maar het feit blijft. Kouchner, de 'linkse' minister van buitenlandse zaken, is dus een marionet.
Maar Sarkozy laat die ambivalentie varen. Hoewel onconstitutioneel, motiveert hij zijn uitvoerende macht omdat hij rechtstreeks door het volk is gekozen: "Le pouvoir exécutif est entre les mains du président de la République puisque le suffrage universel direct lui en donne la légitimité" [uit Témoignage]. De Fransen "moeten weten wie de beslissingen neemt", daarmee het hele democratische proces terzijde schuivend: "les Français doivent savoir qui décide".
Dat is héél populistisch, dat verlangen naar de 'krachtige vader' onverkort honoreren.
Het Edito van Le Monde wijst er op dat het verdwijnen van deze ambivalentie verhelderend is, maar dat er institutionele veranderingen nodig zijn omdat de president nu "totaal niet-verantwoordelijk" is. De verantwoordelijkheid ligt nog steeds bij de ministers. Als Sarkozy nu ook een kamermeerderheid krijgt --de UMP heeft hij de laatste jaren al naar zijn hand gezet-- heeft hij de supermacht waar De Gaulle van droomde en kan hij de 'noodzakelijke instituties' ook wel 'regelen'.
Fransen --die te lui zijn om na te denken en liever een 'krachtige' vaderfiguur hebben die voor ze denkt-- komen dan ook aan hun trekken.
--"Father knows better".
Maar het blijft interessant wat er in dit 'democratische Frankrijk' gebeurt. Het lijkt Chávez wel. Ook zo'n populistische vaderfiguur.
__________________________
Edito, L'hyper-président, LE MONDE 05.06.07.pdf in mijn webarchief.
Nicolas Sarkozy, Témoignage (XO Editions, 2006)
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Vrijdag 8 Juni 2007
Ik had eergisteren 'alleen maar' hulp gevraagd om mijn vertaling van het 'leer'-sonnet van Lope de Vega met "Klaar is Kees!" te kunnen eindigen.
Maar toen ...
... kwam Yvonne en suggereerde om 'vrees' als rijmwoord te gebruiken. In een tweede ronde gebruikte ze "OK's of Olé's". Aldus:

Cessenon sur Orb, Zaterdag 9 Juni 2007, Peter jarig!
Frankrijk zit midden in de strijd voor "la majorité présidentielle". Rechts beweert dat die noodzakelijk is om de beloften van de presidentiële campagne waar te maken. Links beweert dat "la majorité présidentielle" fataal is voor het land omdat 'de minderheid' dan 'geen stem' zal hebben.
Intussen zit Sarko bij de G8 in Heiligendamm áán aan het diner met de groten der aarde. Vergezeld van echtgenote Cécilia, die vervolgens de lunch met de 'dames van de grote heren' onverwacht afzegt.
--"Waarom?"
--"Het verjaardagsfeest van haar 20 wordende dochter gaat vóór".
--"Wat? 'Minderheid geen stem'? In de familiale kring functionneert die voortreffelijk!".
(100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Zondag 10 Juni 2007, Lisa 14 jaar!
Le Monde des Livres van deze week schrijft over het boek Uglies van Scott Westerfeld. Uglies gaat over een wereld waar 'schoonheid' zo dominant is geworden dat iedereen op zijn 16e een operatie moet ondergaan: Mooie ogen, volle lippen enz enz. Pas dan word je in diverse clubs toegelaten, en mag je in bepaalde wijken wonen. Wie te arm is blijft bij de Uglies, samen met een aantal "a-socialen" die weigeren hun gezicht te laten 'standaardiseren'. Een twee-klassenmaatschappij 'dus'.
Dat sluit aan bij de observatie dat 'mooie' mensen succesvoller zijn.
Westerfeld heeft zich voor deze Science Fiction laten inspireren door Ted Chiang die in 'Liking What You See' van diezelfde observatie uitgaat.
Chiang beschrijft het debat in een bepaalde campus om de reeds bestaande technologie 'calliagnosia' verplicht te stellen. Deze technologie maakt je ongevoelig voor de 'esthetiek' van de menselijke schoonheid. Dat zou er toe leiden dat de beoordeling van docenten en studenten niet langer zou worden 'vertroebeld' door de [al of niet kunstmatige] 'schoonheid' van de persoon. Óók SF dus.
Je kunt SF beschouwen als een caricatuur van de huidige maatschappij. Een caricatuur vertelt een 'waarheid' die wegens bepaalde taboe's of 'maatschappelijke spelregels' slechts op 'overdreven', 'artistieke', of 'schertsende' wijze aan de orde mag worden gesteld.
Dus: Welke taboe's van onze eigen, huidige, maatschappij stellen Westerfeld en Chiang aan de orde?
Volgens mij dat we [wéér] op weg zijn naar een maatschappij van Übermenschen en Untermenschen. Westerfeld laat 'lacherig' de twee-klassenmaatschappij zien, en Chiang doet 'wetenschappelijk' over het politieke debat dat al aan de gang is. Leuk hè?
_____________________________
De volgende sites zijn mooie startpunten voor eigen onderzoek. Het Internet zit er vol van!
http://en.wikipedia.org/wiki/Scott_Westerfeld
http://scottwesterfeld.com/books/uglies.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Ted_Chiang
http://abstractfactory.blogspot.com/2003/10/why-we-need-elective-calliagnosia.html
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Maandag 11 Juni 2007
Vandaag geen stukje.
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Dinsdag 12 Juni 2007
--"Alle bewustwording is [werkt] emanciperend", hoorde ik gisteravond op een 'grappige' TV-show: "On a tout essayé". En even later:
--"Democratie is een van de meeste interessante manieren om de maatschappij te organiseren".
Dat 'grappige' houdt in dat alles met een aanstekelijke relativering wordt behandeld: "Lachen moet!" Dat is de 'cultuur' van dat programma.
Het journalistenforum --dat is de opzet van "On a tout essayé"-- had twee leraren filosofie [Philo] op bezoek die een nieuw boekje hadden geschreven om het insukkelende Philo-onderwijs nieuw leven in te blazen. Philo in Frankrijk kun je vergelijken met Maatschappijleer in NL. Niet inhoudelijk natuurlijk, en Philo heeft bovendien een veel oudere traditie. Philo was het kernvak van het [oude] "baccalauréat", maar sinds het 'bac' een aantal jaren geleden in een aantal 'stromingen' is opgedeeld, is Philo bij enkele daarvan niet verplicht.
De overeenkomst met Maatschappijleer zit in de scherpe tweedeling van vóór- en tegenstanders van het vak. Leraren die er niets in zien, en dezulken die er enthousiast over rapporten. Aan de leerlingenzijde precies zo. Voor sommigen was het de "eye opener" van hun leven, voor anderen het toppunt van nutteloosheid en verveling. Dat lees je uit de "Ingezonden Brieven" als de discussie over Philo weer eens oplaait.
Een van de journalisten zei
--"Als ik zó Philo had gehad, had ik het leuk gevonden".
Maar ik dwaal af. Voor mij waren beide citaten aanleiding om het essay van Jonathan Rée in Prospect Magazine te lezen. Rée stelt dat Don Quijote aan de bron van onze democratie ligt. De roman was een nieuwe vertelvorm die ons toen(!) bewust maakte van een heel andere wereld. En dat was 'bevrijdend'. [Bewustwording=Emancipatie].
Rée schrijft dit naar aanleiding van het essay van Milan Kundera, The Curtain. Pas vertaald in het Engels. [Ik schreef er over 9 mei 2005 bij de Spaanse vertaling, El Telón, van het Franse Le Rideau].
De metafoor van Kundera is dat Cervantes zijn romanfiguur Don Quijote op pad stuurt om het gordijn open te scheuren dat de toenmalige wereld omsloot. Die roman verscheen in 1605. De literaire wereld was opeens in verandering. Montaigne in 1580 --en Bacon in 1597-- hadden het essay geïntroduceerd dat --in zekere zin-- op de roman lijkt omdat het een 'alternatieve kijk op de wereld' geeft en dus voorwaarde is voor 'politiek'.
Rée haalt er andere schrijvers bij om die relatie romanfantasie-en-politiek uit te diepen. Ik kom er zeker op terug. Lees alvast Rée. Héél leesbaar!
Een nieuwe 'bewustwording-en-emancipatie' van 'democratie'.
_____________________________
Jonathan Rée, The democracy of Don Quixote, Prospect Magazine Issue 135, June 2007.pdf in mijn webarchief
Ook: http://www.prospect-magazine.co.uk/article_details.php?id=9609
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Woensdag 13 Juni 2007
Juichende [Franse] verhalen over de TGV Paris-Strasbourg: Zondag --de dag van de verkiezingen-- de officiële rit, en vanaf Maandag 'gewone dienstregeling' naar Frankfurt en Stuttgart. Maar ...
Aan de Duitse kant zit de pijn. Siemens heeft samen met Bombardier [Canadees bedrijf] treinstellen ontwikkeld die tussen Barcelona en Madrid 350 km/h rijden. Dat is wereldrecord voor commerciële lijnen. Het hele pakket wordt binnenkort naar China geëxporteerd.
De ICE [Duits] van Frankfurt naar Parijs haalt op het Franse traject braaf 320 km/h, het maximum voor de Franse lijnen, maar in Duitsland komen ze niet boven de 200. Duitsland is de tragische anti-held!
De oorzaken zijn complex, maar zeker is dat de regering van Helmut Kohl, die de visie had om na de 'val van de muur' Berlin weer op de wereldkaart te plaatsen, *niet* de visie had om te investeren in een modern spoorwegnet.
Een ander 'geheim' van het Franse TGV-succes was in Duitsland ook niet haalbaar --cq de "politieke wil" ervoor ontbrak. De steden en Länder zijn zo machtig dat lange doorgaande non-stop trajecten, zoals in Frankrijk, niet mogelijk zijn. Iedere Noord-Zuidverbinding 'moet' in Göttingen stoppen, bijvoorbeeld.
Ook 'de natuur' is een verklarende factor. In Duitsland zijn meer bergachtige trajecten en minder kansen om lange rechte lijnen zonder tunnels te trekken. Een minuut tijdwinst kost in Duitsland 100 miljoen Euro. In Frankrijk véél minder.
Wat óók *niet* wordt verteld in deze persberichten is dat de Franse 'mythe' "TGV=300km/h" slechts wáár wordt gemaakt op een beperkt aantal trajecten. Dit nieuwe traject naar Strasbourg, naar Lille, naar Brussel, tot Bordeaux en slechts op korte trajecten tussen Dyon en Marseille resp Montpellier en verder naar het Zuiden. De rest zijn opgepepte oude lijnen waardoor de TGV daar 240 resp 180 kan halen. De Franse 'spin doctors' hebben dat geheim altijd mooi gecamoufleerd.
De Fransen hebben 5,2 miljard geïnvesteerd in de lijn naar Strasbourg [400km] Duitsland heeft slechts een tiende daarvan gestoken in hun gedeelte [180 km] om 200 km/h te kunnen garanderen. Voornamelijk in signalisatie en enkele knelpunten. Een "écht 300 km traject" zou een veelvoud hebben gekost van de Franse investering.
Paris-Francfurt is van vijf-en-een-half naar vier uur gedaald. Proficiat! [Maar lees naast de juichverhalen ook 'de kleine lettertjes'].
___________________________
Courrier international 12 juin 2007,  Un tortillard à grande vitesse.pdf in mijn webarchief.
Ook: http://www.courrierinternational.com/imprimer.asp?obj_id=74831
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Donderdag 14 Juni 2007
--"Opeens gebeurt er iets dat je leven even op z'n kop zet. Je verliest iets. Je portemonaie bijvoorbeeld".
Ik wandelde, en 'filosofeerde'. Ongericht. Onverplicht schieten mij dan beelden, gedachten en zinnetjes door het hoofd. Ik ben slechts de verbaasde toeschouwer.
--"Wandelend is 'lijfelijke exercitie' even belangrijk als 'geestelijk uitwaaien'".
Zo ook gisteren; en precies dit zinnetje.
--"Waarom dit zinnetje?"
Ik draag mijn brilletje in de hand. Al zo'n 500 meter. Ik zet het weer op. Pootje ontbreekt! Schroefje losgeraakt! Pootje ergens in de berm! 'Speld in de hooiberg'!. Speurend loop ik terug. Niets!
--"Opeens gebeurt er iets dat ... ". (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Vrijdag 15 Juni 2007
Als je graag je naam voor eeuwig in het graniet wil hebben --iets anders dan je grafsteen(!)-- grijp nu je kans!!
Vier jonge ondernemers in Letland hebben een grandioos idee. Letterlijk 'grandioos'. Een reusachtige muur --mooi, zo te zien op walloftheworld.org-- met 65 miljoen namen van gewone mensen.
De bestaande wereldwonderen werden gebouwd om een politiek systeem, een keizer of een ander buitengewoon rijk persoon te op te hemelen. Dat kan anders. Voor vijf euro staat je naam op een reusachtig monument, een muur, met 65 miljoen anderen. Maximaal 42 lettertekens. Voor een habbekrats ben je deel van een wereldwonder! (100 woorden)
_____________________________
zie walloftheworld.org voor foto's, plannen en inschrijvingsformulier. 5€ is de introductieprijs. Vlug-vlug!!
Mijn Franse bron is: http://news.courrierinternational.com/re?l=6m6fukI1ug3g4nIn
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Zaterdag 16 Juni 2007
In Berlijn waren verleden Maandag "Europa-Diskurse" onder de titel "Europa eine Seele geben". Fotograaf en filmer Wim Wenders hield er een toespraak als 'vertegenwoordiger van de niet-politici'.
Als vakman ontmaskerde hij pijlsnel dit zoeken naar een 'ziel' als het vinden van een (nieuw) Image: Zoals bij een 'produkt' het merkbeeld, de ervaringen mèt, en de verhalen òver, een "Image" vormen. Dat kun je manipuleren, of zelfs 'creëren'.
In de Frankfurter Rundschau is een verkorte versie verschenen.
"Logisch", zegt Wenders. "Economie be-ziel-t niet, en politiek be-ziel-t alleen enthousiaste politici".
Maar kunst doet dat wèl. Telkens opnieuw, 'im Entstehen sowie im Rezipieren'. Bovendien, als fotograaf-filmer, heeft hij het niet alleen over "Kunst", maar ook wat je met eigen ogen op straat ziet: 'kunst'.
En dan vertelt hij van zijn observaties de vorige week bij de G8, in Heiligendamm. Hij filmde er een groep gekke clowns, Italiaanse jongeren, en militante Spanjaarden met de Engelse vertaalster die via haar megafoon de scherpe kantjes er vanaf haalde. En Fransen die alsmaar op de kaart staarden, en niet meer wisten wáár ze waren.
Dat was "Europa-buiten-het-hek". Binnen het hek --zwaar bewaakt-- zaten de politici, en dat alles speelde zich af onder de blauwe hemel die 18 jaar geleden nog 'Oostblok' heette. Dat alles is "Europa".
"Europa eine Seele geben" is gewoon de verkeerde gedachte. De ziel van Europa is oud. Je kunt die aflezen uit de filmindustrie die in Europa per land/ taal onafhankelijk groeide. Ieder land realiseerde als het ware zijn eigen droom, terwijl de VS één beeld/ droom maakten en kregen.
Maar de primaat van 'de economie' is binnenkort voorbij, en Europa kan zijn andere waarden en culturen weer ontwikkelen. Dat is de aloude ziel --de cultuur-- van Europa.
Niet helemaal toevallig lees ik in La Libre Belgique van dezelfde dag een betoog van Xavier Zeegers die zich afvraagt waar cultuur eigenlijk voor dient. 'Om ons te verheffen boven het barbarendom waar we uit voortkomen'. Hoe zit dat dan met Duitsland? Dat was zéér 'gecultiveerd'? Die 'cultuur' beschermde Duitsland toch niet tegen het Nazisme.
De cultuur is veelvoudig, ieder voor zich, en 'samen' als dat 'leuker' is. Wij maken niet de cultuur. De cultuur maakt ons. Wij zijn het al. Wij hoeven geen 'ziel' meer te krijgen.
Dat vond Wim Wenders ook.
______________________________
Wim Wenders, Das Bild von Europa zwischen den Zeilen, Frankfurter Rundschau 13062007.pdf
http://www.fr-online.de/_inc/_globals/print.php?em_cnt=1153222&em_ref=/in_und_ausland/kultur_und_medien/feuilleton/
Xavier ZEEGERS, La culture pour quoi faire, La Libre Belgique,13062007.pdf
http://www.lalibre.be/article_print.phtml?art_id=353778
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Zondag 17 Juni 2007
Ik heb mij al vaker laatdunkend uitgelaten over atheïsme: Althans is de versie die ik ooit 'huis-tuin-en-keuken-atheïsme' heb genoemd. 15 april jl. vatte ik mijn eerdere opmerkingen samen. Ik meldde toen ook dat er nieuwe beweging zat in het atheïsme, alsook in het anti-atheïsme.
Nu komt Adrian Kreye in Edge 213 met nieuwe 'vorderingen'. Hij noemt allereerst de vier bestsellers van het moment die uitdrukkelijk anti-religie zijn: Sam Harris, The End of Faith; Daniel C. Dennett, Breaking the Spell; Richard Dawkins, The God Delusion; Christopher Hitchens, God is Not Great: How Religion Poisons Everything.
Dit verhult iets wat in de VS zichtbaarder is dan Europa, dat nl een grote 'desecularisatie' op gang is gekomen. Een hernieuwde opmars van 'religie', maar dan wel van fundamentalisch stempel. Deze boeken zijn aldus een tegenaanval van het in de hoek gedrongen 'vrijzinnig agnosticisme' van de 20ste eeuw. In Europa is het [nog?] bon ton om 'atheïst' te zijn, maar in de VS moet je verdedigen als je in 'de evolutie' gelooft. [Zie discussie Brownback, de senator die in een onbewaakt ogenblik zei dat hij niet in 'de evolutie' geloofde].
Kreye wijst op heel andere 'religie-kritiek', zoals die van Scott Aran in zijn boek In Gods We Trust. Hij vraagt zich af wat 'het evolutionaire voordeel' is van 'geloof'. Waarom hebben [(pre-)historische] maatschappijen zoveel geld en energie gestoken in 'geloof'? Of welke gevaren werden ermee afgewend? Hoe komt het dat religieuze gemeenschappen betere overlevingskansen hebben?
Het gaat dus niet om hakken op het dominante monotheïsme van De Geloven van Het Boek, maar om de meer algemene vraag naar het 'geloof in goden'. Wat is dat? Is religie een bijprodukt van de evolutie?
Dat die goden 'slechts in de fantasie' bestaan is OK voor Aran. Wij weten al lang dat 'wat mensen geloven, reële gevolgen heeft'.
Een andere frisse benadering komt van Justin Barret die religie en 'geloof' ziet als een ontwikkelingsfase in de psyche van de mens en de mensheid.
Kreye noemt deze stromingen "Neoatheist". Mij valt op dat deze niet zozeer het monotheïsme en de 'almachtige god' onder de loupe nemen, maar de onderliggende waarden van wat 'geloven' is. De religies zouden er wijzer van kunnen worden MITS zij het onderzoek naar de 'religie zelve' aandurven.
Het Ratzinger-Habermas debat is daarvan het lichtende voorbeeld.
________________________________
Adrian Kreye, When only enlightened speak out. Edge213 june2007.pdf in mijn webarchief.
Ook: http://www.edge.org/documents/archive/edge213.html
Het Ratzinger-Habermas debat plus commentaren: Zie 19 februari 2007
Discussie Brownback: http://www.tnr.com/blog/theplank?pid=115332 http://blog.wired.com/wiredscience/2007/06/breaking_down_b.html
http://www.boingboing.net/2007/06/06/coyne_shreds_brownba.html
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Maandag 18 Juni 2007
Als kind had ik een eigen hoekje van de tuin van mijn ouders. Helemaal voor mezelf. Ik kweekte er viooltjes, en imiteerde er de kruidentuin van mijn moeder. Van peterselie en tuinkers was is zelfs 'huisleverancier'.
--"Nostalgie ... nostalgie ... "
Ik vermoed dat ik onder andere omstandigheden op deze derde leeftijd méér tuinman, en minder (reizend) schrijver zou zijn geworden.
Het zij zo.
Maar de jaarlijkse 'vier maanden' hier in Cessenon sur Orb zijn gelukkig een mooi substituut. Ik werk me rot in de tuin; èn met plezier! Gedurende mijn acht maanden afwezigheid is er een beetje betaald onderhoud dat de allerergste ravage voorkomt.
Voor de zomerplanten en zaailingen is mijn aankomst op 1 Juni "op het nippertje", en ik begin dan ook onmiddellijk met aanplant van Petunia's, Afrikaantjes (Rose d'Inde), en tuinkruiden die de winter niet hebben overleefd. Dit jaar heb ik ook Oost-Indische Kers gezaaid die hier Capucine Grande heet. Naast enkele bloeiende heesters --en een paar rozen-- zal er dit jaar dus ook kleur-en-fleur komen van het 'zomergoed' (Fleurs d'été).
Maar ... helaas ... helaas. Vannacht in een droom --eigenlijk meer een nachtmerrie dus-- drong tot mij door dat ik a.s. Donderdag de boel voor tien dagen in de steek moet laten. Voor mijn escapade naar Istambul met Ghislaine.
En ... helaas ... helaas. Zelfs met alle macht van mijn kinderlijkste tuinmansdromen kan ik geen goede fee toveren die deze bijzondere zorg en aandacht van mij overneemt.
Ze zijn allemaal nog zo pril, en de slakken liggen op de loer ...
Daarom ben ik wat triest op deze vroege morgen. De komende dagen zal ik ze nog eens extra aandacht geven. Ze --als het ware-- nog eens goed knuffelen, en lekker toestoppen.
Misschien valt de ravage dan mee.
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Dinsdag 19 Juni 2007
Zitten we 'typisch' in het laatste bedrijf vóór de pauze van dit ... koningsdrama?
Of van wat?
De verwarring stijgt --hoe-dan-ook-- ten top.
Leuke verwarring! Spannende verwarring!
Ségolène noemde het de vorige week 'vaudeville' [speelse klucht], en toen was nieteens bekend dat ze François al de bons had gegeven.
Behalve in de top van de Parti Socialiste, speelt het ook in het Elysée, waar Nicolas en Cécile Politiek en Partner verwarren.
Moeten wij dat zien als het spiegeldrama van het tweede plan?
Zoals het volkspaar Papageno en Pagagena in Die Zauberflöte?
Of zijn zij het edele paar? Tamino en Pamina? (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Cessenon sur Orb, Woensdag 20 Juni 2007
Frankrijk was lang een zéér gecentraliseerd land. Alle wegen --letterlijk zelfs-- leidden naar "Parijs". Dat is goed te zien aan de grote autowegen; pas laat kwamen transversale wegen op de wegenkaart.
Het land was verdeeld in zo'n honderd departementen, rechtstreeks onder "Parijs". De oude streeknamen hoorden bij de [verfoeilijke] adel die het principe van Liberté, Égalité en Fraternité niet zag zitten, en met regionale "autonomieën" dreigde. Vandaar die "regio-angst".
Centralisatie, en onderdrukken van regionale "specialiteiten" zoals het 'dialect' hoorden daarbij. De enige 'taal' was het Frans. ["A dialect is the language of a people without an army", legt bloot dat het politieke definities zijn.] Pas medio '60 was het niet meer strafbaar om een 'dialect' te onderwijzen.
[In Spanje heerst ook "regio-angst", en was er tot de "na-Franco grondwet" een verbod op 'dialecten'.]
Daarom duurde het lang voor er in Frankrijk sprake kon zijn van wèrkelijke decentralisatie. Pas een paar jaar geleden zijn de "regio's" van de grond gekomen. De departementen waren te klein voor de noodzakelijke regionale initiatieven, want in "Parijs" hadden ze geen 'ponem'. Ad-hoc coalities --gelegenheidscoalities-- tussen departementen werden in "Parijs" met nòg grotere argwaan bejegend. Alle initiatieven moesten uit "Parijs" komen.
Maar nu zijn er de "regio's". Daarvan zijn er 22. Elf daarvan grenzen aan zee. [Dit geldt voor de Hexagone. Outre-mer houd ik er even buiten.]
In ons geval is het Languedoc-Roussillon bestaande uit de departementen Lozère [met Mendes], Gard [met Nimes], Hérault [met Cessenon sur Orb, Béziers en Montpellier], Aude [met Narbonne], en Pyrénées-Orientales [met Prades en Perpignan].
'Ons' Languedoc-Roussillon behoort tot de meest voortvarende. Bestuurlijk is het heel aktief, en wat economische ontwikkeling betreft is het een voorloper. In 2006 --bijvoorbeeld-- was de creatie van arbeidsplaatsen in Frankrijk gemiddeld +1,3%, en hier +2,7%.
Het model van de 'pépinières d'entreprises' [broedplaats jonge ondernemingen] van Montpellier en zijn duplicaties elders in de regio, werd in Seattle [VS] onderscheiden. Daarnaast is er een 'voorbeeldige' aanpak bij het aantrekken van [bestaande] ondernemingen van elders.
De oude 'regio-angst' lijkt te zijn verdwenen. Het was géén issue bij de recente presidents- en kamerverkiezingen. Dat is anders in Spanje. Als je daar de PP [centrum-rechts en in de oppositie] hoort lijkt het wel of regionalisatie the root of all evil is. Dat staat niettemin haaks op de economische cijfers van opbloeiende regionale initiatieven. Inclusief [helaas] die van de ETA [terroristen organisatie].
terug eerste dagboekregel

TGV tussen Béziers en Parijs, Donderdag 21 Juni 2007
We zijn pas bij Sète, en het eerste ongeluk is al geopenbaard. Ik ben de sleutels van mijn flat in Parijs vergeten. Toevallig is dat niet fataal, want de makelaar waar ik op bezoek ga --ivm de verkoop-- heeft een set.
Hoe kon dit gebeuren? Die sleutels horen bij mijn normale kofferinventaris. Ik heb altijd 'alles' bij me. Mijn hele huis als het ware.
Maar nu ben ik slachtoffer van een zelfgemaakt probleem. Omdat ik 'toch maar' een korte overzichtelijke reis maakte, dacht ik slim te zijn en liet 'ballast' achter. De sleutels ontglipten mij.
Ik troost mij nu met (100 woorden)
terug eerste dagboekregel

Parijs, rue Raimond Losserand, Vrijdag 22 Juni 2007
De voorziene stoeipartij met de makelaar liep af met een sisser, en dat was maar goed ook. Ik had de nacht vóór mijn vertrek erbarmelijk geslapen, wat normaalgesproken géén probleem is. Ik verwissel dan werk- en slaapuurtjes. Maar nu moest ik 'op reis'. In de trein lukte het slapen óók niet. Maar een laveloos-lange siësta maakte veel goed.
Zo kon ik Licia op het nippertje ontmoeten bij een conférence om een 'graantje cultuur' mee te maken, en daarna gezellig te eten in de buurt van de Bastille. [Licia is docente aan 'de' Franse design opleiding Les Ateliers]
Wegens het Fête de la Musique --21 juni, langste dag, weetjewel-- verscheen er op straat overal 'muziek'. Hier, bij de ingang van Métro Pernety, begon nèt een jazz-band toen ik instapte. De conférence die ik met Licia bezocht, was daarom óók op 'muziek' geïnspireerd. Het was in La Maison Rouge, een privé kunststichting, niet ver van de Bastille. Niemand minder dan Andrea Branzi sprak over 'muziek en architectuur'. Hij is een soort mini-architekt die met minimale veranderingen aan het landschap werkt. Zonder dwang van reeds bestaande vormen zoekt hij --bijvoorbeeld-- naar vormen voor de moderne landbouw. [Vooral géén terugkeer naar de 'pre-industriële landbouw'!] Urbanisation faible, was een van zijn geliefde uitdrukkingen. Op zijn website noemt hij het Weak and Widespread. Verder moest het anti-rationelle, anti-functionelle en anti- ... zijn. Kortom revolutionair, maar wel 'soft'. Hij ondersteunde dat met geestverruimende beelden, en een imponerende slotvideo.
Een interessante observatie /opinie van Branzi was dat in hoog-geurbaniseerde gebieden géén architectuur meer plaatsvindt, maar hergebruik van bestaande vormen. In een Italiaanse stad had hij een garage gezien die museum was geworden en een [verkochte] kerk was garage geworden. Dat is een interessant fenomeen. Eens op letten!
De aansluiting bij 'muziek' kwam in het begin waarin hij zijn levenslange studie [geb Florence 1938] over 'het oor' liet zien. Zoals traditioneel het oog centraal staat voor onze kijk om de [ruimtelijke] wereld pleitte hij om het oor eens op die positie te fantaseren. Met foto's van kunstwerken en 'projecten' waar hij aan had deelgenomen ondersteunde deze "auditieve visie" die ieder van ons ongemerkt heeft. Hij noemde het niet, maar ik dacht aan het wereld-'beeld' van een geboren blinde.
Terug in mijn quartier, Montparnasse, liet ik het 'auditieve beeld' van deze langste dag en het Fête de la Musique tot mij komen, maar ik keek wel goed uit mijn doppen. Dat was mijn 'graantje cultuur uit Parijs'.
_________________________
http://fr.wikipedia.org/wiki/Andrea_Branzi | http://www.andreabranzi.it/
La Maison Rouge, 10 Bld de la Bastille, 75012 Parijs. http:/www.lamaisonrouge.org
terug eerste dagboekregel

Eindhoven Airport, Zaterdag 23 Juni 2007, reisdag
0600 NLse tijd. We zitten in een bus die ons naar Brussel-Zaventem zal brengen. We zouden eerst vanaf hier met Corendon rechtstreeks naar Istambul vliegen, maar opeens is het Zaventem geworden.Vandaar die bus. De bus had al moeten vertrekken, maar 'geen zorgen', alle passagiers zitten in deze drie bussen. Het vliegtuig wacht wel op ons. Op enkele NLse vakantiegangers na, zijn het allemaal Turkse families --met nogal wat kinderen en jongeren-- die voor een paar weken naar hun familie gaan. Veel komen uit Duitsland, en spreken goed Duits.
Gisteren in Parijs heb ik nog afscheid genomen van Marguerite met een lunch en toen met de Thalys van 1425 naar Brussel. Half zeven was ik in Eindhoven. Ghislaine kwam laat thuis, en we moesten vroeg op. ...
0610 We rijden.
Brussel-Zaventem 0930. Dit is de vertrektijd, maar het instappen duurt nog voort. Het eerste wat ons opviel, was de extreem mini-afstand tussen de stoelen. Ghislaine is intussen gevlucht naar een lege stoel aan de overkant waar iets meer ruimte is. Ik kan nu mijn bovenbenen schuin zetten. Gelukkig! Ik zit volkomen knel als mijn voorbuurman zijn leuning achteruitzet. 0945 We taxiën.
Citadel Hotel, Istambul, 1800 Turkse tijd. We hebben zojuist een verlate siësta genoten. Het was een lange dag. De taxi stond vanmorgen om 0520 voor de deur! Om 1300 [NLse tijd] waren we hier. De Istambul klok wees toen al 1400. Toen een lange busrit van meer dan 50 km naar de binnenstad. Naarmate we het centrum naderden, kwam er meer 'Turkije' in beeld: Vooral veel minaretten. Méér dan kerktorens in een NLs landschap. [Nog afgezien van de factor vier!]
Het hotel ligt aan de kustboulevard met een prachtig uitzicht op de Marmala zee en de overkant. Maar wij kozen voor een stillere kamer aan de achterkant en zodoende hebben we nu uitzicht op de Blauwe Moskee vlakbij. We gaan nu onze eerste verkenningswandeling maken.
terug eerste dagboekregel

Istambul (Turkije), Hotel Citadel, Zondag 24 Juni 2007
Het is al laat in de middag. Vanmorgen zijn we vroeg naar het Topkapi paleis gegaan, want je moet er vóór de grote drukte zijn om ervan te genieten. Speciaal voor de harem met je vroeg zijn, want dat gaat in afgemeten groepen met gids waarvoor je niet kunt reserveren. Tenminste ... als het ècht druk is. Maar dat bleek vandaag niet het geval. Zonder gids, maar wel met een 'electronische gids' die bij ieder plekje vertelde wat er te zien was genoten we van de stilte. Later, toen het al drukker-en-drukker werd, hebben we ook de andere gedeelten van het paleis bezocht.
Moe gelopen kwamen we om half vier in het hotel terug. Ghislaine had pijnlijke voeten, want ze had 'iets' te dunne zooltjes voor de prachtige keitjesvloeren en sierbestrating.
Ik geloof dat deze reuze-excursie op de eerste dag een goede keuze is geweest. Het gaf een goed inzicht in de 'huishouding' van het paleis, en zijn rol als politiek-administratief centrum. Het Ottomaanse Rijk hechtte veel waarde aan de opleiding van zijn 'burgers', die formeel slaven waren. Alleen de Sultan en de prinsen waren 'vrije mensen'.
Het Ottomaanse Rijk was bepaald geen democratie in de huidige zin van het woord, maar door systematische scouting van alle talent, dat vervolgens werd opgeleid voor alle militaire, ambtelijke, en religieuze rangen --inclusief de Groot-Vizier-- werd het contact met alle lagen van de bevolking, met regio's en met andere groeperingen verzekerd.
Daarin paste ook de scouting, de selectie en de opleiding van de concubines van het paleis. Binnen de grenzen van de cultureel-religieuze beperkingen van de "onderdergeschiktheid van de vrouw" werden er werkelijke 'femmes savantes' gevormd die ook intellectueel evenknie waren van de mannen waarmee ze in aanraking kwamen.
Juist die opleidings-hierarchie binnen de harem werd mij duidelijk. Het ging --per slot-- niet alleen om een 'mooi snoetje' maar om de moeder van de volgende Sultan en het behoud van de dynastie. Vrouwen die een zoon baarden van de Sultan kwamen in een voorkeurspositie en de moeder van de Sultan was teven het hoofd van de hierarchie van de harem.
De Groot-Vizier, die je wellicht met een [permanent] minister-president kunt vergelijken, was de top van het ambtenarenapparaat. Maar tevens ook het knooppunt van de binnenlandse en buitenlandse relaties. 'Eigenlijk' praatte de Sultan alleen met de Groot-Vizier.
De 'bibliotheek' van Topkapi was tevens de plaats waar de toekomstige topambtenaren werden gevormd: Administratief, religieus, spiritueel, cultureel en politiek. Vandaar werden ze naar stages gestuurd in diverse provincies voor verdere vorming en ervaring.
Topkapi was de goede keuze voor de eerste dag.
terug eerste dagboekregel

Istambul (Turkije), Hotel Citadel, Maandag 25 Juni 2007
Het was tegen vijven toen we in het hotel terugkwamen. Dat was later dan gisteren, maar we waren vanmorgen ook later. We wilden de Aya Sofya zien, het Archeologische Museum --althans minimaal /speciaal de Byzantijnse collecties--, en het Mozaiek Museum. Dat laatste ook wegens die Byzantijnse aspecten. Maar ... door fouten van onszelf en de folders stonden we voor gesloten deuren. Morgen beter!
Daarna 'moesten' we naar de Grote Bazaar voor betere wandelschoenen voor Ghislaine's pijnlijke voeten. Onderweg erheen bezochten we de watervoorraadskelder Yerebatan Sarayi, "a beatiful piece of Byzantine engineering" volgens ons gidsboek Eyewittness Travel. De citerne was gebouwd onder Justinianus [regeerde van 527-565] in de 6e eeuw samen met een aquaduct voor de watervoorziening van het paleis. Na de verovering door de Ottomanen --de "val van Constantinopel 1453", weetjewel-- duurde het nog 100 jaar voor de Ottomanen deze constructie 'ontdekten'. Toch kun je zien als een 'kerk' van 65 bij 143 meter, met vele [336] zuilen van 8 meter hoog, bekroond met diverse kapittels, meest Corintische. Dat zie je toch niet zomaar over het hoofd.
Op onze weg naar de Bazaar werden we meegetroond door NLs sprekende Hakan Gümüsgös [NLse moeder, Turkse vader] die een imposante tapijthandel bleek te bezitten, en die ons appelthee en een spoedcursus 'Turkse Tapijten' aanbood. Zéér moeite waard als je een tapijt wil kopen met bezorging in NL. Maar dat was ons plan niet. [www.elegancecarpet.com].
Eindelijk bereikten we de Bazaar waar we bijna verdwaalden ook al wilden we 'alleen maar' een paar wandelschoenen kopen.
Toen was het weer hoog tijd voor alternatieven in de richting van ons 'masterplan'. In de buurt van het Mozaiek Museum --gesloten, foutje van de folders-- vonden we nog een christelijke kerk uit de tijd van Justinianus, die inmiddels moskee was, en een minder opvallende moskee van Koca Mimar Sinan de grote architekt onder Süleyman I [The Magnificent 1520-1566]. Sinan leefde van 1491 tot 1588, werd 97, en liet 131 moskees en 200 andere gebouwen achter.
De christelijke kerk gebouwd in 527 was gewijd aan de heiligen Sergius en Bacchus (martelaren) en stamde óók uit de tijd van Justinianus. Uit zijn eerste regeringsjaar zelfs. Dat was enkele jaren vóór de Aya Sofya, en wordt daarom ook wel de "Küçük Ayasofya Camii" genoemd [Kleine Aya Sofya].
Zodoende kwamen we toch nog aan onze trekken op de lijnen van het 'masterplan'. Die lijnen trekken we morgen verder.
terug eerste dagboekregel

Istambul (Turkije), Hotel Citadel, Dinsdag 26 Juni 2007
We hebben vandaag onze 'achterstand' ingehaald. Eerst een lang bezoek aan de Aya Sofya en aansluitend het Archeologisch Museum. Ook 'lang', want we ons wilden beperken tot ons 'masterplan', de Byzantijnse Periode. Maar er was zoveel ander moois te zien ... Ghislaine, die nogal thuis is in de hellenistische geschiedenis, was verrukt van de gave beelden die bij opgravingen in de 20ste eeuw in Turkije tevoorschijn waren gekomen. Gelukkig nà de secularisatie, dwz na Kemal Atatürk, want als dit fraais in de Islamitische /Osmaanse periode was ontdekt, waren er meteen de koppen afgegaan. Letterlijk, want afbeeldingen van de mens waren taboe. Er was veel verhelderend en instructief materiaal dat de geleidelijke afzondering van "Byzantium" van de hellenistische cultuur illustreerde. We begrepen iets van het 'prille' Byzantium.
We deden een (voor ons!) verrassende ontdekking omdat er bij de tentoonstellingsuitleg sprake was van een "iconoclastische periode" in het Byzantijnse Rijk. Menselijke afbeeldingen waren opeens 'taboe'. Het was de Byzantijns Keizer Leo III [regeerde van 717-741] die deze iconoclast gelaste. [Niet verwarren met Paus Leo III, Rome 795-816].
Pas in 843, in het zevende concilie in de Aya Sofya, mag het weer. Dan mag Jesus --en het kerstverhaal bijvoorbeeld-- weer worden afgebeeld. Dat gebeurde weliswaar in de tijd van Mohamed de Profeet [570-632] maar de Islam speelt dan nog geen rol, en zeker niet in Constantinopel. Dat was wèl onze eerste vermoeden. Fout dus!
De tijdgenoot-pausen van Keizer Leo III zijn Gregorius I en II. Zij verzetten zich tegen die iconoclast van Leo III, maar dat heeft alleen invloed op gebieden in Italië met overwegend Byzantijnse invloed.
Pas veel later, maar dan is het al 1453, zorgen de Ottomanen voor een definitieve iconoclast. Dat is puur Islamitisch. Dat was heel goed te zien in de Aya Sofia. 'Alle' christelijke afbeeldinge zijn verwijderd. Ik schrijf 'alle' omdat her en der in hoekjes nog was afbeeldingen --in goudglanzend mozaïek-- was te zien. De hoofddecoraties zijn non-figuratief. Dat was het einde van het Byzantijnse rijk.
Bij dat bezoek was het onvermijdelijk te denken aan de moskee in Cordoba, in Spanje, die wij ook ooit samen bezochten, en die tot christelijke kerk was verbouwd, of het detonerende christelijke gebouw vooraan in het Alhambra in Granada. Poets wederpoets? Of waren dat onafhankelijke ontwikkelingen?
Als laatste bezochten we het Mozaïek Museum dat eigenlijk een vloer van een villa is die in de tijd van Justinianus I is gebouwd. 66,5x55,5 meter, maar er is maar 250 kwadraat meter over en gerestaureerd. De rest moeten we fantaseren, maar het is de grootste [bekende] mozaïekvloer uit de oudheid. Het was een hoogtepunt van Byzantium.
terug eerste dagboekregel

Istambul (Turkije), Hotel Citadel, Woensdag 27 Juni 2007
We waren na vijven in het hotel, maar niet moe-gewandeld of moe-geslenterd; hooguit moe-gezéten. We hadden behoefte aan een dag met een "laag info-gehalte". Daarom maakten we een boottocht op de Bosporus van krap twee uur. De Sultans, en anderen zéér-rijken, hadden behoefte aan een 'optrekje' buiten de stad, wat voor een Sultan nog altijd een paleis van 100 of meer kamers betekent. Dat is ook de 'betekenis' van deze zéér populaire boottocht, een must als het ware: Het gaat om het bewonderen van deze 'optrekjes' aan beide oevers. Naarmate de tocht [van twee uur!] vorderde kreeg ik een "schon dagewesen Gefühl". Waar had ik dat eerder? Opeens 'voelde' ik het. Precies alsof ik in een wachtkamer zit, en alleen tijdschriften van het kaliber Privé aantref. Wat ben ik dáár vlug op uitgekeken. Dat was Tocht Nummer Één.
Aansluitend --na een eenvoudige lunch in een van de restaurantjes onder de Galata-Brug-- maakten we Tocht Nummer Twee: Een rondrit met een bus van ruim één uur. Die gaf wat Nummer Één óók had gegeven, namelijk 'orientatie'. We weten nu welke kant van de Bosporus Azië is en welke Europa. Dat was nog niet helder.
Wat Nummer Twee betreft kregen we 'orientatie' op de héle stad. Per slot wonen daar 13 miljoen mensen, en wij hadden alleen maar rondgedard in het oude stuk. Dat is een lapje van twee bij drie kilometer. De oude kern waar Constantijn na 300 AD een paleis bouwde, en de Ottomanen hun Topkapi-paleis na de val van Constantinopel, voortbouwend op de ruines Byzantium.
Maar vóór dat alles wilden wij nog even de Aya Írini bezoeken. Dat is een christelijke kerk die aan het "verbouwen" tot moskee is ontsnapt omdat die onmiddellijk na de val van Constantinopel wapenarsenaal van het Topkapi-paleis werd. Géén religieus gekissebis dus. Het lijkt op wat wij een stoere Romaanse kerk zouden noemen. Boven de absis is zelfs nog een groot kruis uit die tijd. Vreemd genoeg zijn er géén afbeeldingen van personen overgebleven. How come?
Die waren verwijderd tijdens de iconoclast van Leo III waar ik gisteren over schreef. De kerk, die in de 6e eeuw tot stand kwam, was de derde op dezelfde fundamenten zodat dit wellicht de oudste plek van christelijke eredienst van Istambul is.
Maar ... wegens de uitstekende acoustiek is het nu concerthal. Ik was er argeloos binnengelopen, maar Ghislaine werd opgevangen. Stevig doorstappend kon ik nog wat van het interieur bekijken, en het gesprek met de vrouwelijke suppoost --die mij inhaalde-- 'oostindisch doof' nog wat rekken. De enige manier om die kerk legaal te bekijken is een kaartje kopen voor een concert. Het is de moeite waard. Misschien komt dat er nog van.
terug eerste dagboekregel

Istambul (Turkije), Hotel Citadel, Donderdag 28 Juni 2007
Vanmorgen stond 'eigenlijk' een bezoek aan een kerk met 'nogal wat' overblijfsels van de Byzantijnse periode op het programma, met name mozaïeken. Het is ons inmiddels duidelijk geworden dat Ravenna (Italië) --waar we allebei zijn geweest-- méér en betere Byzantijnse 'resten' heeft. Maar hier is de oorsprong. Dát telt óók!
Als tussendóórtje gingen we langs de Grote Moskee van Süleyman the Magnificent [de 'Prachtlievende' volgens een NLse gids] gebouwd door Sinan [zie Maandag]. De regering van Süleyman I was een hoogtepunt in de Ottomaanse geschiedenis.
De moskee is inderdaad zeer imposant. Ruimtelijk vooral. Niet zozeer de detaillering of de ornamenten. Met name het voorhof is prachtig.
Maar het geheel mist dat verfijnd-frivole dat we kennen van het andere 'christo-islamo' front: Het Alhambra in Granada. Het leek eerder --qua sfeer en 'vierkante vormen'-- op de Santa Maria de la Alhambra die door Carlos V nogal plomp in het Alhambra is neergezet.
Toch was het goed dat we deze 'must' hebben bezocht voor de totale beeldvorming. Snel gingen we dóór naar Kariye Camii, de hoofdschotel van de dag, de oorspronkelijk christelijke kerk van de Heilige Verlosser /Heiland [St Saviour in Chora]; nu museum voor Byzantijnse mozaïeken. Het is een middelgrote kerk, en de Byzantijnse resten zijn weliswaar incompleet, maar je kunt er het oorspronkelijke 'verhaal' nog enigszins uit aflezen. De kerk is tussen 1315 en 1322 gerestaureerd door Theodore Metochites, Byzantijns staatsman, beschermer van de Kunst, en zelf kunstenaar. Een aantal van de mozaïeken zijn van hemzelf. Het zijn verhalen over de genealogie van Jezus, het leven van de Maagd Maria, en over Jezus als kind. Daarnaast zijn er nog 'losse afbeeldingen' waaronder het ontroerende portret van hemzelf waar hij een model van deze kerk aan Christus aanbiedt.
Op de details kan ik morgen terugkomen, want toevallig is er een tentoontstelling elders in de stad over "De Twee Persoonlijkheden" van de restauratie van Kariye Camii. Allereerst Theodore Metochites, en van recentere datum Thomas Whittemore (1871-1950), Stichter van het Byzantine Institute of America in 1930.
Die tentoonstelling is in de buurt van een andere nostalgische plek in Istambul: Het Pera Palas Hotel, speciaal voor reizigers van de Orient Express. Het eindstation hebben we tussendoor al bezocht. Het hotel nog niet. Daar logeerde o.a Agatha Christie en vele andere beroemdheden, en daar speelt een van Agatha's myterie-detectives.
______________________
Theodore Metochites http://en.wikipedia.org/wiki/Theodore_Metochites
Thomas Whittemore (1871-1950) http://www25.uua.org/uuhs/duub/articles/thomaswhittemore.html
http://www.learn.columbia.edu/byzantium/html/resources_hisphoto.html
terug eerste dagboekregel

Istambul (Turkije), Hotel Citadel, Vrijdag 29 Juni 2007
Gisteravond werd het laat want we troffen het gisteren met een concert in de Hagia Irene of Aya Írini, de kerk van de Heilige Vrede waarvan ik Woensdag schreef dat je die alleen legaal kon bezichtigen als je een kaartje kocht voor een concert. We hadden geluk. Er waren nog een paar plaatsen en het Tekfen Philharmonic Orchestra was er op toernee met "From Russia With Love" met Tchaikovsky, Rachmaninoff en een zekere Shenderev op het programma.
De grote stukken waren het vioolconcert No 1 en de Symfonie No 5 van Tchaikovsky, maar we maakten ook kennis met drie kortere stukken voor Domra en Orkest van het genoemde drietal.
De domra is een typisch Russisch instrument; je zou het een 'driesnarige mandoline' kunnen noemen, en dat gaf prachtige romantische sfeermuziek die aansloot bij de titels: Riding a Troika, Gipsy Dance en Along the River.
Het orkest was de culturele poot van de Black Sea Economic Partnership een economische samenwerking van een aantal landen rondom de Zwarte Zee in een poging om te overleven na het uiteenvallen van 'vadertje Sovjet Unie'. Turkije, als buurland, onderhoudt daarmee goede betrekkingen, althans, dat proberen ze. Vandaar dat toernee.
In de pauze hadden we tijd om het 'eigenlijke' doel van ons bezoek te realiseren: De kerk eens goed te bekijken. Het was de moeite waard.
____________________
Tekfen Philharmonic Orchestra: http://www.tekfen.com.tr/english/filarmoni.asp
Domra: http://de.wikipedia.org/wiki/Domra
Hagia Irene: http://en.wikipedia.org/wiki/Hagia_Irene
Hagia Irene: http://www.sacred-destinations.com/turkey/istanbul-hagia-eirene.htm
terug eerste dagboekregel

Eindhoven Airport, Zaterdag 30 Juni 2007
Het is 0845 lokale tijd. We wachten op de koffers. Ik begin vast te schrijven. Vannacht om 0200 werden we van het hotel afgehaald. Gisteren hebben we grotendeels doorgebracht in het zéér instructieve Pera Museum, [http://www.pm.org.tr/index_en.html] met name de tenstoonstelling die ik Donderdag noemde.
Allereerst kregen we daar het inzicht dat die 'vernietiging' van fresco's en mozaïeken een stuk ingewikkelder ligt dan ik eerder deze week schreef. Het waren niet alleen de Ottomanen nà 1453. Integendeel, het Ottomaanse Rijk, zeker tot eind 18e eeuw, had zelfs een redelijk evenwichtige samenleving van de verschillende geloven. Het waren lang vóór 1453 al de 'Latijnen': De Kruistochten, Rome, de Westerse Katholieken die --op doortocht naar Jeruzalem-- Constantinopel brandschatten. Constantinopel was een rijke stad en trok vele soorten plunderaars aan. Vanuit Constantinopel bekeken waren de Kruistochten --de "Latijnen"-- één van de plunderaars. Overigens bestond het 'vernietigen' meestal niet uit het stukhakken [wèl bij de diverse iconoclasten] maar uit het overpleisteren. Restauratie van de Kariye Camii, zo zagen we in het Pera Museum, bestond voornamelijk uit het zorgvuldig verwijderen van die pleisterlagen. Tot zover deze correctie.
In het "café" van Pera Museum zagen we een kleine vleugel die in 30er jaren werd gekocht door de vader van Cecilia Sophia Anna Maria Kalogeropolou, de latere Maria Callas [geb New York 1923]. Met piano en vader reist ze in 1939 over de Atlantische Oceaan, enzovoorts, naar Athene. De toen beroemde Spaanse sopraan Elvira de Hidalgo werd juist zanglerares aan het conservatorium in Athene, Callas was een van haar leerlingen. Na de oorlog ging Callas terug naar New York en schonk de vleugel aan haar lerares. Atatürk haalde Hidalgo naar het nieuwe Turkse conservatorium in Ankara. De piano ging mee.
Dan komt Mondo Dinar in beeld. Hij raakt bevriend met Hidalgo en 'erft' tenslotte de vleugel. De piano verhuist naar zijn huis in Karaköy. [Istambul, stadsdeel Pera].
Op een dineetje gegeven door Suna en Ínan Kiraç hoort Yigít Okur dit verhaal van Dinar, en dat inspireert Okur tot de 'beroemde' roman De Piano. [Ik weet nog niet of dit 'beroemde' tot Turkije is beperkt. Piyano is de Turkse titel].
Als Dinar sterft in 2002 neemt zijn dochter --die in Madrid woont-- contact op met Yigít Okur en biedt hem de piano aan die hij beroemd heeft gemaakt. "Voor hoeveel?" vraagt hij.
--"Als ik weer eens in Istambul kom, en je neemt mij mee naar een van die shabby eethuizen aan de Bosporus, dan is de prijs een glas raki en een verse blauwbaars", zegt ze.
En zo staat de piano van Maria Callas in het Pera Museum in Istambul. Dat is nog eens wat anders dan vernielde en gerestaureerde mozaïeken.
____________________
PS Voorzover ik met Google heb kunnen nagaan bestaat er alleen een Turkse versie. Zie webboekhandel Ideefixe: http://www.ideefixe.com/kitap/tanim.asp?sid=JP8KGANZE7KPGX74S4NX ISBN: 9789750702990
terug eerste dagboekregel

Einde Mijn Dagboek Juni 2007