Cessenon sur Orb, woensdag 21 augustus 2002
Ik heb vanmorgen niet gelopen. Het was niet vanwege mijn conditie (of misschien toch wel) maar omdat Peter morgen in Olargues op bezoek gaat bij mijn broer. Dat is een uitgelezen gelegenheid om naar Olargues te lopen. Peter zet mij daarna thuis af. En om vandaag èn morgen zo'n dertig km te lopen . . . Dus het is toch een beetje 'conditie'. Een èchte 4x4 vierdaagse is het niet. De volgende week misschien.
A propos, de route die ik voor vandaag op het oog had zou volgens mijn meting op de kaart 26 km zijn. Vier-en-een-half uur dus.
Maar deze onverwachte 'vrije ochtend' stelt mij in staat de fascinerende artikelen samen te vatten waar ik mij de laatste dagen over gebogen heb. Het begon met een artikel in Le Monde diplomatique van Augustus 2002. Titel: "Capitalisme du Mensonge". Ondertitel: 'Patrons fraudeurs et tueurs fous'.
Het vergelijkt het gedrag van de (opeens) failliete topfiguren van de neo-kapitalistische cult met dat van de goeroes van zelfmoordsectes met het recept: Je verzamelt een groep lichtgelovigen om je heen en stort je samen met hen in de afgrond.
'Leuke gedachtensprong', dacht ik, 'het zal wel weer een van die 'zondagachternamiddaginvallen' zijn van een journalist die om een onderwerp verlegen zit'. Het begint met de bankiers, die in 1929 uit het raam sprongen in Wallstreet in herinnering te roepen. Dat was ook een weinig overtuigende gemeenplaats. Maar dan komen meer en meer feitelijkheden die mijn hypothese aantastten dat het om een goede greep van een oppervlakkige journalist ging. (Zelfs Le Monde diplomatique staat bij mij niet bij voorbaat boven verdenking.)
Kortom, ik ging op zoek: "Wie is Denis Duclos", want het artikel werd steeds interessanter.
Het blijkt een gerenommeerd socioloog te zijn die zich heeft beziggehouden met massa-psychoses. Met name heeft hij nogal wat gepubliceerd over zelfmoordsectes en verwante massa psychoses waaronder hij ook rekent een soldaat die zijn maten opeens in de cantine begint dood te schieten in de hoop dat ze hem zullen doodschieten. Er zijn verschillende voorbeelden en het gaat altijd om een individu die zijn naasten (club, klas, werkplek) om het leven brengt en het daarna erop aanlegt ook doodgemaakt te worden.
Duclos heeft zich ook vragen gesteld over de gewelddadigheid van de Amerikaanse cultuur en volgens VS commentaar heeft hij daarmee interessante bijdragen geleverd aan het (VS) onderzoek; een hele eer voor een buitenlander in dat zelfgenoegzame wereldje, maar het compliment komt van een Canadees.
Zie http://www.arts.ualberta.ca/cjscopy/reviews/werewolf.html
Dit Engelse tekstje laat de kern van zijn betoog goed zien. Duclos zoekt het in een (op zich gezonde) spanning tussen het individu en zijn (sociale) omgeving. Het Amerikaanse geweldsgedrag gaat volgens Duclos terug op Noorse mythen waarin de weerwolf --en iha de van de maatschappij uitgestotene-- een rol spelen. Die externe bedreiging vormt de basis van de hechtheid van de groep. De 'Goede groep' ahw tegenover de 'Kwade groep' als gelijkwaardige partners. Dat is typisch voor het oud-germaanse (cq vòòrchristelijk, cq europees paganistisch) denken. 'Latijnen' kennen dat niet omdat zij anders met misdaad en misdadigers omgaan. Daar komt het gezag van een 'autoriteit', niet van de groep als zodanig. Daar is Het Kwaad ondergeschikt aan het Het Goede.
Een van de grootste ketterijen in de Westerse (Latijnse) wereld waren dan ook de Catharen waarvan de meest bedreigende stelling was dat Het Kwade --weliswaar tegengesteld maar-- gelijkwaardig was aan Het Goede. Dat spitste zich toentertijd toe op de vraag van de Inquisiteurs: "Is Lucifer een gevallen engel?". Die vraag moest met 'ja' worden beantwoord. Dan was het katholieke mono-theisme weer gered. In het andere geval moest 'onze' God de suprematie over 'alles' delen met een ander. Dat tastte God's 'almacht' aan. Kortom, daar was een heel andere maatschappijvorm.
In wat ik van --en over-- Duclos heb gelezen, wordt deze ketterij niet aangehaald, maar het sluit wel naadloos aan bij mijn stelling/hypothese dat het noord-europese denken op een aantal punten diepgaand verschilt van het zuid-europese. Noord-europese waarnemers hebben dat wel bevestigd, maar dit is de eerste keer dat een 'latijn' (en Duclos spreekt over 'ons' in dit verband) dat verschil ook heeft opgemerkt.
Nu terug naar het artikel in Le Monde diplomatique; daar was het om begonnen. Duclos komt dus met goede papieren als hij stelt dat onze fascinatie met het hyper-kapitalisme suicidale trekken heeft. Waarom laten we anders toe dat enkele financiële topspelers ons wijsmaken dat er 'rijkdom' voor iedereen is weggelegd terwijl de arbeiders en de gesalariëerden alleen maar 'inleveren'. Dat we industriële en culturele rijkdommen aan vernietiging prijsgeven en dat 'het financiële' niet alleen in het economische domein blijft maar de bestuurlijke organen overneemt.
Het is een soort blufpoker (in het frans poker menteur, vandaar de titel) waar we applaudiserend bijstaan ook al moeten we morgen 'bezuinigen en harder werken'. Het is sado-masochistisch. Het is het atavistische 'potlatch': "Wat? Jij steekt een briefje van 1000 in de brand? Ik steek er tien in de brand!!"
De rationaliteit van dit gedrag --dit collectieve massagedrag-- is alleen begrijpelijk als wij uitgaan van het suicidaal mechanisme dat we (en Duclos in het bijzonder) kennen van zelfmoordsectes, seriemoordenaars en andere 'berserk' situaties.
Duclos noemt voorbeelden, maar 'de werkelijkheid overtreft de fictie' schrijft hij als je naar het gedrag van Vivendi en Messier kijkt. Hoe konden ze het in hun hoofd halen om de zeer solide 'Générale des eaux', vlaggeschip van de Franse zachte technologie, en Canal+, mecenas van de europese filmindustrie, uit te hollen en te verpatsen om dubieuse investeringen te doen in Amerikaanse media? En wij, de omstaanders, maar juichen!
Hoe kunnen we anders 'normaal' vinden dat een 'goed' bedrijf wordt opgekocht, ontdaan wordt van zijn reserves en --met wat leugentjes en 'window dressing'-- met winst wordt verkocht om bij de alleerste economische hobbel voorgoed verloren te gaan. Natuurlijk, er zijn ingeslapen bedrijven die moeten worden wakkergeschud, maar de persistentie van de 'bevrijders', en het spoor van vernielingen die ze achterlaten, zouden ons moeten doen twijfelen aan hun pokerface dat zegt: "Het is om de bestwil van het bedrijf". Roven, plunderen, moorden desnoods, tot ze door de mand vallen. Want om dat laatste is het begonnen: Zelfvernietiging, maar wel in het volle schijnsel van de publiciteit en . . . één met De Groep, één met Het Universele, de ultieme vereniging van het Ik met De Anderen.
Het is boeiend om deze (bekende) verschijnselen eens te beleven vanuit een antropologische optiek, en met een goed oog voor de werkelijke mythen van de mensheid die nu nog even hard spelen als in de 'primitieve' pre-historie en in de goden- en heldenverhalen.
Helaas --voor de meeste van mijn lezers-- zijn alle andere bronnen (voorlopig) in het Frans. Het artikel uit Le Monde diplomatique is helaas niet op de Web. Het komt later ook in de buitenlandse edities van Le Monde diplomatique, maar ze zijn er nogal zuinig met hun artikelen zodat het ook niet op de Web zal komen in de andere talen.
Voor wie meer wil lezen noem ik nog de bibliografie van Duclos:
http://www.u-picardie.fr/~LaboPPS/Site/Bibliographie/Duclos98.htm
Vervolgens is er een samenvatting /bespreking van zijn boek: "Le complexe du loup-garou, la fascination de la violence dans la culture américaine". [loup-garou=weerwolf] op:
http://perso.club-internet.fr/rernould/IMAGINAIRE/DuclLG.html
In een E-zine artikel gaat Duclos in op de Fascination de la narcose sociale om op die manier onze eigen positie te analyseren: Wie of wat zijn de zelfmoordgoeroes die onze maatschappij als geheel bedreigen. Dat gebeurt niet op een predikend onheilstoontje, maar met het heel nuchter exposeren van feiten en waarnemingen. Daardoor voel je je weer 'buitenstaander'. Althans even!! 'Zij' worden meegesleurd, niet 'wij', 'wij',de nuchtere nadenkende mensen. Ja, ja.
Dat kun je lezen op: http://www.tribunes.com/tribune/alliage/40/duclos_40.htm
terug eerste dagboekregel
Cessenon sur Orb, donderdag 22 augustus 2002
Ik heb de tocht naar Olargues volbracht! Het was een zware tocht omdat het regende boven de 400m grens. Van de geplande pauze van een half uur kwam niets. Het werd dus "non-stop". Ik was een stuk minder uitgeput dan na de tocht van 16 Juni.
Ik heb de passeertijden in het oude tabelletje gezet. Héél interessant! Ik vertrok om 0733 en arriveerde 1215. Ik deed er 4h 42min over: 18 min minder dan de 5h 00min van 16 Juni. Tot aan La Mausse waren de passeertijden exact hetzelfde. Voor daarna rekende ik op wat achterblijven op de tijden van de vorige keer omdat ik (a) geen grote rust zou nemen in La Mausse zoals de vorige keer en (b) omdat dan de twee trajecten zouden komen met de grootste klim.
Maar . . . Kijk, kijk!! Ik ga vóórlopen op de oude tijden: Drie resp. vijf minuten op de twee klimtrajecten. Dan komen het vrij lange vlakke stuk over de graat en tenslotte de afdalingstrajecten. Daar loop ik nog eens tien minuten in.
Conclusie?
Ik heb gewoon een veel betere conditie dan twee maanden geleden. In de aanlooptrajecten merkte ik het niet; pas bij de klimtrajecten en in het vierde en vijfde uur bleek het.
In Olargues was het goed weer en Jan gidste ons langs de opgravingen bij de toren. Hij houdt de ontwikkelingen goed bij. Hij woont er pal naast. We zagen de laag van de Griekse zeevaarders die er een vestiging hadden. Toen kwamen de Romeinen; die hadden een vesting. Er is deze zomer hard aan gewerkt door een groep vrijwilligers uit allerlei landen. Meestal studenten archeologie. Een van de vrouwelijke studenten, waar Jan veel contact mee had gehad, promoveerde op de Griekse fase. Daarom --en om het familietrekje 'niet aflatende nieuwsgierigheid'-- was Jan heel goed op de hoogte en hoefde we zelfs geen vragen te stellen. Ik heb er een fotoalbum van gemaakt.
terug eerste dagboekregel
Cessenon sur Orb, vrijdag 23 augustus 2002
Het was een 'trivialiteitendag' vandaag; althans op het eerste gezicht. Ik rommelde maar wat aan. Ik ben toe aan "opruimen & wegwezen", maar ik heb er de slag nog niet van te pakken. Ik pak dingen in mijn hand, leg ze opzij --of op andere stapeltjes-- en neem geen beslissing over weggooien, opruimen in het huis of reserveren voor het 15kg koffertje; dus voor het laatste moment.
Een heel rationeel argument voor dat onproduktieve 'nog-niet-definitief-opruimen-gedrag' was dat morgen Peter, Rinske en de kinderen nog zouden komen. Voor het laatst. Zondag rijden ze naar NL. 'Daarna ga ik pas ècht opruimen', zei ik dan tegen mezelf.
Dat 'running-in-a-circle-gedrag' werd verstoord door een onruststoker in de vorm van een koopman die vertelde van termieten die in onze buurt een paar huizen hadden aangetast. Hij kon ons een "chemische verdedigingslinie" verkopen. Termieten zijn als bijen of mieren en zijn altijd op zoek naar voedsel voor de koningin die ergens ver onder de grond zit. Als de aangetaste huizen van zo'n chemische gordel worden voorzien, gaan de termieten andere jachtvelden zoeken. Dus, voor 5000 Euro, hebben wij ook zo'n chemische gordel.
Is dat bangmakerij? Is het echt? De mairie, waar Ghislaine de vorige week nog is geweest voor informatie over deze marketing aktie, worden de schouders opgehaald: 'Er zijn al jarenlang termieten geconstateeerd. Waarom nu opeens?'
Is dit het terecht onderdrukken van overbodige bangmakerij? Of is het angst dat de huizenprijzen dalen. Die stijgen nèt zo lekker tot grote vreugde van de lokale bezitters die hopen vette prijzen te maken door verkoop aan buitenlanders? Dat laatste is niet onwaarschijnlijk omdat ze ook duidelijk laks zijn met het toepassen van recente wetten over registratie van het voorkomen van termieten.
De buren zijn verdeeld in twee kampen: "Niks-aan-de-hand!!" en "Aktie nu!!" A.s. Dinsdag heb ik een afspraak met een makelaar. Misschien dat die een meer objectieve kijk heeft. Het is sinds enkele maanden een wettelijke verplichting dat bij de verkoop van een huis een recente verklaring van niet-besmetting moet worden overlegd: Voor termieten, olievervuilingen, asbest e.d. Maar die maatregel is niet geliefd: 'Je moet geen slapende honden wakker maken'.
Zodoende kwam er toch onrust in deze rustig voortkabbelende 'trivialiteitendag'. Maar misschien is dat van die termieten ook een trivialiteit. Of is dit de laatste kans om voor 5000 Euro een groot onheil in de toekomst af te kopen?
Om die gedachten van mij af te zetten heb ik mij maar geconcentreerd op een brief die ik al langer wilde schrijven aan een jeugdvriend uit Venlo die ik na 1947 uit het oog ben verloren. Hij is missionaris geworden in Nieuw Guinea (dat wist ik nog vagelijk) en is nu 'Chaplain' bij een NLse gemeenschap in Australië (dat was het 'nieuwe' bericht). Dat is gelukt. Ik heb mij niet alleen verdiept in mijn herinneringen waarvan ik hoop dat ze gemeenschappelijk zijn, maar vooral ook op het 'waarom' van mijn behoefte om kontakt op te nemen. Ik kom daar nog wel eens op terug. Het ligt in de lijn van de reflectie die ik had na het bezoek van Paul & Hetty kortgeleden.
Niks 'trivialiteitendag' dus per saldo. Die 'waaroms' leiden tot wezenlijke vragen over eenzaamheidsbestrijding cq existentiebevestiging. Dat de verpakking soms wat oppervlakkig lijkt --of triviaal(!)-- bewijst alleen maar hoe onzegbaar de meest belangrijke zaken van het heden zijn.
terug eerste dagboekregel
Cessenon sur Orb, zaterdag 24 augustus 2002
De reis naar La Gomera is nog maar nèt geregeld, of twee andere reizen staan op de rol. Ghislaine zou dit jaar niet rond Kerstmis --vòòr mijn winterreis naar het Zuidelijk Halfrond-- in La Gomera op bezoek komen. We spraken de vorige week af dat we samen een weekje 'iets anders leuks' zouden doen. Het werd een weekje Rome. De datum ligt nu ook vast: 16-23 December. Ghislaine heeft haar vlucht al geboekt vanaf Brussel. Ik ga nu bellen voor een vlucht vanaf Tenerife. Ook voor een hotel heb ik al het Internet geïnspecteerd. Er is nog vanalles, maar ik heb nog geen beslissing genomen. Ghislaine heeft mogelijk nog een claim via haar RCI appartement voor een appartement in Rome. Dat zou nòg leuker zijn.
De andere reis die op de rol staat is het retourtje NL-Gomera in de laatste week van September. Dat begon met de datum van vrijdag 27 september, een leuke reunie in Delft met de jaarcommissarissen (Ik ben dat voor het jaar 1952 samen met Hans van Lonkhuijzen). Ik had daaromheen enkele andere --leuke en noodzakelijke-- NLse afspraken gebouwd, en nu bereikt mij het bericht dat 'ze' in Delft de lang vastgelegde datum van de 27e naar de 20e hebben verschoven. Verdomme!!
Ik heb er een nachtje over geslapen, maar het is ècht niet meer doenlijk die andere afspraken te verschuiven. Géén commissarissendiner dit jaar. Punt.
Wat nu echter blijft is het vieren van mijn verjaardag (eigenlijk de 21e!) op de zondag nà die 'lege' vrijdagavond. Ik had het al een aantal mensen gezegd/geschreven. Dezer dagen gaat ook de specifieke uitnodiging de deur uit. Maar wacht daar niet op! Zet het in je agenda!
Zondag 29 September, van ± 1000 tot ± 1700, Lakerstraat 5, Eindhoven
Het is een uitnodiging van Ghislaine en mij samen. Het is in haar huis. Het is weer de bekende 'open-deurformule': kom vroeg, of kom laat, of daartussenin. Koffie met wat erbij voor de vroegerikken die later op de dag andere zaken aan hun hoofd hebben. Thee voor de laterikken. De hele dag wijn en andere dranken. Hapjes niet. Dat laat ik aan de vindingrijkheid van de gasten over. Misschien maak ik zelf wel ratatouille. Laat weten of je vroeg of laat komt, maar noodzakelijk is het niet. De uitnodiging geldt ook voor degenen die niet 'speciaal en gericht' worden uitgenodigd, want mijn 'lijstje' kan in gebreke zijn. En misschien is er wel een onbekende lezer van dit dagboek. Wie weet? Sinds ik laatst die telling heb gezien en bericht kreeg van Jaakief, die naar La Gomera komt, en Betsie, die commentaar gaf op mijn ratatouillerecept, sta ik open voor verdere verbazingen-en-verrassingen op dat gebied.
Wat de wijn betreft zal ik de oude wijnproeftraditie handhaven. Ik zal zorgen voor enkele wijnen die op een of andere manier een 'groep' vormen met interessante onderlinge verschillen. Zoals de laatste keer wijnen uit deze streek, onderscheiden naar schiste-herkomst of calcer-herkomst Ik weet nog niet wat het nu zal worden.